بررسی تطبیقی مشروعیت تثویب از دیدگاه تشیع و اهل سنّت

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 7، دوره 14، شماره 53، فروردین 1399، صفحه 157-177   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

هادی رزاقی هریکنده ئی¹؛ رقیه صادقی آهنگری²

¹استادیار، گروه معارف دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل

²طلبه سطح 4 آموزش عالی حضرت خدیجه بابل

چکیده

علمای امامیّه اتفاق نظر دارند بر اینکه تثویب در اذان حرام بوده و هرگز جزء اذان صبح نبوده است ولی میان علمای اهل سنّت درمورد اینکه تثویب در اذان جایز است یا خیر، اختلاف است. غالب علمای اهل سنت گفتن این جمله را در اذان صبح مشروع و مستحب و ترک آن را نیز مکروه می‌دانند اما برخی اندک از علمای اهل سنّت مثل ابو حنیفه به بدعت بودن تثویب تصریح نموده است،  این مقاله بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی به نقد و بررسی بیان دلائل مشروعیت تثویب توسط غالب اهل سنّت پرداخته و در ادامه بیان نماید تمام روایاتی که آن‌ها در مورد تثویب نقل نموده‌اند به دو راوی یعنی بلال و ابی محذوره منتهی می‌گردد که هر دو روایت دارای ضعف جدّی چه از لحاظ سندی و دلالی می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

تثویب؛ شیعه؛ بدعت؛ اهل سنّت؛ اذان؛ بلال

مراجع

قرآن کریم.

ابن حنبل، احمد. 1417ق، المسند، تحقیق والاشراف الشیخ شعیب الارنووط، بیروت: مؤسسة الرساله.

ابن رشد قرطبی مالکی، محمد بن احمد. 1402ق، بدایة المجتهد ونهایة المقتصد، چاپ ششم، بیروت: دار المعرفه.

ابن عربی، محی الدین. 1392ق، فتوحات المکیة، قاهره: المکتبه العربیه.

ابن قدامه حلبی، موفق الدین و شمس الدین. بی تا، المغنی، بیروت: دار الفکر.

ابن ماجه، محمد بن یزید. 1421ق، سنن ابن ماجه، تحقیق محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

ابو داود حنبلی، سلیمان بن اشعث. 1414ق، سنن ابو داود، بیروت: دار الفکر.

امام سندی حنفی، ابی الحسن. 1418ق، شرح سنن ابن ماجه، چاپ دوم، بیروت: دار المعرفه.

بیهقی شافعی، احمد بن حسین. بی تا، سنن الکبری، بیروت: دار الفکر.

ترمذی، محمد بن عیسی. 1420ق، سنن ترمذی، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث.

جزیری، عبدالرحمن. 1406ق، الفقه علی المذاهب الاربعة، بیروت: دار الفکر.

حر عاملی، محمد بن حسن. 1414ق، وسایل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، چاپ دوم، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.

حکیم، سید محمدتقی. 1418ق، اصول عامة للفقه المقارن، چاپ چهارم، قم: مجمع جهانی اهل بیت(ع).

خوارزمی، محمد بن محمود. بی تا، جامع المسانید، بیروت: دار الکتب العلمیة.

ذهبی، شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان بن قایماز. 1407ق، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت: دار احیاء التراث.

سبحانی، شیخ جعفر. 1414ق، الاعتصام بالکتاب والسنة، چاپ اول، قم: مؤسسه نشر امام صادق(علیه السلام).

سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن. 1363ش، الدر المنثور، تهران: انتشارات امیرکبیر.

شاطبی مالکی، ابی اسحاق. 1422ق، الموافقات، چاپ اول، بیروت: دار الاحیاء التراث.

شوکانی زیدی، محمد بن علی. 1419ق، نیل الأوطار، بیروت: دار الفکر.

شیخ طوسی، محمد بن حسن. 1418ق، الخلاف، چاپ پنجم، قم: انتشارات جامعه مدرسین.

شیخ طوسی، محمد بن حسن. 1418ق، النهایة، چاپ دوم، بیروت: دار الکتب العربیه.

شیخ طوسی، محمد بن حسن.1390ق، التهذیب، تهران: دار الکتب الاسلامیة.

صنعانی زیدی، محمد بن اسماعیل. 1420ق، سبل السلام، بیروت: دار الفکر.

عسقلانی شافعی، احمد بن علی. 1408ق، فتح الباری شرح صحیح البخاری، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث.

عسقلانی شافعی، احمد بن علی. 1415ق، الإصابة فی تمییز الصحابة، چ اول، بیروت: دار الکتب العلمیه.

عسقلانی شافعی، احمد بن علی. 1417ق، التهذیب، چاپ اول، بیروت: دار المعرفه.

علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطه. 1414ق، تذکرة الفقهاء، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت.

علم الهدی، سید مرتضی. 1417ق، مسائل الناصریات، چاپ اول، قم: مجمع جهانی تقریب مذاهب.

فاضل، مقداد. 1343ش، کنز العرفان، تهران: انتشارات مکتبه مرتضویه.

فیروزآبادی، مجدالدّین محمّد بن یعقوب. 1412ق، قاموس المحیط، چاپ اول، بیروت: دار المعرفه.

قوشجی حنفی، علاء الدین. بی تا، شرح تجرید، چاپ سنگی.

محقق کرکی، علی بن الحسین. 1414ق، جامع المقاصد، چاپ دوم، قم: مؤسسه آل البیت.

محمدی اشتهاردی، محمد. 1372ش، صد و یک مناظره، چاپ اول، قم: انتشارات علامه.

مسلم بن حجاج. 1422ق، صحیح مسلم، تحقیق محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

معتمدی کردستانی شافعی، ابو الوفاء. 1332ش، اصول فقه شافعی، تهران: چاپخانه حیدری.

مقدس اردبیلی، مولی احمد. 1403ق، مجمع الفائدة والبرهان، قم: انتشارات جامعه مدرسین.

مهدی پور، علی اکبر. 1411ق، الجزیرة الخضراء، تهران: انتشارات کعبه.

نسائی شافعی، احمد بن شعیب. بی تا، سنن نسائی، بیروت: دار احیاء التراث.

 

مقالات

ممتحن، مهدی و محبوبه بهمنی. 1391ش، «بررسی تطبیقی اندیشه‌های علامه اقبال لاهوری و امیر الشعرا شوقی»، فصلنامه ادبیات تطبیقی، سال ششم، شماره 24.