اثربخشی آموزش جایگزین پرخاشگری و ایمن‌سازی در مقابل تنیدگی بر راهبردهای شناختی نظم‌جویی هیجان در نوجوانان بزهکار

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 5، دوره 16، شماره 63، فروردین 1399، صفحه 299-310   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

سعید محمودی‌نیا¹؛ مژگان سپاه‌منصور^{* 2}؛ سوزان امامی‌پور²؛ فریبا حسنی³

¹دکتری تخصصی روان شناسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد تهران-مرکز

²دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

³استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

چکیده

این پژوهش به‌منظور مقایسه اثربخشی آموزش جایگزین پرخاشگری و ایمن‌سازی در مقابل تنیدگی بر راهبردهای شناختی نظم‌جویی هیجان نوجوانان بزهکار انجام شد. طرح پژوهش از نوع شبه‌تجربی سه‌گروهی با پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری دو ماهه بود. بدین منظور از بین نوجوان کانون اصلاح و تربیت شهر تهران، 60 نفر با استفاده از روش نمونه‎برداری دردسترس انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه جایگزین شدند. شرکت‌کنندگان، قبل از شروع مداخله پرسشنامه‎ نظم‌جویی شناختی هیجان (گارنفسکی، کرایج و اسپینهاون، 2006) را تکمیل کردند. سپس دو گروه آزمایشی تحت 10 جلسه آموزش به‌شیوه آموزش جایگزین پرخاشگری گلدشتاین و آموزش ایمن‌سازی در مقابل تنیدگی مایکنبام قرار گرفتند، درحالی‎که گروه گواه آموزشی را دریافت نکرد. پس از اتمام جلسه‌های آموزشی و همچنین دو ماه بعد، مجدداً هر سه گروه پرسشنامه‎ مزبور را تکمیل کردند. داده‎ها با استفاده از روش تحلیل واریانس مختلط تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش جایگزین پرخاشگری در مقایسه با دو گروه دیگر به‌طور معناداری بر نمرات راهبردهای شناختی مثبت نظم‌جویی هیجان در طول مراحل پژوهش تأثیر داشته است. اما در ارتباط با راهبردهای شناختی منفی نظم‌جویی هیجان نتایج نشان داد که روش‎های آموزشی نتوانستند تأثیر معناداری بر نمرات داشته باشند. با توجه به یافته‎های پژوهش می‎توان از روش آموزش جایگزین پرخاشگری به‌عنوان روشی جایگزین یا مکمل در کنار سایر شیوه‎های مداخله‎ای برای بهبود نظم‌جویی شناختی در نوجوانان استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

آموزش ایمن‌سازی در مقابل تنیدگی؛ آموزش جایگزین پرخاشگری؛ نوجوانان بزهکار؛ راهبردهای شناختی نظم‌جویی هیجان؛ نوجوانان

مراجع

اسحقی‌مقدم کته‌شمشیر، ف.، عبداللهی، م. ح. و شاهقلیان، م. (1394). مقایسه طرحواره‌های ناکارآمد اولیه، اضطراب پنهان و تنظیم شناختی هیجان در نوجوانان بهنجار و بزهکار. مجله علوم اعصاب شفای خاتم، ۳(۴)، 40 -31.

اسماعیلی، م.، سبزیان، س.، توکلی، م.، مهدوی، س. و یعقوبیان، ف. (1393). اثربخشی آموزش ایمن‌سازی در برابر تنیدگی بر توانایی و مشکلات نوجوانان پسر (13-16سال) جانبازان شهر اصفهان. فصلنامه روان‌شناسی نظامی، 5(17)، 81 -69.

برنا، م.، حمید، ن. و حیاتی، د. (1395). نقش پیش‌بینی‌کنندگی ویژگی‌های شخصیت، راهبردهای شناختی تنظیم هیجان، سبک‌های دلبستگی و سیستم‌های مغزی‎ـ‎رفتاری در آمادگی فعال و غیرفعال به اعتیاد و تکانشگری. مجله اعتیاد پژوهی، 7(24)، 174 -151.

بهراد، ب. (1394). مدارس کانون‌های اصلی ارتقا سلامت و پیشگیری از رفتارهای پرخطر. رشد آموزش ابتدایی، 19(2)، 5 -1.

جعفری، ع.، غضنفریان، ف.، علی‌اکبری، م. و کمرزرین، ح. (1396). اثربخشی آموزش مهارت‌های مقابله‌ای بر تنظیم هیجانی در نوجوانان بزهکار. دست‌آوردهای روان‌شناختی (علوم تربیتی و روان‌شناسی)، 24(1)، 110 -97.

حسن‌زاده، ش. (1390). بررسی اثربخشی آموزش ایمن‌سازی روانی بر کاهش تنیدگی، اضطراب و افسردگی دانش‌آموزان دختر مقطع پیش‌دانشگاهی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی.

حسنی، ج. (1396). اعتبار، روایی و ساختار عاملی تأییدی پرسشنامه‌ نظم‌جویی هیجان نوجوانان. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 13(51)، 295 -285.

خانمحمدی اطاقسرا، ا.، همایونی، ع. و اسحاقی، م. (1393). رابطه بین هوش هیجانی با سلامت روانی در نوجوانان بزهکار و عادی. فصلنامه جامعه‎شناسی مطالعات جوانان، 4(13)، 22 -9.

دلاور، ع. (1395). روش تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی. تهران: نشر ویرایش.

سدرپوشان، ن.، نوابی‎نژاد، ش.، شفیع‌آبادی، ع. و نفیسی، غ. (1389). بررسی و مقایسه دو رویکرد هیجان‎مدار (EFt) و آموزش ایمن‎سازی در مقابل تنیدگی (SIT) بر کاهش خشم نوجوانان بزهکار. فصلنامه پژوهش‌های مشاوره، 11(41)، 25 -7.

سیمی، ز. (1390). تأثیر آموزش رویکرد ایمن‌سازی در برابر تنیدگی بر مهارت‌های مقابله‌ای نوجوانان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.

شکوهی‌یکتا، م. و کاکابرایی، ک. (1396). تأثیر آموزش مدیریت خشم مبتنی بر روی‌آورد شناختی‎ـ‎رفتاری در مشکلات رفتاری دختران نوجوان. مجله علوم روان‌شناختی، 16(62)، 219 -198.

صالحی، ا.، باغبان، ا.، بهرامی، ف. و احمدی، ا. (1390). تأثیر دو روش آموزش تنظیم هیجان مبتنی بر مدل فرآیند گراس و رفتاردرمانی دیالکتیک بر علائم مشکلات هیجانی. مجله‌ تحقیقات علوم پزشکی زاهدان، 4(2)، 52 -49.

کریمی، ی.، خباز، م.، حبیبی، ی. و کریمیان، ن. (1395). مقایسه تاب‌آوری و حمایت اجتماعی در نوجوانان بزهکار و نوجوانان عادی شهر تهران. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 12(40)، 15 -1.

مارا، ت. (1395). راهنمای جامع و کاربردی رفتاردرمانی دیالکتیکی فردی. ترجمه ش. ایزدی و م. غیاثی. تهران: انتشارات ارجمند (تاریخ انتشار اثر اصلی، 2006).

محمودی، ط.، بساک‌نژاد، س. و مهرابی‌زاده هنرمند، م. (1395). اثربخشی آموزش مدیریت خشم با رویکرد روانشناسی مثبت‌نگر بر راهبردهای شناختی تنظیم هیجان و نشخوار خشم در دانشجویان دختر. مجله دست‌آوردهای روان‌شناختی، 23(2)، 156 -137.

مظلوم، ر.، حسینی، ج.، بهنام وشانی، ح.، اصغری نکاح، م. و رئوف‌صائب، ع. (1394). تأثیر برنامه اصلاح‌شده آموزش جایگزین پرخاشگری بر خودکارآمدی نوجوانان مبتلاء به دیابت وابسته به انسولین. فصلنامه مراقبت مبتنی بر شواهد، 5(15)، 24 -15.

ملکی‌مجد، م. (1395). اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر تکانشگری و عاطفه مثبت و منفی نوجوانان بزهکار. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.

وزیری، ش. و لطفی عظیمی، ا. (1390). تأثیر آموزش همدلی در کاهش پرخاشگری نوجوانان. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 8(30)، 175 -167.

یوسفی، ف. (1385). بررسی رابطه راهبردهای شناختی تنظیم هیجان با افسردگی و اضطراب در دانش‌آموزان مراکز راهنمایی استعدادهای درخشان. فصلنامه کودکان استثنایی، ۶(۴)، 892 -871.

 

Aldao, A., Nolen-Hoeksema, S., & Schweizer, S. (2010). Emotion-regulation strategies across psychopathology: A meta-analytic review. Clinical Psychology Review, 30(2), 217-237. 

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.

Auerbach, J. G., Gross-Tsur, V., Manor, O., & Shalev, R. S. (2008). Emotional and Behavioral Characteristics Over a Six-Year Period in Youths With Persistent and Nonpersistent Dyscalculia. Journal of Learning Disabilities, 41(3), 263-273.

Barkley, R. A., & Fischer, M. (2010). The Unique Contribution of Emotional Impulsiveness to Impairment in Major Life Activities in Hyperactive Children as Adults. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 49(5), 503-513.

Brännström, L., Kaunitz, C., Andershed, A.-K., South, S., & Smedslund, G. (2016). Aggression replacement training (ART) for reducing antisocial behavior in adolescents and adults: A systematic review. Aggression and Violent Behavior, 27, 30-41.

Brenning, K., Soenens, B., Van Petegem, S., & Vansteenkiste, M. (2015). Perceived Maternal Autonomy Support and Early Adolescent Emotion Regulation: A Longitudinal Study. Social Development, 24(3), 561-578. 

Brugman, D., & Bink, M. D. (2011). Effects of the EQUIP peer intervention program on self-serving cognitive distortions and recidivism among delinquent male adolescents. Psychology, Crime & Law, 17(4), 345-358.

Currie, M. R., Wood, C. E., Williams, B., & Bates, G. W. (2012). Aggression Replacement Training (ART) in Australia: A Longitudinal Youth Justice Evaluation. Psychiatry, Psychology and Law, 19(4), 577-604.

Deming, A. M., & Lochman, J. E. (2008). The Relation of Locus of Control, Anger, and Impulsivity to Boys’ Aggressive Behavior. Behavioral Disorders, 33(2), 108-119.

Desatnik, A., Bel-Bahar, T., Nolte, T., Crowley, M., Fonagy, P., & Fearon, P. (2017). Emotion regulation in adolescents: An ERP study. Biological Psychology, 129, 52-61.

Erickson, J. (2013). The Efficacy of Aggression Replacement Training with Female Juvenile Offenders in a Residential Commitment Program. A dissertation submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy School of Social Work College of Behavioral and Community Sciences University of South Florida.

Feindler, E. L. & Weisner, S. (2006). Youth anger management treatment for school violence prevention. In S. R. Jimerson & M. Furlong (Eds.), Handbook of school violence and school safety: From Research to practice (pp. 353-363). Mahwah, NJ, US: Lawrence Erlbaum Associates.

Fernandez, K. C., Jazaieri, H., & Gross, J. J. (2016). Emotion Regulation: A Transdiagnostic Perspective on a New RDoC Domain. Cognitive Therapy and Research, 40(3), 426-440.

Garnefski, N., Kraaij, V., & Spinhoven, Ph. (2001). Negative life events, cognitive emotion regulation and emotional problems. Personality and Individual Differences, 30(8), 1311-1327.

Garnefski, N., Kraaij, V., & Spinhoven, Ph. (2002a). Manual for the use of the Cognitive Emotion Regulation Questionnaire. Leiderdorp, The Netherlands: DATEC.

Garnefski, N., Rieffe, C., Jellesma, F., Terwogt, M. M., & Kraaij, V. (2007). Cognitive emotion regulation strategies and emotional problems in 9–11-year-old children. European Child & Adolescent Psychiatry, 16(1), 1-9. 

Garnefski, N., Van Den Kommer, T., Kraaij, V., Teerds, J., Legerstee, J., & Onstein, E. (2002b). The relationship between cognitive emotion regulation strategies and emotional problems: comparison between a clinical and a non-clinical sample. European Journal of Personality, 16(5), 403-420.

Glick, B. & Gibbs, J. C. (2011). Aggression Replacement Training, A Comprehensive Intervention for Aggressive Youth, Third Edition-Revised and Expanded. Research Press.

Goldstein, N. E. S., Serico, J. M., Riggs Romaine, C. L., Zelechoski, A. D., Kalbeitzer, R., Kemp, K., & Lane, C. (2013). Development of the Juvenile Justice Anger Management Treatment for Girls. Cognitive and Behavioral Practice, 20(2), 171-188.

Greene, J. D., Nystrom, L. E., Engell, A. D., Darley, J. M., & Cohen, J. D. (2004). The Neural Bases of Cognitive Conflict and Control in Moral Judgment. Neuron, 44(2), 389-400.

Gross, J. J. (2015). Emotion Regulation: Current Status and Future Prospects. Psychological Inquiry, 26(1), 1-26.

Harenski, C. L., & Hamann, S. (2006). Neural correlates of regulating negative emotions related to moral violations. NeuroImage, 30(1), 313-324.

Hatcher, R. M., Palmer, E. J., McGuire, J., Hounsome, J. C., Bilby, C. A. L., & Hollin, C. R. (2008). Aggression replacement training with adult male offenders within community settings: a reconviction analysis. Journal of Forensic Psychiatry & Psychology, 19(4), 517-532.

Holmqvist, R., Hill, T., & Lang, A. (2009). Effects of Aggression Replacement Training in Young Offender Institutions. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 53(1), 74-92.

Hornsveld, R. H. J., Kraaimaat, F. W., Muris, P., Zwets, A. J., & Kanters, T. (2015). Aggression Replacement Training for Violent Young Men in a Forensic Psychiatric Outpatient Clinic. Journal of Interpersonal Violence, 30(18), 3174-3191.

Kaya, F., & Buzlu, S. (2016). Effects of Aggression Replacement Training on Problem Solving, Anger and Aggressive Behaviour among Adolescents with Criminal Attempts in Turkey: A Quasi-Experimental Study. Archives of Psychiatric Nursing, 30(6), 729-735.

Koposov, R., Gundersen, K. K., & Svartdal, F. (2014). Efficacy of aggression replacement training among children from North-West Russia. The International Journal of Emotional Education, 6(1), 14-24.

Meichenbaum, D. (2017). The Evolution of Cognitive Behavior Therapy: A Personal and Professional Journey with Don Meichenbaum. Routledge pub.

Nugent, W. R., & Ely, G. (2010). The effects of aggression replacement training on periodicities in antisocial behavior in a short-term shelter for adolescents. Journal of the Society for Social Work and Research, 1(3), 140-158.

Parker, J. D., Taylor, R. N., Easterbrook, J. M., Schell, S. L. & Wood, L. M. (2008) Problem gambling in adolescence: Relationships with internet misuse, gaming abuse and emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 45, 174-180.

Peach, H. D., & Gaultney, J. F. (2013). Sleep, Impulse Control, and Sensation-Seeking Predict Delinquent Behavior in Adolescents, Emerging Adults, and Adults. Journal of Adolescent Health, 53(2), 293-299.

Rodriguez Vega, B., Melero-Llorente, J., Bayon Perez, C., Cebolla, S., Mira, J., Valverde, C., & Fernández-Liria, A. (2013). Impact of mindfulness training on attentional control and anger regulation processes for psychotherapists in training. Psychotherapy Research, 24(2), 202-213.

Ryan, S. (2009). Aggression Replacement Training: Recidivism among Incarcerated Male Juveniles with Conduct Disorder. Unpublished Doctoral Dissertation, Phillips Graduate Institute, Encino, California.

Schwartz, S. J., Phelps, E., Lerner, J. V., Huang, S., Brown, C. H., Lewin-Bizan, S., Li, Y., & Lerner, R. M. (2010). Promotion as prevention: Positive youth development as protective against tobacco, alcohol, illicit drug, and sex initiation. Applied Developmental Science, 14(4), 197-211.

Spencer, T. J., Faraone, S. V., Surman, C. B. H., Petty, C., Clarke, A., Batchelder, H., … Biederman, J. (2011). Toward Defining Deficient Emotional Self-Regulation in Children with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder Using the Child Behavior Checklist: A Controlled Study. Postgraduate Medicine, 123(5), 50-59.

Szabo, Z., & Marian, M. (2012). Stress inoculation training in adolescents: Classroom intervention benefits. Journal of Cognitive and Behavioral Psychotherapies, 12(2), 175-188.

Szasz, P. L., Szentagotai, A., & Hofmann, S. G. (2011). The effect of emotion regulation strategies on anger. Behaviour Research and Therapy, 49(2), 114-119.