بررسی سبک‌های شعر فتوح در اشعار شعرای سرشناس دوره اسلامی تا معاصر

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 17، دوره 14، شماره 53، فروردین 1399، صفحه 389-410   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

مریم هاشمی¹؛ رحیم انصاری پور²

¹دانشجوی کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات عرب دانشگاه آزاد ایلام، ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات عرب، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

چکیده

با گسترش اسلام چه از طریق ترویج فرهنگی و چه از طریق نبردها و جنگ‌های توسعه‌طلبانه؛ می‌توان به نفوذ هرچه بیش‌تر اسلام از یک سو و از سویی دیگر رویکرد جدید فرهنگی در بین ادبا، نویسندگان، مورخان و شعرا در زمینه تحولات اجتماعی اشاره داشت. از جمله بخش‌های ادبی که تحت تأثیر تحولات اجتماعی و سیاسی دوره خود قرار داشته حوزه شعر بوده است. در این دوره شعرای بسیاری بودند، از قبیل اخطل، فرزدق، و جریر در دوره امویان و متنبی و ابوتمام، که با توصیف و شرح فتوحات در قالب جنگاوری و تدبیر فرماندهان و لشکریان افتخار پیروزی‌ها را به خلفا نسبت می‌دادند، و در بیش‌تر این اشعار اشاره‌های مستقیم و غیر مستقیم به خلیفه و تبریک به او وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

نبرد؛ خلیفه؛ جزیه؛ شعر فتوح؛ اخطل؛ متنبی

مراجع

ابن اثیر، کامل. بی تا، تاریخ بزرگ اسلام و ایران، ترجمه ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی، تهران: مؤسسه مطبوعاتی علمی.

ابن سعد، محمد. 1374ش، الطبقات الکبری، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران: فرهنگ و اندیشه.

ابن عبد ربه الاندلسی، احمد بن محمد. 1402ق/1982م، العقد الفرید، ج5، به کوشش احمد امین و دیگران، بیروت: دار الکتاب العربی.

ابن کثیر، اسماعیل. 2007م، البدایة والنهایة، بیروت- دمشق: بی نا.

ابوعبیده، معمر. 1905م، النقائض(نقائض جریر و فرزدق)، ج1، لیدن بی نا.

بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر. 1417ق، جمل من انساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، ج12، بیروت: دار الفکر.

جاحظ، عمرو. 1384ق/1965م، رسائل، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، ج2، قاهره: بی نا.

دینوری، ابن قتیبه. 1380ش، امامت و سیاست(تاریخ خلفاء)، ترجمه سید ناصر طباطبایی، تهران: ققنوس.

الدینوری، عبدالله بن مسلم بن قتیبه. 1985م/1405ق، الشعر والشعراء أو طبقات الشعراء، حققه مفید قمیحه، بیروت: دار الکتب العلمیه.

الذهبی، شمس الدین محمد بن احمد. 1413ق، تاریخ الاسلام ووفیات المشاهیر والأعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، ج7، بیروت: دار الکتاب العربی.

راوندی، مرتضی. 1382ش، تاریخ اجتماعی ایران، ج2، تهران: انتشارات نگاه.

الزرکلی، خیر الدین. 1986م، الاعلام، ج5، بیروت: دار العلم للملایین.

سلام جمحی، محمد. 1394ق/1974ش، طبقات فحول الشعراء، به کوشش محمود محمد شاکر، ج2، قاهره: بی نا.

سیوطی، جلال الدین. المزهر فی علوم اللغة وأنواعها، به تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم و دیگران، ج2، دار إحیاء الکتب العربیة.

کحاله، عمر رضا. بی تا، المعجم المؤلفین، ج8، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.