اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر استرس ادراک شده، تاب‌آوری و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

مقاله 7، دوره 10، شماره 38، آذر 1398، صفحه 89-100   

نویسندگان

فریبرز جباری فرد¹؛ کمال صولتی^{* 2}؛ طیبه شریفی³؛ احمد غضنفری⁴

¹دانشجو دکترا، گروه روانشناسی واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

²دانشیار مدعو، گروه روانشناسی واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران. و دانشیار گروه روانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد،

³استادیار گروه روانشناسی واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

⁴دانشیار گروه روانشناسی واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

چکیده

هدف: هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر استرس ادراک شده، تاب‌آوری و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور شهر لردگان در سال 1395 تا 1396 بود. روش: این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه و دوره پگیری سه ماهه بود. نمونه شامل 40 نفر از بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور مراجعه کننده به بیمارستان شهداء لردگان بود که به روش نمونه‌گیری هدفمند مبتنی بر ملاک‌های ورود و خروج انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه، جایگزین شدند (هر گروه 20 نفر). گروه آزمایش، درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی را طی هشت جلسه دریافت کردند وگروه کنترل هیچ گونه مداخله‌ای دریافت نکردند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه‌های استرس ادراک شده کوهن و همکاران (1983)، تاب‌آوری کانر و دیویسون (2003) و کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (SF-26) استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌های آماری از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر، استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که بین گروه آزمایش و گواه، از لحاظ استرس ادراک شده، تاب‌آوری و کیفیت زندگی تفاوت معنی داری وجود دارد و در دوره پیگیری نیز این تفاوت مشهود است (001/0>P). بدین ترتیب که درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی توانسته بر استرس ادراک شده، تاب‌آوری و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور تاثیر معنادار داشته باشد.نتیجه‌گیری: درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی تلویحات کاربردی مفیدی در کاهش استرس ادراک شده، افزایش تاب‌آوری و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور دارد.

کلیدواژه‌ها

درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی؛ استرس ادراک شده؛ تاب‌آوری؛ کیفیت زندگی؛ تالاسمی ماژور

مراجع

نجات، س.(۱۳۸۵). کیفیتزندگیواندازهگیریآن، مجلهتخصصیاپیدمیولوژیایران.دوره ۴، شماره۲، ۵۷-۶۲

Al‑Harazi A, Al‑Eryani B & Al‑Sharaf A. Neonatal hemolytic anemia does not always indicate thalassemia: a case report. BMC Res Notes 2017, 10:476-481

Brown RA, Lejuez CW, Kahler CW, et al. Distress tolerance and duration of past smoking cessation attempts. J Abnorm Psychol 2002; 111: 180-5

Caocci G, Efficace F, Ciotti F, Roncarolo MG, Vacca A, Piras E, et al. Health related quality of life in Middle Eastern children with beta-thalassemia. BMC Blood Disord 2012; 12: 6

Cohen, S.; Kamarck, T. & Mermelstein, R. A Global Measure of Perceived Stress. Journal of Health and Social Behavior, 1983, 24, 385-396.

Connor KM, Davidson JR. Development of a new resilience scale:the Connor-Davidson Resilience Scale(CD-RISC). Depress Anxiety 2003, 18:76-82.

Gilbert P. Compassion: Conceptualization, Research and use in Psychotherapy. New York: Routledge Publication 2005

Godfrin KA &van Heeringen C. The effects of mindfulness-based cognitive therapy on recurrence of depressive episodes, mental health and quality of life: A randomized controlled study. Behav Res Ther 2010;48(8):738-46

Gollo G, Savioli G, Balocco M, Venturino C, Boeri E, Costantini M, Forni GL. Changes in the quality of life of people with thalassemia major between 2001 and 2009. Patient Prefer Adherence 2013; 7: 231-6.

Gonzalez-Garcia M, Ferrer MJ, Borras X, Muñoz-Moreno JA, Miranda C, Puig J, Perez-Alvarez N, Soler J, Feliu-Soler A, Clotet B&Fumaz CR. Effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Therapy on the Quality of Life, Emotional Status, and CD4 Cell Count of Patients Aging with HIV Infection. AIDS Behav 2014;18(4):676-685

Goyal M, Singh S, Sibinga EM, Gould NF, Rowland-Seymour A, Sharma R, Berger Z, Sleicher D, Maron DD, Shihab HM, Ranasinghe PD, Linn S, Saha S, Bass EB, Haythornthwaite JA. Meditation programs for psychological stress and well-being: a systematic review and meta-analysis. JAMA Intern Med 2014;174(3):357-68.

Haghpanah S, Vahdati S & Karimi M. Comparison of Quality of Life in Patients with β-Thalassemia Intermedia and β-Thalassemia Major in Southern Iran. Hemoglobin 2017;41(3):169-174.

Hayes, S.C., Strosahl, K.D., Wilson, K.G. Acceptance and Commitment Therapy: An Experiential Approach to Behavior Change. 3rd ed. New York, NY: Guilford, 1999, 165-171.

Hayes,S.C, Strosahl KD. A practical guide to acceptance and commitment therapy. New York: Springer.Science and Business Media Inc 2012.

Joker, B. Emotional Intelligence, Cognitive Intelligence, Resilience and Life Satisfaction, Two Journal of Current Psychology, Number, 2006, 4: 12-3.

Kabat-Zinn J. Mindfulness-based interventions in context: past, present, and future. Clin Psychol: Sci Prac 2003; 10: 144 –56.

Kabat-Zinn J. Full Catastrophe Living: Using the Wisdom of Your Body and Mind to Face Stress, Pain, and Illness. New York: Delacourt. 1990.

Karimi M, Ghiam A, Hashemi A, Alinejad S, Soweid M & Kashef S. Bone mineral density in beta-thalassemia major and intermedia. Indian Pediatr 2007;44(1):29-32

Kaheni S, Yaghobian M, Sharefzadah GH, Vahidi A, Ghorbani H, Abderahemi A. Quality of life in children with β-thalassemia major at center for special diseases. Iran J Ped Hematol Oncol 2013; 3(3): 108-13

Kashif A, Breera S & Sadia K. Psychosocial problems of Pakistani parents of Thalassemic children: a cross sectional study done in Bahawalpur, Pakistan. Biopsychosoc Med 2012; 6: 15.

Kingstion, T., Dooley, B., Bates, A., Lawlor, E., & Malone, K. Mindfulnessbased cognitive therapy for residual depressive symptoms. Psychol Psychother, 2007, 80, 193-203.

Linehan, M. M. Dialectical behavior therapy for treatment of borderline personality disorder: implications for the treatment of substance abuse. NIDA research monograph 1993, 137: 201-201

Lianne M T, Tavis S. C, Gerald F. G, Nicole L. L, Linda E. C, Joshua W. M & Sona D. Mindfulness-based cognitive therapy for psychological distress in pregnancy: study protocol for a randomized controlled trial. Trials 2016; 17: 498.

Loprinzi CL, Reeves BN, Dakhil SR, Sloan JA, Wolf SL, Burger KN, Kamal A, Le-Lindqwister NA, Soori GS, Jaslowski AJ, Novotny PJ, Lachance DH. Natural history of paclitaxel-associated acute pain syndrome: prospective cohort study NCCTG N08C1. J Clin Oncol 2011, 29 (11):1472-8.

Lundgren T, Dahl J, Yardi N, Melin JAcceptance and Commitment Therapy and Yoga for drug refractory epilepsy: A randomized controlled trial. Epil Behav 2008;(13): 102-8.

Mace C. Mindfulness and mental health: therapy, theory, and science. 2st ed. New York. Rutledge Press 2008; 35-36.

Mikelli A, Tsiantis J. Brief report: Depressive symptom and quality of life in adolescents with beta thalassemia. J Adolesc 2004; 27(2): 213-6

Norhayati,M. ,Hazlina,N. ,Asrene,A. ,&Emilin,W. Magnitude and risk Factors for Postpartum semptoms :A literature review. Journal of Affective Disorders 2015;175,34-52.

Roth B, & Robbins D.Mindfulness-based stress reduction and health related quality of life. Psychoso medic 2004; 66 (1): 113-123.

Sajjadinezhad M, Asgari K, Molavi H, Adibi P. Comparing the Effectiveness of Cognitive-Behavioral Stress Management, Optimism Training and Medical Therapy on Somatic Symptoms, Perceived Stress, Illness Perception and Quality of Life in Patients with Ulcerative Colitis. Arak Medical University Journal 2016; 18(103): 40-54.

Segal, Z. V., Teasdale, J. D., & Williams, J. M. Mindfulness Based cognitive therapy for depression. New York. The Guilford Press. 2012.

Semple RJ, Reid EFG, Miller L. Training for Anxiety with mindfulness: An open Trial of mindfulness training for anxious children. J cogn Psychoth 2005; 19(4): 379-395.

Solati K. The Efficacy of Mindfulness-Based Cognitive Therapy on Resilience among the Wives of Patients with Schizophrenia. J Clin Diagn Res 2017; 11(4): VC01–VC03.

Stafford L, Foley E, Judd F, Gibson P, Kiropoulos L & Couper J. Mindfulness-based cognitive group therapy for women with breast and gynecologic cancer: a pilot study to determine effectiveness and feasibility. Support Care Cancer 2013;21 (11):3009-19.

Tang YY, Hölzel BK, Posner MI. The neuroscience of mindfulness meditation. Nat Rev Neurosci 2015, 16(4):213-25.

Thao, N. Le. Mindfulness-Based Adventure Camp for Military Youth. Journal of Extens 2014 52,2.

Thavorncharoensap M, Torcharus K, Nuchprayoon I, Riewpaiboon A, Indaratna K, Ubol BO. Factors affecting health-related quality of life in Thai children with thalassemia. BMC Blood Disord 2010; 10: 1.

Valaei A, Karimipoor M, Kordafshari A & Zeinali S. Molecular Basis of α-Thalassemia in Iran. Iranian Biomedical Journal 2018; 22(1): 6-14

Van Son, J. Diamind: Is mindfulness valuable for people with diabetes and concomitant emotional distress? Ridderkerk: Ridderprint 2014.

World Health Organization. Measuring Quality of Life; Available from:// www. who. int/ mental_ health /media/68.pdf, 1996.