بررسی اثر سطوح مختلف رطوبت خاک و هیدروپرایمینگ بذر بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام ماش (Vigna radiate L.) در شرایط آب و هوایی منطقه مشهد

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 8، دوره 12، شماره 42، مهر 1399، صفحه 91-103   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سید مسعود ضیائی^{* 1}؛ احمد نظامی²؛ حمیدرضا خزاعی²

¹استادیار مجتمع آموزش عالی سراوان، سراوان، ایران

²استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

کمبود آب خاک از جمله عواملی است که بر عملکرد و کارکرد فیزیولوژیکی ماش، تأثیر بسزایی دارد. در شرایط تنش خشکی پرایمینگ بذر می تواند یک روش ساده و ارزان جهت کاهش اثرات تنش باشد. لذا به‌منظور بررسی مقادیر رطوبت خاک بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام ماش آزمایش مزرعه‌ای در سال 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. آزمایش بصورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. عامل اصلی آبیاری در سه سطح 80، 60 و 40درصد ظرفیت زراعی و عامل فرعی شامل فاکتوریل لاینA73-726 و رقم ازبکستانی در دو سطح هیدروپرایمینگ و عدم پرایمینگ بودند. نتایج نشان داد که لاین A73-726 در تمام سطوح رژیم رطوبتی اعمال شده دارای بیشترین و رقم ازبکستانی کمترین عملکرد دانه و شاخص برداشت را دارا بودند. هیدروپرایمینگ بذر سبب کوتاه شدن طول دوره رویشی و افزایش کل طول دوره رشد گیاه نسبت به شرایط عدم پرایمینگ بذر گردید، به طور کلی در تیمار هیدروپرایمینگ بذر افزایش حدود هشت درصدی عملکرد نسبت به شرایط عدم پرایمینگ بذر مشاهده گردید.

کلیدواژه‌ها

خشکی؛ عملکرد واجزای عملکرد؛ ماش؛ نشت الکترولیت

مراجع

آذرنیا، م. و ح، عیسوند. 1394. بررسی اثر هیدروپرایمینگ و پرایمینگ هورمونی بر عملکرد و اجزا عملکرد نخود در شرایط دیم و آبی، نشریه تولید گیاهان زراعی، جلد 6، شماره 4: 1-18.

آریان نیا،ن. م،عنایت قلی زاده. م، شرفی زاده.1389 . بررسی اثرتاریخ کاشت وژنوتیپ برعملکرد و اجزای عملکرد ماش در شرایط محیطی دزفول. فصلنامه فیزیولوژی گیاهان زراعی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد  اهواز. جلد 2، شماره 1 : 1-17.

رضائیان زاده، ا .1387. تاثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد و شاخص های رشد سه رقم نخود (Cicerarietinum L.). پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.

زند پارسا، ش. م، محمودیان شوشتری. ا، مجنونی هریس. 1394. اندازه گیری تبخیر-تعرق استاندارد ذرت با روش بیلان آب و عمق متغیر ریشه در یک منطقه خشک و نیمه خشک. نشریه دانش آب و خاک. جلد 25، شماره 1: 180-169.

زارع زارگز، ج. و م، گلوی.1392، بررسی ویژگی­های فنولوژیک سه رقم ماش در واکنش به کم آبیاری در منطقه سیستان، نشریه پژوهش­های حبوبات ایران، جلد 4، شماره 2: 51-64.

ضابط،م.،ع.حسینزاده، ع. احمدی و ف. خیالپرست.1383 . تعیین  مهمترین صفات مؤثر بر عملکرد تحت دو شرایط آبیاری با استفاده ازروشهای آماری چند متغیره در ژنوتیپهای ماش. مجله علوم کشاورزی ایران. جلد 35، شماره 4 : 839- 849..

مرادی،ع.، ع. احمدی و ع. حسین­زاده. 1387 . واکنشهای زراعی- فیزیولوژیک ماش رقم پرتو به تنشهای شدید وخفیف خشکی در مراحل رشد رویشی و زایشی. مجله علوم وفنون کشاورزی و منابع طبیعی. جلد 12، شماره 45 : 659-671.

یوسفی، ب.،ح. کاظمی اریط، ف. رحیم زاده خویی و م. مقدم.1376. تجزیه ی علیت و بررسی ‍‍‍‍ژنتیکی ارقام نخود زراعی تحت دو سطح رطوبت. مجله علوم کشاورزی ایران. جلد 28، شماره 4 :147-161.

Akbar, N., M.A.Iqbal and H.ZamanKhan. 2011. Agro-qualitative response of two cultivars of chickpea to different sowing techniques under irrigated conditions of Faisalabad. Crop Environ. 2(1): 19-23.

Amjad-Ali M., N. NobelNawab, A. Abbas, M. Zulkiffal and M, Sajjad. 2010. Evaluation of selection criteria in chickpea (Cicerarietinum) using correlation coefficients and path analysis. Aust J Crop Sci. 3(2):65-70.

Aslam, M., M, Hussain, M, Ather Nadeem., and A.M. Haqqani. 2004. Comparative efficiency of different mung bean genotypes under agro-climatic conditions of Bhakhar.Pak J Life  Social Sci. 2(1): 51-53.

Bayat, A.A., A. Sephri, G. Ahmad and H.R. Dorri. 2010. Effect of Water deficit stress on yield and yield component of pinto bean (Phaseolus vulgaris L.). Iranian J Crop Sci. 12: 1. 42-54.

Bourgault, M., C. A.Madramootoo, H. A.Webber, G. Stulina, M. G. Horst and D. L. Smith. 2010. Effects of deficit irrigation and salinity stress on common bean (Phaseolus vulgaris L.) and mungbean (Vignaradiata (L.) Wilczek) grown in a controlled environment. J Agron Crop Sci. 196: 262–272.

Duman, I. 2006. Effect of seed priming with PEG and K3PO4 on germination and seedling growth in Lettuce. Pak J  Biol Sci. 9(5): 923-928.

Farooq, M., S. M. Basra and A. N. Ahmad. 2007. Imporoving the performance of transplanted rice by seed priming.  plant growth regul .51:129-137

Gardner, P., R. Brent Pearce and R. L.Mitchell. 1999. Physiology of crop plants. Jahad Mashhad University Press.

Ghassemi-Golezani, K., S. FarhanghiAbriz, S. Hassannejad and S. Hassanpour-Bourkheili. 2014. Some physiological responses of mung-bean at different plant densities to water deficit. Int J Bios. 4(12): 19-26.

Gunes, A., A. Inal, M. S. Adak, E. G. Bagci, N.Cicek and F.Eraslan.2008 . Effect of drought stress implemented at pre-or post-anthesis stage on some physiological parameters as screening criteria in chickpea cultivars. Russ J Plant Physl. 55 (1): 59-67.

Harris, D. 2006. Development and testing of on-farm seed priming. Adv Agron. 90:129-178.

Harris, D., B.S. Raghuwanshi, J. S. Gangwar, S.C.Singh and P.A.Hollington. 1999. Participatory evaluation by farmers of on-farm seed priming in wheat in India, Nepal and Pakistan. Exp Agron.  37(3):403–415.

Kocheva, K. and G.Gorgiev.2003 . Evaluation of the reaction of two contrasting barley (Hordeumvulgare L.) cultivars in response to osmotic stress with PEG 6000 .Bulg J Plant Physl. Special Issue: 290-294.

Korte, L.L., J.H. Williams, T. E. Specht and R.C. Sorensen. 1993.Irrigation of soybean genotypes during reproductive ontogeny. J Agron  respon and Crop Sci. 28:521-530.

Lalinia, A., N. Majnon Hoseini Galostian, M.Esmaeilzadeh Bahabadi and  S.M. Marefatzadeh     Khameneh. 2012. Echophysiological impact of water  stress on                                                          growth and development of Mungbean. Int  J Agron Plant  Prod. 3(12):599

Musa, A.M., J. Johansen and J.Kumar. 2001. Short duration chickpea to replace fallow after Aman Rice: the role of on-farm seed priming in the high Briand Tract of Bangladesh. Exp Agr. 37: 509-521.

Neshimator, J., S.Singh, A. Bohra and A.Vyas. 2007. Agronomic evaluation of promisinggenotypes of mungbean under hyper arid conditions of Indian desert. J Agr Res. 2(6): 537-544.

Soltani, A., F.R.Khooie, K. Ghassemi-Golezani and M. Moghaddam. 2000. Thresholds for chickpea leaf expansion and transpiration response to soil water deficit. Field Crops Res. 68: 205-210.

Soltani, A., F.R. Khooie, K. Ghassemi-Golezani and M. Moghaddam. 2001. A simulation study ofchickpea crop response to limit irrigation in semiarid environment. Agric Water Manag. 49:225-237.

Thomas, M.J., S. Robertson and M.B. Fukai. 2003. The effect of timing and severity ofwater deficit on growth development, yield accumulation and nitrogen fixation of mungbean. Crop Res. 86 (1): 67-80.

Varier, A. and A. K. Vari  Dadlani. 2010. The subcellular basis of seed priming. Current Sci. 99: 450-456.

Wakrim, R.S., H. Wahbi, B.Tahi and R.Aganchich. 2005. Comparative effects of partial root drying and regulated deficit errigation (RDI) on water relations and water use efficiency in common bean (Phaseolus vulgaris L.). Agr Ecosys  Environ. 106: 275-287.

Zhu, J.K. 2002. Salt and drought stress signal transduction in plants. Annu Rev Plant Biol.  53: 247-316.