توارث صفات مورفولوژیک در برنج (Oryza sativa L.)

دانش زیستی ایران

مقاله 5، دوره 13، شماره 4، اسفند 1397، صفحه 43-52   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسین صبوری^{* 1}؛ عباس بیابانی¹؛ علی نخزری مقدم¹؛ مهدی ملاشاهی¹؛ مهناز کاتوزی²؛ سکینه عرب کوهسار³؛ سمیه سنچولی¹

¹دانشگاه گنبد کاووس

²دانشگاه علوم کشاورزی گرگان

³دانشگاه تهران

چکیده

به منظور مطالعه نحوه توارث تعدادی صفات مورفولوژیکی و زراعی در برنج، شش والد به ترتیب شاه‌پسند، اهلمی‌طارم، غریب، ندا، IR28 و سپیدرود به صورت یک طرح دای‌آلل کامل با هم تلاقی داده شدند. سپس نسل‌های P1، P2، F1 و F1 معکوس در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی شهرستان گنبد کاووس کشت گردید. صفات طول و عرض‌ برگ‌ پرچم، ارتفاع گیاه، تعداد خوشه، تعداد دانه‌های پر، طول‌ خروج‌ خوشه‌ از غلاف، طول خوشه و وزن دانه تعیین گردید. نتایج نشان داد که والدین و تلاقی‌ها از نظر کلیه صفات مورد بررسی دارای تفاوت معنی‌دار بودند. به‌جز چند مورد کلیه پارامترهای ژنتیکی در سطح احتمال یک درصد برای تمامی صفات معنی‌دار بودند. منابع تغییر b1 و c برای تعداد دانه و b، b1، b2، b3 و d برای طول برگ، b1 و b3 برای ارتفاع بوته، c و d برای تعداد خوشه معنی‌دار نشدند. هتروزیس متوسط (b1) برای صفات تعداد دانه، طول برگ و ارتفاع بوته معنی‌دار نشد. برای اکثر صفات مورد بررسی رقم اهلمی‌طارم بهترین والد ترکیب‌شونده بود. در اکثر موارد تلاقی‌‌های دارای قابلیت ترکیب‌پذیری خصوصی مثبت و معنی‌داری بودند که یک یا هر دو والد آن تلاقی از نظر صفت مورد نظر واجد ترکیب‌پذیری عمومی بالایی بودند. هرچند موارد استثنائی هم وجود داشت.

کلیدواژه‌ها

برنج؛ ترکیب‌پذیری؛ توارث؛ هتروزیس

مراجع