اثربخشی درمان شناختی رفتاری گروهی بر مهارت‌های ارتباطی و اعتیاد به اینترنت دانش‌آموزان مقطع دوم متوسطه

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

مقاله 7، دوره 10، شماره 39، اسفند 1398، صفحه 87-98   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه کافی‌نیا¹؛ ‌هادی فرهادی^{* 2}

¹کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

²استادیار گروه روان شناسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری گروهی بر مهارت‌های ارتباطی و اعتیاد به اینترنت دانش‌آموزان شهر اصفهان بود.روش: روشپژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل و دوره پیگیری 45 روزه بود. جامعه‌ آماری پژوهش تمام دانش‌آموزان مقطع دوم متوسطه دبیرستان‌های اصفهان بود که تعداد 40 نفر از دانش‌آموزانی که واجد ملاک‌های ورود به پژوهش بودند، به شیوه نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و به صورت گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش و کنترل قرار داده شدند (20 دانش‌آموز در گروه آزمایش و 20 دانش‌آموز در گروه کنترل). ابزار: ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه اعتیاد به اینترنت (یانگ، 1996) و پرسشنامه مهارت‌های ارتباطی (کوئین دام، 2004) بود. سپس گروه آزمایش مداخله درمانی شناختی رفتاری گروهی را نه جلسه 90‌ دقیقه‌ای در طی دوماه و نیم به صورت هفته‌ای یک جلسه در طی دو ماه و نیم دریافت کردند. در حالی که گروه گواه از دریافت این مداخله بی‌بهره بود. سپس از افراد هر دو گروه پس‌آزمون گرفته شد. مرحله پیگیری نیز پس از 45 روز اجرا شد. پس از جمع‌آوری پرسشنامه‌ها و استخراج داده‌های خام، تجزیه و تحلیل داده‌های حاصل از این پژوهش توسط نرم‌افزار (SPSS) ورژن 23 با استفاده از روش‌های آمار توصیفی و تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر صورت گرفت.یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که درمان شناختی رفتاری گروهی بر اعتیاد به اینترنت و مهارت‌های ارتباطی دانش‌آموزان در مراحل پس‌آزمون و پیگیری اثر معنادار دارد (001/0>p ).نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های پژوهش به نظر می‌رسد که با درمان‌های شناختی رفتاری می‌توان اعتیاد به اینترنت دانش‌آموزان را کاهش و مهارت‌های ارتباطی آنها را افزایش داد.

کلیدواژه‌ها

اعتیاد به اینترنت؛ مهارت‌های ارتباطی؛ درمان شناختی رفتاری

مراجع

انصاری، حسن؛ جان بزرگی، مسعود.(1395). بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری مبتنی بر پیش فرض‌های خداپنداره، خودپنداره و آخرت پندارهبر شدت اختلال وسواس بی اختیاری، فصلنامه روان شناسی و دین، 36، 25.

اورکی، محمد؛ سامی، پوران.(1395). بررسی اثربخشی مداخله شناختی- رفتاری مبتنی بر ذهن آگاهی یکپارچه بر میزان بهزیستی روان شناختی و کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس، فصلنامه روان شناسی سلامت، 5(20): 47-37.

بخشایش، علیرضا.(1393). بررسی عوامل مرتبط با اعتیاد به اینترنت در میان دانشجویان دختر ساکن در خوابگاه‌های دانشگاه یزد، مجله زن در فرهنگ و هنر، 6(1): 44-29.

بهرامی، حبیب‌الله؛ بهرامی، زهرا؛ رئیسی، زهرا. (۱۳۹۳). بررسی تأثیر اعتیاد به اینترنت بر مهارت‌های اجتماعی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، اولین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، انجمن علمی توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.

بهشتیان، م. 1394. بررسی اثر بخشی درمان شناختی رفتاری گروهی بر میزان اعتیاد به اینترنت زنان در پی‌گیری 6 ماهه. دوفصلنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه زنان، 6(11): 35-52.

جعفری، نسیم؛ فاتحی زاده، مریم.(1391). بررسی رابطه بین اعتیاد به اینترنت با افسردگی، اضطراب، فشار روانی و هراس اجتماعی در دانشجویان دانشگاه اصفهان، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، 17(4): 9-1.

سعیدی، منیژه؛ شمس علیزاده، نرگس؛ یوسفی، فائق.(1395). بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر اختلالات جنسی متعاقب هیسترکتومی در زنان مراجعه کننده به بیمارستان بعثت سنندج، مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، 3(4): 47-39.

صباغ‌پور سبزه‌میدانی، هدیه؛ پوردهقان شهرستانی، مرجان؛ اکبری ابتکار، مژگان. (1396). اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر رفتارهای پرخطر نوجوانان دچار اعتیاد به اینترنت. چهارمین کنفرانس بین‌المللی نوآوری‌های اخیر در روانشناسی، مشاوره و علوم رفتاری.

عابدی پریجا، ححسین؛ صادقی، الهه؛ شلانی، بیتا؛ صادقی، سعید.(1395). اثربخشی مداخله شناختی رفتاری گروهی بر کاهش هراس اجتماعی، اندیشه و رفتار، 11(41): 68-57.

قاسم‌زاده نساجی، سوگند؛ پیوسته‌گر، مهرانگیز؛ حسینیان، سیمین؛ موتایی، فرشته؛ بنی‌هاشمی، سارا.(1389). اثربخشی مداخله شناختی رفتاری بر پاسخ‌های مقابله‌ای و راهبردهای تنظیم شناختی هیجانات زنان، مجله علوم رفتاری،1(4):42-35.

محرمی، جعفر؛ صبحی قراملکی، ناصر؛ ابوالقاسمی، عباس.(1395). بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر ناامیدی و بی لذتی دانشجویان مبتلا به افسردگی، فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 20: 460-443.

Amichai- Hamburger, Y., Ben-Artzi, E. (2003). Loneliness and Internet use, Computer in Human Behavior, 19: 71–80.

Chen, Z., Poon, K., Cheng, C.(2017). Deficits in recognizing disgust facial expressions and Internet addiction: Perceived stress as a mediator. Psychiatry Research, 254: 211-217.

Craparo, G.(2011). Internet addiction, dissociation, and alexithymia. Social and Behavioral Sciences, 3, 1051-1056.

Dong, G., Lu, Q., Zhou, H., Zhao, X. (2010). ‘Impulse inhibition in people with Internet addiction disorder: Electrophysiological evidence from a Go/NoGo study’, Neuroscience Letters, 485(2), 138-142.

Granero, R., Fernandez-Aranda, F., Mestre-Bach, G., Steward, T., Bano, M., et al. (2017). Cognitive behavioral therapy for compulsive buying behavior: Predictors of treatment outcome. Europe Psychiatry, 39(11), 57-65.

Hall J, Kellett S, Berrios R, Bains MK, Scott S. (2016). Efficacy of cognitive behavioral therapy for generalized anxiety disorder in older adults: systematic review, meta-analysis, and metaregression. American Journal of Geria Psychiatry, 24(11): 1063-1073.

Jones, S.L., Hadjistavropoulos,H.D., Soucy, J.N.(2016). A randomized controlled trial of guided internet-delivered cognitive behavior therapy for older adults with generalized anxiety, Journal of Anxiety Disorders, 37, 1–9.

Kishita, N., Laidlaw, K.(2017). Cognitive behavior therapy for generalized anxiety disorder: Is CBT equally efficacious in adults of working age and older adults?, Clinical Psychology Review, 52, 124–136.

Li, C., Xu, D., Hu, M., Tan, Y., Zhang, P., Li, G., Chen, L.(2017). A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials of cognitive behavior therapy for patients with diabetes and depression,Journal of Psychosomatic Research, 95, 44–54.

Liberali, R., Novack, D., Duke, P., Grosseman, S.(2018). Communication skills teaching in Brazilian medical schools: What lessons can be learned? Patient Education and Counseling, 101(8): 1496-1499-

Lmann, R.J. 2(001). Reasons for internet use and social anxiety, Pers Individ DifWang W. Internet dependency and psychosocial maturity among college students, International Journal of Human–Computer Studies. 55: 919–938.

Mahapatra,A., Sharma , P.(2018). Association of Internet addiction and alexithymia – A scoping review. Addictive Behaviors, 81: 175-182.

Niems, K. (2008). ‘Prevalence of pathological internet use among university student and correlation with self-esteem, the general health questionnaire (GHQ), and disinhibition’, Cyberpsychol behave. (8)6.

Pradhan, N., Chopra, N. (2008). Communication Skills for Educational Managers: An Exercise in Self Study. First Published, Dehli: Book Enclave.

Warwick, H.M.C., Clark, D.M., Cobb, A.M., Salkovskis, P.M. (1996). A controlled trial of cognitive behavioural treatment of hypochondriasis. British Journal of psychiatry,169:189-195.

Yellowlees, P.M., Marks, S. (2007). ‘Problematic Internet use or Internet addiction?’, Computers in Human Behavior, 23(3), 1447-1453.

Young, K.S. (1999). 'Internet Addiction: Symptoms, Evaluation, and Treatment'. reproduced from VandeCreel, L. , Jackson, t.,L (e.d.), 1999 'Innovations in Clinical Practice' Professional Resource Press.

Yücens, B., Üzer, A.(2018). The relationship between internet addiction, social anxiety, impulsivity, self-esteem, and depression in a sample of Turkish undergraduate medical students. Psychiatry Research, 267: 313-318.