اثربخشی درمان شناختی- رفتاری بر مشکلات بین فردی افراد مبتلا به اختلال هویت جنسیتی

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

مقاله 4، دوره 10، شماره 38، آذر 1398، صفحه 49-59   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

دلارام بلوچی¹؛ حمید آتش پور^{* 2}؛ محسن گل پرور³

¹دانشجوی دکتری روان‌شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

²دانشیار گروه روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران.

³دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

هدف: اختلال هویت جنسیتی، اختلالی جدی است که فرایندهای­ روان­شناختی، ارتباطی، اجتماعی و هیجانی افراد مبتلا را با آسیب جدی مواجه می­سازد. بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان شناختی- رفتاری بر مشکلات بین فردی افراد مبتلا به اختلال هویت جنسیتی انجام گرفت.روش: پژوهش حاضر نیمه­آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل افراد مبتلا به اختلال هویت جنسیتی شهر اصفهان در سه ماهه پاییز سال 1397 بود. در این پژوهش تعداد 30 فرد مبتلا به اختلال هویت جنسیتی با روش نمونه‌گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب و با انتساب تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایدهی شدند. گروه آزمایش مداخله درمان شناختی رفتاری را طی دو و نیم ماه در 10 جلسه 90 دقیقه‌ای دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده شامل پرسشنامه مشکلات بین فردی (بارخام، هاردی و استارتاپ، 1996) بود. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل کواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته‌ها: نتایج نشان داد که درمان شناختی- رفتاری بر مشکلات بین فردی افراد مبتلا به اختلال هویت جنسیتی تأثیر معناداری داشته است(f= 45/27, p<0/001). میزان تاثیر آماری درمان شناختی- رفتاری بر مشکلات بین فردی افراد مبتلا به اختلال هویت جنسیتی 64 درصد بود.نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان چنین نتیجه گرفت که درمان شناختی رفتاری با بهره‌گیری از فنونی همانند انجام تمرین‌های رفتاری، شناسایی باورهای بنیادی ناکارآمد و بکارگیری هیجانات افکار منطقی و کارآمد می‌تواند به عنوان یک درمان کارآمد جهت کاهش مشکلات بین فردی افراد مبتلا به اختلال هویت جنسیتی مورد استفاده گیرد.

کلیدواژه‌ها

اختلال هویت جنسیتی؛ مشکلات بین فردی؛ درمان شناختی- رفتاری

مراجع

آهی، ق؛ منصوری، ا؛ توانایی، ع. (1397). اثربخشی درمان شناختی رفتاری اختلال های جنسی و مشکلات جنسی و مشکلات زناشویی بر پویایی‌های رابطه جنسی و جاذبه جنسی زنان مراجعه کننده به دادگاه خانواده. مجله پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره، 8(2): 22-5.

بشارت، م.ع؛ تولائیان، ف.(1393). مقایسه ابعاد مشکلات بین شخصی در افراد مبتلا به اختلال هویت جنسیتی تغییر جنسیت داده، تغییر جنسیت نداده و افراد عادی، فصلنامه روان‌شناسی سلامت، 3(2): 17-4.

حمید ن، دهقانی زاده ز، فیروزی ع ا.(1391). تاثیر درمان شناختی رفتاری بر عملکرد جنسی زنان مبتلا به اختلال واژینیموس، مجله زنان، مامایی و نازایی ایران، 15(20): 11-1.

ذوالفقاری م، مولوی ح، کجباف م، صالح‌زاده م.(1390). اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر میزان اختلالات جنسی زنان. مجله مطالعات روان شناختی، 7(1): 32-11.

سادوک، ب.ج؛ سادوک، و. آ؛ روئیز، پ؛ (2014). خلاصه روان پزشکی کاپلان و سادوک. رضاعی. ز. ویرایش 11. تهران: انتشارات ارجمند. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2015).

سعیدی م، شمس علیزاده ن، یوسفی ف.(1395). بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر اختلالات جنسی متعاقب هیسترکتومی در زنان مراجعه کننده به بیمارستان بعثت سنندج، مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، 3(4): 47-39.

عظیمی‌فر، ش. (1393). مقایسه تأثیر زوج درمانی شناختی رفتاری و رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد بر شادی و رضایت زناشویی: یک پژوهش مورد منفرد. کارشناسی ارشد مشاوره. اصفهان: دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.

فتح ن؛ آزادفلاح پ؛ رسول زاده طباطبایی س ک؛ رحیمی چ.(1392). روایی و اعتبار پرسشنامه مشکلات بین فردی، مجله روان‌شناسی بالینی، 5(3): 80-69.

قاسم‌زاده نساجی س، پیوسته‌گر م، حسینیان س، موتایی ف، بنی‌هاشمی س.(1389). اثربخشی مداخله شناختی رفتاری بر پاسخ‌های مقابله‌ای و راهبردهای تنظیم شناختی هیجانات زنان، مجله علوم رفتاری، 1(4):42-35.

Allen B.(2018). Implementing Trauma-Focused Cognitive-Behavioral Therapy (TF-CBT) With Preteen Children Displaying Problematic Sexual Behavior. Cognitive and Behavioral Practice; 25(2): 240-249.

Bakula DM, Mullins AJ, Sharkey CM, Wolfe-Christensen C, Mullins LL, Wisniewski AB.(2017). Gender identity outcomes in children with disorders/differences of sex development: Predictive factors. Seminars in Perinatology; 41(4): 214-217.

Barkhan, M., Hardy, Ge., Startup, M. (1996). The II-32: A short version of the inventory of interpersonal problem. Br J clin psychol; 35 (1): 21-35.

Calugi S, Franchini C, Pivari S, Conti M, M Ghoch ML, Grave RD. (2018).Anorexia nervosa and childhood sexual abuse: Treatment outcomes of intensive enhanced cognitive behavioural therapy. Psychiatry Research; 262: 477-481.

Carbone L, Plegue M, Barnes A, Shellhaas R. (2014). Improving the mental health of adolescents with epilepsy through a group cognitive behavioral therapy program. Epil Behav; 39: 130-4.

Dragana, Duisin; Borjanka, Batinic: Jasmina, Barisic; Mirasolar L, Djordjevic; Svetlana, Vujovic; & Bazic, Marta, (2014). American psychiatric Association, Diagnostic and statistical manual of mental disorders, American, psychiatric Association Press, Washington DC, USA, 4th edition.

Eng W, Coles ME, Heimberg RG, Safren SA.(2005). Domains of life satisfaction in social anxiety disorder: Relation to symptoms and response to cognitive-behavioral therapy. J Anxiety Disord;19(2):143-56.

Fisher AD, Bandini E, Casale H, Ferruccio N, Meriggiola MC, Gualerzi A, Manieri C, Jannini E, Mannucci E, Monami M, Stomaci N,  Rose AD, Susini T, Ricca V, Maggi M. (2013).Sociodemographic and Clinical Features of Gender Identity Disorder: An Italian Multicentric Evaluation. The Journal of Sexual Medicine; 10(2): 408-419.

Gonzalez RMM, Bajo FJP,  Perez BP, Sanchez JHS. (2018). A study of transsexuality from Medical Forensic Clinic in Madrid. Spanish Journal of Legal Medicine; 44(4): 150-157.

Hamid N, Dehghanizadeh Z, Firuzi AA. (2012). Effects of Cognitive - Behavioral Therapy on Sexual Function in Women with Vaginismus Disorder. The Iranian Journal of Obstetrics, Gynecology and Infertility; 15(20): 1-11. (Persian).

Kessler, R.C; Berglund, P.; Demler, O; Jin, R. & Walters, E.E. (2005). Lifetime prevalence and age of- onset distributions of DSM-IV disorders in the national comorbidity survey replication. Achieves of General psychiatry, 62, 593-602.

 Kuile MM, Both S, Van Lankveld JJDM.(2010). Cognitive Behavioral Therapy for Sexual Dysfunctions in Women. Psychiatric Clinics of North America; 33(3): 595-610.

 Newman JLE, Falligant JM, Thompson KR, Gomez MD, Burkhart BR.(2018). Trauma-focused cognitive behavioral therapy with adolescents with illegal sexual behavior in a secure residential treatment facility. Children and Youth Services Review; 91: 431-438.

Schrock, O.P. ; Boyd, E.M. & leaf, M. (2009). "Emotion Performances of Male- to- female transsexuals" Sexual Behavior, 38, 702-712.

Terada S, Matsumoto Y, Sato T, Okabe N, Kishimoto Y, Uchitomi Y.(2012). School refusal by patients with gender identity disorder. General Hospital Psychiatry, 34(3): 299-303.

Terada S, Matsumoto Y, Sato T, Okabe N, Kishimoto Y, Uchitomi Y. (2011).Suicidal ideation among patients with gender identity disorder. Psychiatry Research; 109(1): 159-162.

Theodosiou L. (2011). Gender Identity Disorder in Greater Manchester, Lancaster and Sheffield. Social and Behavioral Sciences; 30: 2064-2067.

Triscoli C, Croy I, Sailer U.(2019). Depression predicts interpersonal problems partially through the attitude towards social touch. Journal of Affective Disorders, 246: 234-240.

Wells SW, Glassman LH, Talkovsky AM, Chatfield MA, Sohn MJ, Morland LA, Mackintosh MA. (2019). Examining Changes in Sexual Functioning after Cognitive Processing Therapy in a Sample of Women Trauma Survivors. Women's Health Issues; 29: 72-79.