تحلیل عناصر مدرنیته در رمان کلیدر محمود دولت آبادی

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 2، دوره 12، شماره 43، فروردین 1399، صفحه 41-60   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/dk.2020.672384

نویسندگان

علیرضا مناجاتی¹؛ سید احمد حسینی کازرونی^{* 2}؛ شمس الحاجیه اردلانی³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.

²استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.

چکیده

ادبیات داستانی که خود محصول مدرنیسم است در بازتاب تجربه تقابل سنت و مدرنیته نقش داشته است. واکاوی مفاهیمی از مدرنیته که در کلیدر منعکس شده محور این پژوهش است. می­توان گفت کلیدر، اگر چه داستانی بومی است در فضایی روستایی اما به اقتضای داستان و ماجراهایش و به ویژه متأثر از رخدادهای اجتماعی و سیاسی سال­های 1325 تا 1327 هجری شمسی و فضای ملتهب سیاسی ایران پس از جنگ جهانی دوم و از طرفی تحت تأثیر فضای فکری نویسنده، در تقابل سنت و مدرنیسم، عناصری از مدرنیته مثل تغییر و دگردیسی، رویکرد انتقادی به مسائل، اندیشه­ های بنیادین و تئوری­ های انسان شناسانه و فلسفی، انسان محوری، خردباوری و خودآگاهی، تاثیرپذیری از مکاتب ادبی و سیاسی و دیدگاه ماتریالیستی در آن منعکس شده است. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه­ ای است.

کلیدواژه‌ها

مدرنیته؛ رمان؛ کلیدر؛ محمود دولت آبادی

مراجع

1. احمدی، بابک (1392) مدرنیته و اندیشه انتقادی، تهران: مرکز.
2. اسحاقیان، جواد (1383)  کلیدر؛ رمان حماسه و عشق، تهران: گل آذین.
3. چهل تن، امیر حسین و فریاد، فریدون (1380) ما نیز مردمی هستیم، تهران:  فرهنگ معاصر و چشمه.
4. دولت آبادی، محمود (1393) کلیدر، تهران: فرهنگ معاصر.
5. ____________ (1368) ما نیز مردمی هستیم، تهران: پارسی.
6. سپانلو، محمدعلی (1387) نویسندگان پیشرو ایران، تهران: نگاه.
7. شیرمحمدی، عباس (1380) بیست سال با کلیدر، تهران: کوچک.
8. گلدمن، لوسین (1371) دفاع از جامعه شناسی رمان، ترجمه محمدجعفر پوینده، تهران: هوش و ابتکار.
9. میرصادقی، جمال (1382) داستان نویس های نام آور معاصر ایران، تهران: اشاره.

مقالات

1. پرستش، شهرام (1383) گفتگوی شهرام پرستش با کریستوف بالایی نویسنده کتاب پیدایش رمان فارسی، کتاب ماه علوم اجتماعی، شمارۀ 78، صفحات 13-9.
2. خاکسار، نسیم (1366) کلیدر رمانی ماندنی در ادبیات معاصر ایران، چشم انداز، شمارۀ 2، صفحه 10.
3. رحمانی، کیومرث (1391) نقد مکتبی داستان­های محمود دولت آبادی، فصلنامۀ علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی، دانشکدۀ ادبیات و زبان­های خارجی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سال چهارم، شمارۀ13، صفحات 73-41.
4. رحیمی، رضا (1368) ارزیابی رمان کلیدر، پیوست «پر»، شمارۀ 42.
5. طاهری، قدرت­اله (1391) ردپای ایدئولوژی در آثار اولیه محمود دولت­آبادی، فصلنامۀ علمی-پژوهشی پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 24، صفحات 141-125.
6. قانون پرور، محمدرضا(1367) عروج یک یاغی: راه برد روایت در کلیدر، مجلۀ ایران نامه، شمارۀ 26، صفحات 366-355.
7. محسنی، احمد (1383) مکتب­های ادبی در رمان­های دولت­آبادی با نگاهی نو به کلیدر و جای خالی سلوچ، مجله رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شمارۀ 72، صفحات 59-54.
8. محمدی، مجید(1369) کلیدر: روایت عشق و رنج، ارغوان، شمارۀ 2، صفحه 15.
9. نواب پور، رضا (1369) سنت­های ایرانی ادبیات عامه در کلیدر، ترجمۀ محمد افتخاری، کلک، شمارۀ 7، صفحه 11.
10. هاجری، حسین. (1381)، نمود مدرنیسم در رمان فارسی (78- 1358)، نشریۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، دوره 45، شمارۀ 185، صفحات 167-143.
11. یارشاطر، احسان (1365) بزرگترین رمان فارسی، ایران نامه، سال پنجم، شمارۀ 1، صفحه 18.

پایان نامه­ ها

1. 21- بر، عبدالباسط (1389) «بررسی جنبه های رئالیستی و ناتورالیستی رمان کلیدر»، دانشگاه اصفهان.
2. 22- عسکری، مریم (1383) «سنت و تجدد و انعکاس آن در آثار داستانی محمود دولت آبادی»، دانشگاه تربیت معلم.