پیوند دادگری و شادی، و نقش آن در کاهش آسیب‌های فردی و اجتماعی در شاهنامه

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 1، دوره 12، شماره 43، فروردین 1399، صفحه 13-40   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/dk.2020.672383

نویسندگان

حمیده شریفی¹؛ سید محمود سید صادقی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

²استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.

چکیده

در این پژوهش پژوهنده، پیوند داد و بیداد با شادی و ارتباط آن با آسیب­ها در داستان­های شاهنامه را مورد بررسی قرار داده و نتیجه می­گیرد که در جهان هستی نخستین شادی­رسان ایزد یکتاست و انسان، برگزیده و نمایندۀ تمام و کمال مخلوقات، باید صفات ایزد از جمله صفت دادگری را داشته باشد.
داد در جایگاه تکوین عدل الهی مربوط به روح و درون است و بنابراین دیدگاه، انسان باید نخست داد را در وجود خود برقرار سازد چرا که همه آفرینش به وسیله نظم و سامانی که انسان به آن می‌دهد، منظم و به سامان و دور از آسیب، می‌چرخد و سعادت انسان را در پی دارد، در غیر این صورت تمام قاعده و نظم جهان به هم می‌خورد و حکومت غم و اهریمن بر شادی پیروز می‌شود و انواع آسیب­ها پراکنده می­شود .
تحقق داد در یک جامعه که زندگی افراد به هم وابسته است و سود و زیان مشترک دارند، تنها راه تضمین زندگی آرام، رو به پیشرفت، موفق و ایده‌آل و دور از هرگونه آسیب برای افراد است، چرا که به هر میزان دادگری در جامعه کمتر و بیدادگری بیشتر باشد، جلوه‌های اهریمنی و ظلم و تجاوز وآسیب و هر چه که شادی و روشنایی‌ها و جلوه‌های اهورایی را تهدید می‌کند بیشتر و در نتیجه شادمانی‌ها کم و نابود می‌شود و حکومت غم و اهریمن وآسیب­زا، بر حکومت شادی پیروز می‌شود و سعادت انسان به خطر افگنده می‌شود مانند جامعۀ ضحاک.

کلیدواژه‌ها

ارتباط؛ شادی؛ دادگری؛ آسیب؛ شاهنامه

مراجع

1. قرآن کریم.
2. نهج البلاغه (1379) ترجمه مهدی دشتی، چاپ سوم، قم: لاهیجی.
3. آموزگار، ژاله (1384) تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت.
4. ثاقب فر، مرتضی (1377) شاهنامه فردوسی و فلسفه تاریخ ایران، تهران: قطره و معین.
5. دهخدا، علی­اکبر. لغت نامه، چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران.
6. رستگار فسایی، منصور (1381). فردوسی و هویت­شناسی ایرانی، تهران: طرح نو.
7. زرین کوب، عبدالحسین (1371)، نامه نامور، تهران: سخن.
8. سرامی، قدمعلی (1368) از رنگ گل تا رنج خار، چاپ اول، تهران: علمی فرهنگی.
9. عنصرالمعالی، کیکاوس ابن اسکندر (1385) قابوسنامه، تصحیح سید حسین نصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات علمی فرهنگی.
10. نظام الملک طوسی، حسن بن علی بن اسحق (1380) سیاست نامه، تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران: اساطیر.
11. فردوسی، ابوالقاسم (1384) شاهنامه، چاپ مسکو، ج1و2، تهران: آبان.
12. کزازی، میرجلال الدین (1387) نامۀ باستان، تهران: سمت.
13. واعظ کاشفی، ملاحسین (6138) لب لباب مثنوی، تهران: صراط.

مقالات

1. آقا حسینی و ربانی، حسین و رسول (1385)تحلیل و بررسی آسیب­های فردی و اجتماعی از دیدگاه بزرگان ادب فارسی، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دورۀ بیست وپنجم، شمارۀ 3،پاییز،29-17.
2. آقا حسینی و ربانی، حسین و رسول (1383)تحلیلی بر مسایل اجتماعی در نخستین داستان های شاهنامه، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دورۀ جدید، شمارۀ 15،بهار، صفحه21-1.
3. باقری خلیلی، علی اکبر(1386) شادی در فرهنگ و ادب ایرانی، فصلنامۀ مطالعات ملی، سال هشتم ، شمارۀ2، تابستان،80-53.
4. بای، رقیه(1389) نقش دین در پیشگیری از آسیب­های اجتماعی، فصلنامۀ تخصصی پلیس گلستان ، پاییز، صفحه139-107.
5. جوانمرد، کمال(1386)رویکردی جامعه شناختی بر آیین مملکت­داری در اسطوره جمشید، فصلنامۀ علمی پژوهشی اندیشه­های ادبی، سال دوم، دورۀ جدید، شمارۀ 10،صفحه57-31.
6. خلعت­بری، الهیار( 1386) بررسی جایگاه دین در اندیشۀ سیاسی شاهنامه فردوسی، مجموعه مقالات مسکویه، سال دوم، شمارۀ 6،صفحه80-64.
7. ذبیحی واحدی، رزیتا و حسن(1390) بررسی نظریه میدان شکل­ساز، فصلنامۀ اندیشه­های تازه در علوم تربیتی، سال ششم، شمارۀ 3، تابستان،108-83.
8. رستموندی، تقی (1387) آز و داد، آسیب­شناسی شهریاری در شاهنامه فردوسی، فصلنامۀ پژوهش سیاست نظری، شمارۀ 5، زمستان و بهار،19-1.
9. سبحانی نژاد و افشار، مهدی و عبدالله(1389)آسیب­شناسی بیکاری از دیدگاه امام علی (ع)، مجموعه مقالات محور علوم اقتصادی، دومین همایش ملی نهج البلاغه و علوم انسانی، صفحه 518-511.
10. صفری و ظاهری، جهانگیر و ابراهیم(1392)بررسی نقش عوامل اخلاقی و سیاسی در شاد زیستن با تکیه بر شعر کهن فارسی، پژوهشنامۀ علمی پژوهشی ادبیات تعلیمی، سال پنجم، شماره 19،پاییز،94-57.
11. عزیزی، طاهره (1387)ترسیم چرخه عدالت در شاهنامه فردوسی، مجموعه مقالات علوم سیاسی، سال دوازدهم، شمارۀ45،صفحه 169-143، بهار.
12. جلودار، حبیب الله(1392) آسیب­های سیاسی و اجتماعی در نهج البلاغه، فصلنامۀ پژوهشنامۀ نهج البلاغه، سال اول، شمارۀ 1،بهار، صفحه 71-57.
13. فرزاد و هادیان(1393-1392)اندیشه­های روشنفکری حکیم ابوالقاسم فردوسی، فصلنامۀ تخصصی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد مشهد، شمارۀ 40، زمستان، صفحه187-162.
14. ملایی، کامبیز(1390)نقش توانمندسازی فرهنگی در پیشگیری از آسیب­های اجتماعی، نشریۀ محقق، سال دوم ،شمارۀ 4، بهار،35-17.