آشکارسازی و مقایسة چرخه‏ های بارندگی ودبی حوضه‏ های ناورد و قلعه‏‏ رودخان

جغرافیای طبیعی

مقاله 5، دوره 12، شماره 46، اسفند 1398، صفحه 61-73   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

مهرداد رمضان پور^*

گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران [e-mail] E- Mail: شماره تماس:[phone]

چکیده

بشر با بی‏‏ توجهی به قوانین حاکم بر طبیعت و عدم شناخت مسائل زیست‏ محیطی مرتبط با آن، عامل اصلی تغییرات اقلیمی بوده است.چرخه‏ های آشکار و نهان در متغیرهای اقلیمی نیز متاثر ازتغییرات اقلیمی است. ظهور و حدوث این نوسانات می‏تواند در ایجاد بحران‏‏های محیطی و شناسایی آن‏ها نیز در امر برنامه‏ ریزی‏ های محیطی نقش مهمی ایفا ‏کند. بنابراین در پژوهش حاضرچرخه‏ های نهان، آرام و تدریجی برای سری زمانی بارندگی و دبی با طول دوره آماری 38 سال (1966-2005) در مقیاس فصلی در دو حوضۀ ناورود و قلعه‏ رودخان واقع در استان گیلان از طریق تکنیک تحلیل طیفی وتحلیل دوره‏ نگارهای هر سری زمانی در فاصله اطمینان 95 درصد مورد شناسایی و مقایسه قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می‏دهد که در حوضه ناورود برای هر دو متغیر،چرخه­ ها معنی‏ دار بوده و از چرخه‏ های سینوسی متفاوت تبعیت می‏کنند. اما در حوضه قلعه‏ رودخان، چرخه غیرسینوسی دیده نشده است.در حوضه ناورود، تغییرات دبی بیش از بارندگی است اما در حوضه قلعه‏ رودخان، چرخه غیرسینوسیدبی مشهودتر از بارندگی‏ های فصلی است.

کلیدواژه‌ها

بارندگی؛ تحلیل طیفی؛ چرخه؛ دبی؛ همساز

مراجع

1- احمدی، امید، فرومدی، مجید و شاهبایی کوتنایی، علی (۱۳۹۷):تحلیل و مقایسه چرخه‌های دمای کمینه، بیشینه و بارش استان مازندران، مطالعه موردی: ایستگاه‌های همدید رامسر و بابلسر، نشریۀ علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)، سال 22، شماره سوم، ص 395.

2- بهره‌مند، عبدالرضا،همدمی، قاسموصنیعی، ابراهیم (1392): تحلیلروندتغییراتبلندمدتبارندگیودبیدرغربدریاچهارومیه،پژوهش‌نامه مدیریت حوزه آبخیز، جلد4، شماره 8، ص 43.

3- داداشی رودباری عباسعلی، فلاح قالهریغلام عباس،کرمی، مختار و باعقیده، محمد (1395): تحلیل تغییرات بارش حوضۀ آبریز هراز با استفاده از روش‌های آماری و تکنیک تحلیل طیفی،نشریۀ هیدروژئومورفولوژی، جلد 2، شماره 7، صص86-59.

4- رمضانی‌پور، مهرداد، روشنی، محمود و ستوده، فاطمه (1389): تحلیلی برتغییر، روند و چرخه‌های بارش و دبی در غرب استان گیلان(مطالعه موردی: حوضه ناورود)،مجله مطالعات و برنامه‌ریزیسکونتگاه‌های انسانی (چشم‌انداز جغرافیایی)، جلد 5، شماره 13، صص79-60.

5- سلیقه، محمد،عساکره، حسین، ناصرزاده، محمدحسین و بلیانی، یدالله (1394): تحلیل روند و چرخه‏های سری زمانی بارش سالانه حوضه‏های آبریز حله و مند، نشریۀتحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد 37، صص272-245.

6- عزیزیخالخیلی، طاهر، زمانی، غلام‌محسین و کرمی،عزت‌اله (1395): سازگاریکشاورزان با نوسانات اقلیمی: مشکلات و موانع موجود وراهکارهای پیشنهادی، نشریۀ اقتصاد و توسعه کشاورزی، جلد 30، شماره 3، صص 159-148.

7- عساکره، حسین (1389): تحلیل چرخه‌های میانگین دمای سالانه شهر زنجان، نشریۀ جغرافیا و توسعه، شماره 19، صص 24-11.

8- عساکره، حسین، خوش‌رفتار، رضا و ستوده، فاطمه (1391): تحلیل چرخه‌های سری زمانی دبی و بارش ایستگاه آب‌سنجیماشین‌خانه، حوضۀ آبریز گرکان رود تالش، نشریۀ آب و خاک(علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 26، شماره 5، صص 1139-1128.

9- علیجانی، بهلول، بیات، علی، دوستکامیان، مهدی و بلیانییدا...(1395): تحلیل طیفی سری‎های زمانی بارش سالانه ایران، نشریۀجغرافیا و برنامه ریزی، جلد 20، شماره 57، صص 237 – 217.

10- غریب‌دوست، مسعود، قربانی، محمدعلی، فاضلیفرد، محمدحسن و اسدی، اسماعیل (۱۳۹۴):تحلیلطیفتوانی (اسپکترومی) برایبررسیمقیاس‌پذیریبارشماهانه۳۳ایستگاهبارانسنجیایران، مجلۀ پژوهش آبایران، جلد 9، شماره 1، صص 58-49.

11- غیور، حسن‌علی و عساکره،حسین (1384): کاربرد مدل فوریه در برآورد دمای ماهانه و آینده‌نگری آن (مطالعه موردی: دمای مشهد)،فصل‌نامۀ تحقیقات جغرافیایی، شماره 77، صص99-84.

12- میرزایی، سیدیحیی، آذری، آرش و پرهام، غلامعلی (1396): تحلیل طیفی نوسانات دبی- بارش در حوضه آبریز دینه ور، نشریۀ تحقیقات منابع آب ایران، جلد 13، شماره 1، صص 210-204.

13- نظری‌پور، حمید. دوستکامیان، مهدی، اسدی، آرزو و بیات، علی (1393): ناحیه‌بندی اقلیمی جنوب و جنوب غرب ایران با رویکرد برنامه‌ریزیمنطقه‌ای،فصل‌نامۀبرنامه‌ریزیمنطقه‌ای، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، سال 4،شماره 15، صص132-119.

14- Chang. C. M, and Yeh, H. D, (2018): Spectral Analysis of Temporal Non-Stationary Rainfall-Runoff Processes, Journal of Hydrology, Elsevier, Vol 559, Pp 84–88.

15- Cheng. Y, He. H, Cheng. N, and He. W, (2016): The Effects of Climate and Anthropogenic Activity on Hydrologic Features in Yanhe River, Hindawi Publishing Corporation Advances in Meteorology, Article ID 5297158, 11 pages, p 1. http://dx.doi.org/10.1155/2016/5297158.

16- Luque-Espinar. J. A, Mateos. R. M, Garcia-Moreno. I, Pardo-Iguzquiza, E, and Herrera. G, (2017): Spectral Analysis of Climate Cycles to Predict Rainfall Induced Landslides in the Western Mediterranean (Majorca, Spain), Journal of Natural Hazards, Springer, DOI: 10.1007/s11069-017-3003-3.

17- Parajuli. A, Devkota. L. P, Adhikari. T. R, Dhakal.  S, and Kayastha.  R. B, (2015) Impact of Climate Change on River Discharge and Rainfall Pattern: A Case Study from Marshyangdi River basin, Nepal, Journal of Hydrology and Meteorology, Vol 9, No 1,  p 60.

18- Sagır. C, Kurtulus. B, and Razack. Moumtaz, (2020): Hydrodynamic Characterization of Mugla Karst Aquifer Using Correlation and Spectral Analyses on the Rainfall and Springs Water-Level Time Series, Journal of Water, Vol 12, No 85, P 1.

19- Sitterson. J, Knightes. C, Parmar. Rajbir, Wolfe. K, Muche. M, and Avant. B, (2017): An Overview of Rainfall-Runoff Model Types, Project Officer Office of Research and Development National Exposure Research Laboratory Athens, Georgia, EPA/600/R-14/152, P 3.

20- Unnikrishnan. P, and Jothiprakash. V, (2018): Data-Driven Multi-Time-Step Ahead Daily Rainfall Forecasting Using Singular Spectrum Analysis-Based Data Pre-Processing, Journal of Hydro Informatics, Vol 20, No 3, P 645.