بررسی ویژگی سهل‌ممتنع در غزلیّات وحشی بافقی

مطالعات زبان و ادبیات غنایی

مقاله 4، دوره 9، شماره 33، بهمن 1398، صفحه 59-70   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم محمودی^{* 1}؛ رویا دهقانی²

¹دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

چکیده

غزل بهترین قالب برای بیان کردن گونه ادب غنایی است و شاعران بی‌شماری از این قالب برای بیان کردن اشعارشان استفاده کرده‌اند. یکی از این شاعران وحشی بافقی است. او یکی از بزرگ‌ترین شاعران قرن دهم است که نسبت به شاعران دوره خود در جایگاه ممتازی قرار دارد. وحشی بافقی در همه قالب‌های شعری طبع‌آزمایی کرده است، امّا شهرتش بیشتر به خاطر غزل‌های پر سوز و گداز اوست. یکی از دلایلی که غزل‌های او را ممتاز گردانیده است، ویژگی سهل ممتنع بودن آن‌هاست. در این پژوهش تلاش بر این است تا به روش توصیفی- تحلیلی غزل‌های او از نظر سهل و ممتنع بودن مورد بررسی قرار گیرد. این پژوهش نشان می‌دهد که استفاده از گفتار عامه، دستور‌مندی، سادگی و رسایی واژگان و دوری از صنعت پردازی، باعث سهل‌ممتنع شدن غرلیات وحشی بافقی شده است غزل بهترین قالب برای بیان کردن گونه ادب غنایی است و شاعران بی‌شماری از این قالب برای بیان کردن اشعارشان استفاده کرده‌اند. یکی از این شاعران وحشی بافقی است. او یکی از بزرگ‌ترین شاعران قرن دهم است که نسبت به شاعران دوره خود در جایگاه ممتازی قرار دارد. وحشی بافقی در همه قالب‌های شعری طبع‌آزمایی کرده است، امّا شهرتش بیشتر به خاطر غزل‌های پر سوز و گداز اوست. یکی از دلایلی که غزل‌های او را ممتاز گردانیده است، ویژگی سهل ممتنع بودن آن‌هاست. در این پژوهش تلاش

کلیدواژه‌ها

وحشی بافقی؛ سهل‌ممتنع؛ ادب غنایی؛ غزل

مراجع

1. قرآن کریم
2. ایگلتون، تری (1380)، پیش درآمدی بر نظریۀ ادبی، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: مرکز.
3. حاکمی، اسماعیل (1383)، تحقیق دربارۀ ادبیّات غنایی ایران و انواع شعر غنایی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
4. حمیدیان، سعید (1383)، سعدی در غزل، تهران: نشرقطره.
5.  دهخدا، علی اکبر (1377)، لغت‌نامة دهخدا، تهران: مؤسسة انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
6. رزمجو، حسین (1385)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
7. رستگارفسایی، منصور (1373)، انواع شعر فارسی، شیراز: انتشارت نوید شیراز.
8.  شفیعی­کدکنی، محمّد­رضا (1372)، «انواع ادبی و شعر فارسی»، رشد آموزش ادب فارسی، سال هشتم، شمارۀ 32، صص 9-4.
9. شمس قیس رازی (1360)، المعجم فی معاییر اشعار العجم، تصحیح محمد قزوینی، تهران: کتابفروشی زوار، چاپ سوم.
10. شمیسا، سیروس (1380)، سبک­شناسی شعر، تهران: انتشارات فردوس.
11. ----------  (1373)، سیر غزل در شعر فارسی، تهران: انتشارات فردوس، چاپ چهارم.
12. صبور، داریوش (1370)، آفاق غزل فارسی، تهران: نشرگفتار: چاپ دوم.
13. صفا، ذبیح الله (بی­تا)، گنج سخن، جلد سوم، تهران: ابن سینا.
14. --------- (1373)، تاریخ ادبیّات در ایران، جلد پنجم بخش دوم، تهران: فردوس، چاپ هفتم.
15. صورتگر، لطفعلی (1341)، سخن سنجی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
16. صیادکوه، علی اکبر (1386)، مقدّمه­ای بر نقد زیباشناسی سعدی، تهران: نشر روزگار.
17. علی پور، مصطفی (1380)، ساختار زبان شعر امروز، تهران: فردوس، چاپ دوم.
18. فخرالزّمانی قزوینی، ملاّعبدالنبی (۱۳۶۳)، تذکرة میخانه، به اهتمام احمد گلچین‌معانی، تهران: اقبال.
19. مؤتمن، زین­العابدین (1371)، تحول شعر فارسی، تهران: کتابخانه طهوری، چاپ چهارم.
20. واله داغستانی، علیقلی (1384)، تذکرة ریاض الشّعرا، جلد 4، مقدّمه و تصحیح سیّد محسن ناجی نصرآبادی، تهران: اساطیر.
21. وحشی بافقی، کمال­الدین (1339)، دیوان، ویراستۀ حسین نخعی، تهران: امیرکبیر.
22.  --------------------- (1377)، کلیّات دیوان وحشی بافقی، مقدّمة سعید نفیسی، تهران: جاویدان، چاپ هفتم.
23. همایی، جلال الدّین (1384)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: نشر هما، چاپ بیست و چهارم.