بررسی تطبیقی تأثیرگذاری مضامین قرآنی در مورد مسیحیت در اشعار احمد شوقی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 8، دوره 14، شماره 53، فروردین 1399، صفحه 179-208   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

سیفعلی زاهدی فر¹؛ آمنه موسوی شجری²

¹استادیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان گروه علوم قرآن و حدیث

²دانش آموخته زبان و ادبیات عرب

چکیده

نوشتار حاضر به موضوعاتی در زمینه مسیحیت همچون القاب و صفات بارز حضرت عیسی علیه السلام، ولادت و معجزات آن حضرت، پرداخته است. همچنین مسأله به صلیب کشیده شدن حضرت عیسی(ع) و عروج ایشان و اناجیل معتبر در میان مسیحیان که از کانونی‌ترین مسائل آیین مسیحیت به شمار می‌آید، مورد بحث واقع شده است. تفرقه در مسیحیت، اصحاب عیسی(ع) و مراتب روحانیت مسیحی از دیگر مطالب مورد گفت‌وگو در این مقاله است. این پژوهش بر آن است که هر یک از مضامین مورد بحث در اشعار شوقی را با تأکید بر آیات قرآن کریم، مورد بررسی قرار دهد و در صورت لزوم مقایسه­ای با متون مسیحی و اسلامی انجام دهد و نحوه اثرپذیری شاعر از آن متون را بیان کند.

کلیدواژه‌ها

شوقی؛ اناجیل؛ معجزات حضرت عیسی(ع)؛ صلیب؛ عروج

مراجع

قرآن کریم.

کتاب مقدس.

ابن سیده، ابوالحسن علی بن اسماعیل. 1317ق، المخصّص، الطبعة الأولی، مصر: مطبعة الکبری الامیریه ببولاق مصر.

ابن سیده، ابوالحسن علی بن اسماعیل. 1968م، المحکم والمحیط الأعظم فی اللغة، تحقیق عبدالستار احمد فراج، الطبعة الأولی، مصر: بی نا.

ابن عاشور، محمد الطاهر. 1420ق، تفسیر التحریر والتنویر المعروف بتفسیر إبن عاشور، الطبعة الأولی، بیروت: مؤسسة التاریخ.

ابن عباد، الصاحب اسماعیل. 1994م، المحیط فی اللغة، تحقیق محمدحسن آل یاسین، الطبعة الأولی،‌بی جا: بی نا.

ابن هائم، شهاب الدین احمد بن محمد. ۱۴۲۳ق، التبیان فی تفسیر غریب القرآن، الطبعة الأولی، بیروت: دار الغرب الإسلامی.

آشتیانی، جلال­الدین. 1368ش، تحقیقی در دین مسیح، چاپ­اول، تهران: نشر نگارش.

البدری، سامی. 1423ق، السیرة النبویة، قم: دار الفقه.

بلاغی، صدرالدین. 1354ش، قصصقرآن، چاپ نهم، تهران: امیرکبیر.

توفیقی، حسین. 1385ش، آشنایی با ادیان بزرگ، چاپ نهم، قم: مؤسسه فرهنگی طه مرکز جهانی علوم اسلامی.

الجیوسی، سلمی الخضراء. 2001م، الإتجاهاتوالحرکاتفیالشعرالعربیالحدیث، ترجمه عبدالواحد لؤلؤه، الطبعة الأولی، بیروت: مرکز الدراسات العربیة.

الخوئی، أبو القاسم. 1975م، البیان فی تفسیر القرآن، الطبعة الرابعة، بیروت: بی نا.

الراغب الاصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد بن فضل. 1375ش، مفردات الفاظ قرآن، سید غلامرضا خسروی حسینی، چاپ دوم، بی جا: انتشارات مرتضوی.

زکریا، ابوالحسین احمد بن فارس. 1404ق، معجم مقاییس اللغة، عبدالسلام هارون، بی جا: مرکز النشر مکتب الأعلام الأسلامی.

الزیات، أحمد حسن. 1978م، تاریخ الأدب العربی، الطبعة الثامنة والعشرون، بیروت: دار الثقافة.

زیبایی نژاد، محمد رضا. 1382ش، مسیحیت شناسی مقایسه­ای، تهران: سروش انتشارات صدا و سیما.

سبحانی، جعفر. 1360ش، منشور جاوید، قم: انتشارات توحید.

السبحانی، جعفر. 1412ق، الالهیات فی الکتاب والسنة، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.

سلیمانی اردستانی، عبد الرحیم. 1384ش، مسیحیت، چاپ دوم، قم: آیت عشق.

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر. 1404ق، الدرّ المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم: کتابخانه حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی(ره).

الشرتونی اللبنانی، سعید. 1416ق، أقرب الموارد فی فصح العربیة والشوارد، الطبعة الأولی، بی جا: دار الاسوة.

شوقی، أحمد بک. 1993م، الشوقیّات، قدّم لها بدراسة الدکتور علی عبدالمنعم عبد الحمید، الطبعة الأولی، قاهره: ضبط إدارة النشر العربی، الشرکة المصریة العالمیة للنشر لونجمان.

الضیف، شوقی. 1997م، الأدب العربی المعاصر فی مصر، الطبعة الثانیة، بیروت: دار الثقافة.

طباطبایی، سید محمد­حسین. 1366ش، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه استاد محمدرضا صالحی کرمانی و سید محمد خامنه، چاپ سوم، بی جا: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، مرکز نشر فرهنگی رجاء.

الطبرسی، أبوعلی الفضل بن الحسن، 1408ق، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، حققه لجنة من العلماء والمحققین، بیروت: مؤسسه الأعلمی المطبوعات.

الطبرسی، فضل بن حسن. 1377ش، تفسیر جوامع الجامع، تهران: نشر دانشگاه تهران.

الطبری، محمد بن جریر. 1420ق، جامع البیان فی تأویل القرآن، بی جا: مؤسسه الرسالة.

الطریحی، فخر الدین. 1375ش، مجمع البحرین، چاپ سوم، تهران: بی نا.

الطنطاوی، سیدمحمد. 1422ق، تفسیر الوسیط للقرآن الکریم، الطبعة الأولی، دمشق: دار الفکر.

الطوسی، محمد بن حسن. لا تا، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

الفاخوری، حنّا. 2005م، الجامع فی تاریخ الأدب العربی؛ الأدب الحدیث، بیروت: دار الجیل.

الفراهیدی، خلیل بن احمد. 1410ق، کتاب العین، چاپ دوم، قم: انتشارات هجرت.

فیروزآبادی، مجدالدین محمد بن یعقوب. لا تا، القاموس المحیط، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

فیض الکاشانی، محسن. 1415ق، تفسیر الصافی، الطبعة الثالثة، بی جا: المطبعة آرمان.

قرشی، سیدعلی­اکبر. 1384ش، قاموس قرآن، چاپ دهم، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

الکلینی الرازی، ابوجعفر محمد بن یعقوب. 1372ش، اصول کافی، ترجمه محمدباقرکمره‌ای، بی جا: انتشارات اُسوه.

ماسون، دنیز. 1385ش، قرآن و کتاب مقدس، ترجمه فاطمه سادات تهامی، تهران: نشر سهروردی.

المجلسی، محمد­باقر. 1403ق، بحار الأنوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، الطبعة الثالثة، بیروت: دار احیاء التراث.

المصطفوی، حسن. 1360ش، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران: انتشارات نشر کتاب.

معرفت، محمد هادی. 1388ش، نقد شبهات پیرامون قرآن کریم، چاپ دوم، قم: نشر تمهید.

مکارم شیرازی، ناصر. 1368ش، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

مولند، اینار. 1368ش، جهان مسیحیت، ترجمه محمدباقر انصاری و مسیح مهاجری، چاپ اول، تهران: امیرکبیر.

میشل، توماس. 1387ش، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.

ویور، مری جو. 1381ش، درآمدی بر مسیحیت، ترجمه حسن قنبری، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.

 

کتب انگلیسی

Rabin soon, Neil, Christ, Encyclopaedia of the Quran, Leide: 2006.