مدل سازی ریاضی مؤلفه های تاثیرگذار بر قدرت اقتصادی در نظام ژئوپلیتیک جهانی

فصلنامه مطالعات سیاسی

مقاله 4، دوره 12، شماره 45، آذر 1398، صفحه 87-118   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

محمدرضا حافظ نیا^{* 1}؛ ریحانه صالح ابادی²؛ سیدهادی زرقانی³

¹استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

²دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

³دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

     یکی از منابع مهم قدرت ملی در جهان امروز و در دوره بعد از جنگ سرد قدرت اقتصادی می باشد که خود بستر ساز امور روبنایی دیگر مانند قدرت سیاسی، نظامی و ... محسوب می گردد. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و پژوهش میدانی به دنبال پاسخگویی به این سوال است که مهم ترین متغیرهای و شاخص های شکل دهنده به قدرت اقتصادی کشورها کدام ها هستند؟ و کدام کشورها در این مولفه وزن بالاتری را به خود اختصاص داده اند؟ برای رسیدن به پاسخ این سوالات از روش تاپسیس و سپس برای استخراج فرمول ریاضی مرتبط با پژوهش از برنامه ریزی آرمانی استفاده شد. بدین منظور، پرسشنامه ای مشتمل بر 61 سوال در اختیار محققین و متخصصین داخل و خارج از ایران از جمله کشورهای ترکیه، فرانسه، ایالات متحده آمریکا، کانادا، هند، چین و ... قرار گرفت. یافته های تحقیق با بررسی اسناد کتابخانه ای نشان می دهد که چهار مولفه اصلی قدرت اقتصادی شامل امور زیربنایی، مبادله تولید، سطح تولید و منابع مالی می توانند بر قدرت اقتصادی تاثیرگذار باشند. در این مولفه متغیرهای ضریب عمرانی (0.028)، سهم در تجارت جهانی (0.027)، سطح تکنولوژی (0.0267)، آزادی اقتصادی (0.0260)، سهم در انرژی جهانی (0.0254)، جذب سرمایه گذاری مستقیم، مهارت در نیروی کار در آینده، صادرات و ذخایر ارزی بین المللی (0.247)، مهارت نیروی کار فعلی، صادرات تکنولوژی سطح بالا و سرمایه گذاری خارج از مرز (0.0241) دارای بیشترین ضریب اهمیت هستند. علاوه بر این ایالات متحده آمریکا (0.531)، چین (0.501)، آلمان (0.482)، ژاپن (0.417)، انگلیس (0.4137)، سوئیس (0.4132)، فرانسه (0.406)، بلژیک (0.394)، هلند (0.388) و کره جنوبی (0.385) در رتبه های اول تا دهم قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

مدل سازی ریاضی؛ نظام ژئوپلیتیک؛ قدرت اقتصادی؛ تاپسیس؛ برنامه ریزی آرمانی

مراجع