نفقه فرزندخوانده در حقوق ایران و مذاهب اهل سنت

مطالعات فقهی و فلسفی

مقاله 6، دوره 10، شماره 38، تیر 1398، صفحه 1-21   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهدیه محمدی^{* 1}؛ سید مهدی میرداداشی²

¹کارشناسی ارشد، گروه حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، قم، ایران.

²استادیار، گروه حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، قم، ایران.

چکیده

مساله کودکان بی‌سرپرست به دلیل اثر این کودکان بر جامعه، رشد روزافزون تعداد آنها، رعایت امور انسانی در مورد آنها و هزاران دلیل دیگر از دیرباز مورد توجه جوامع مختلف به خصوص اندیشمندان حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و حقوقی بوده است. امروزه نیز امور مالی مربوط به آنها ازجمله ارث و نفقه بسیار مورد تحقیق و چالش می‌باشد. این تحقیق به دلایل مذکور به نفقه این کودکان پرداخته است و چون در این موضوع میان حقوق ایران، فقه امامیه و نیز فقه اهل سنت اختلاف نظرهایی دیده می‌شود، نوشته حاضر در مقام تبیین و مقایسه نظرات فقهی با حقوقی در حیطه نفقه این کودکان برآمده است و در نهایت راه حل‌هایی برای برون‌رفت از اثر پراکندگی آراء بر وضعیت چنین افرادی مطرح می‌کند.

کلیدواژه‌ها

نفقه؛ کودکان بدون سرپرست؛ فقه و حقوق

مراجع

قرآن کریم (با ترجمه ناصر مکارم شیرازی).

1. ابن قدامه، ابو محمد (بی‌تا). المغنی. بیروت: دارالکتاب العربی، ج9.
2. ابن ماجه، محمد بن یزید (1421ق). سنن  ابن ماجه. بیروت: انتشارات دارالفکر، ج2.
3. امامی، سیدحسن (۱۳۷۷). حقوق مدنی. تهران: کتاب فروشی اسلامیه، ج4،5.
4. انصاری، قدرت الله (1394). موسوعة احکام الاطفال و ادلتها. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه.
5. بخاری، محمدبن اسماعیل (۱۴۰۶ق). صحیح البخاری. بیروت: دارالفکر، ج3.
6. برهانپوری، نظام و دیگران (1418ق). الفتاوی الهندیه. بیروت: نشر دارالفکر، ج1.
7. بهوتی، منصور بن یونس (1423ق). کشاف القناع. بیروت: دارالاوضاء، ج4.
8. حرعاملی، محمدبن حسن (بی‌تا). وسائل الشیعه الى تحصیل مسائل الشریعه. تحقیق عبدالرحیم ربانی شیرازی و محمد رازی. بیروت: داراحیاء التراث العربی، ج15.
9. حکیم، سید محسن (1388). منهاج الصالحین. قم: دارالفقه، ج2.
10. حلی، ابومنصور (علامه حلی) (1389). ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد. قم: مؤسسه اسماعیلیان، ج3.
11. حلی، ابومنصور (علامه حلی) (بی‌تا). تحریر الاحکام. قم: مؤسسه آل البیت، ج4.
12. حلی، ابومنصور (علامه حلی) (بی‌تا). تذکره الفقهاء. تهران: مکتبه الرضویه لاحیاء الآثار الجعفریه (چاپ سنگی)، ج17.
13. حلی، حسن بن یوسف (1428ق). نهایه المرام. قم: موسسه الامام الصادق(ع).
14. حلی، جعفر بن حسن (1404ق). التنقیح الرائع. قم: نشر مکتبه آیت الله العظمی مرعشی نجفی، ج3.
15. خمینی، سید روح الله (۱۳۹۰ق). تحریر الوسیله. نجف: مطبعة الآداب، چاپ دوم، ج2.
16. خمینی، سید روح الله (1422ق). استفتائات. قم: دفتر نشر اسلامی، جامعه مدرسین حوزه علمیه.
17. خوانساری، سید احمد (۱۳۵۵). جامع المدارک فی شرح المختصر النافع. علی اکبر غفاری. تهران: مکتبه الصدوق، چاپ دوم، ج4.
18. خوئی، سید ابوالقاسم (1394). کتاب النکاح. بی‌جا: بی‌نا.
19. خوئی، سیدابوالقاسم (1371). مصباح الفقاهة. قم: انتشارات وجدانی، ج3.
20. دامغانی، محمدتقی (۱۳۳۴). احوال شخصیه زرتشتیان ایران. تهران: مؤسسه مطبوعاتی امیرکبیر.
21. دسوقی، محمد عرفه (1421ق). حاشیه الدسوقی. بیروت: نشر دارالفکر، ج2.
22. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (بی‌تا). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: نشر دارالشامیة، ج5.
23. شربینی شافعی، خطیب (1413ق). مغنی المحتاج الی معرفه الفاظ المنهاج. بیروت: دارالفکر، ج2،7،3.
24. شوکانی، محمد بن علی (1413ق). نیل الاوطار. قم: دارالحدیث، ج5.
25. شهید اول (1381). اللمعه الدمشقیه. بی‌جا: دارالاسلامیه.
26. شهید ثانی (1389). شرح لمعه. بی‌جا: بی‌نا، ج5.
27. شهید ثانی (۱۴۱۳ق). مسالک الافهام. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه، ج8.،5.
28. شیخ بهائی، محمد بن حسین (1429ق). جامع عباسی. تهران: موسسه انتشاراتی فراهانی، ج1.
29. صفایی، حسین؛ قاسم‌زاده، مرتضی (1389). حقوق مدنی اشخاص و محجورین. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
30. ضیایی‌فر، سعید (1382). جایگاه مبانی کلامی در اجتهاد. قم: نشر بوستان کتاب.
31. طباطبایی، سید علی (۱۴۱۹ق). ریاض المسائل. قم: مؤسسه النشر الاسلامی، ج12.
32. عابدین، الطبیب ابی الیسر (1366). مختصر احکام الزواج. بی‌جا: بی‌نا، الطبعه السادس.
33. عامر، عبداللطیف محمد (۲۰۰۸م). التبنی بین التاریخ و الشرایع. القاهره: الهیئه المصریه العامه للکتاب.
34. عبدالمنعم، محمد عبدالرحمن (۱۴۱۹ق). معجم المصطلحات و الالفاظ الفقهیه. القاهره: دار الفضیله للنشر التوزیع والتصدیر، ج1.
35. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
36. قانون حمایت از خانواده، 1392.
37. قانون حمایت از کودکان بی سرپرست، 1353.
38. قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست، 1392.
39. قانون مدنی، 1307.
40. کاتوزیان، ناصر (1378). حقوق مدنی خانواده. قم: نشر بهمن برنا.
41. کنوانسیون حقوق کودک، 1989م.
42. مامقانی، عبدالله (بی‌تا). الدر المنضود فی صیغ الایقاعات و العقود. نجف: المطبعه المرتضویه.
43. مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳ق). بحار الانوار. الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار. بیروت: مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ج2.
44. محقق حلی، ابوالقاسم (۱۴۰۹ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. بی‌جا: انتشارات استقلال، ج4.
45. مراغی، عبدالفتاح (۱۳۷۵). العناوین. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج2.
46. مسلم بن حجّاج (بی‌تا). صحیح مسلم. بیروت: دار الفکر.
47. مطهراسدی، ابومنصور حسن بن یوسف (۱۴۱۳ق). قواعد الأحکام. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، ج1.
48. مغنیه، محمدجواد (1418ق).  فقه الامام الصادق(ع). تهران: موسسه الصادق للطباعه النشر ایران، ج5.
49. مکارم شیرازی، ناصر (1386). کتاب النکاح. قم: مدرسه الامام علی بن ابیطالب، ج7.
50. موسوی بجنوردی، محمد (1394). اندیشه‌های حقوقی، حقوق خانواده. تهران: نشر مجد.
51. موسوی بجنوردی، محمد؛ علایی نوین، فروزان (1387). بررسی وضعیت فرزندخواندگی بعد از انقلاب اسلامی. متین، شماره42، ص196.
52. نجفی، محمدحسن (۱۳۹۲ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ج29، 31.
53. نوری طبرسی، حسین (1392). مستدرک الوسائل. بی‌جا: بی‌نا.