بررسی رشد شهری و تبدیل اراضی زراعی و بایر به توده شهری (مطالعه موردی: شهر ارومیه)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 10، دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 51، تیر 1399، صفحه 499-514   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

رباب حسین زاده^*

استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

چکیده
رشــد ســریع شــهرها در کشــورهای در حــال توســعه که اغلب با پراکنده‌رویی همراه است، امروزه بــه یــک مســئله جــدی تبــدیل شـده اسـت. دست‌اندازی به اراضی زراعی و از بین بردن اکوسیستم طبیعی پیرامون شهرها، لزوم بـازبینی دائمـی فرآینـدهای دینامیـک شـهری بـا توجـه بـه توسـعه در گذشـته و پـیش‌بینـی آن در آینـده را اجتنـاب ناپـذیر نموده اسـت. هـدف پـژوهش حاضـر، بررسی تغییرات رشد شهری ارومیه و تأثیر این رشد بر اراضی زراعی و بایر است که برای نیل به هدف فوق از مــدل LCM در دوره 16 ســاله 2011-1995 بر اساس تلفیق طبقه‌بندی شبکه عصبی مصنوعی پرسپترون چند لایه و مدل زنجیره مارکوف با استفاده از مدلساز تغییرات زمین بوده است. از تصاویر لندست 5 مربوط به سال‌های فوق جهت تهیه نقشه کاربری اراضی به روش شبکه عصبی پرسپترون چند لایه استفاده گردید. اعتبارسنجی مدل با محاسبه ضرایب کاپا (شاخص کاپای بالای 87درصد) بیانگراعتبار مدل می‌باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد که در بازه زمانی مورد مطالعه، تغییرات کاربری اراضی شهر ارومیه، گذار و تبدیل اراضی بایر به شهری در قسمت‌های مرکزی بیشتر و تبدیل اراضی کشاورزی به شهری در اطراف شهر ملموس بوده و با شدت بیشتری به سمت غرب ( محور جاده بند) ادامه می یابد. پیش‌بینی رشد شهر تا افق 1404 نشان می‌دهد که نسبت به سال 1390، 3208 هکتار به اراضی ساخته شده افزوده و در مجموع 3810 هکتار از اراضی کشاورزی و باغات کاسته شده که بخشی از آن به اراضی بایر تبدیل خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

واژه‌گان کلیدی : "تغییرات رشد شهری"؛ "اراضی زراعی"؛ "مدل LCM"؛ "شهر ارومیه"

مراجع

Bhatta, B. (2010). Analysis of Urban Growth and Sprawl from Remote Sensing Data. Springer, 172  pages

Batty, M. (2005). Cities and Complexity. Understanding Cities with Cellular Automata, Agent – based Models, and Fractals. MIT, Cambridge, MA.

Batty, M.  (2008). the size, scale, and shape of cities, Science. 319(5864), 769-771

Dorosney, B. (1992). Systems thinking method. Translated by Amir Hossein Jahanbegloo. Tehran: Pishbord publication (In Persian).

Fayzizadeh, B., Salmani, S. (2017). Modeling of Agricultural land degradation due to urban growth and development with Application of satellite object processing methods in urban area of Urmia. Land Use Journal, 2(8), 177- 202. (in Persian)

Garcia, C.P., G. (2010). Urban Sprawl and Travel to work: the case of the Metropolitan area of Madrid, Journal of Transport Geography, 18(2), 197–213

Higgitt, D.L. (2004). Urbanization and environmental degradation in Jordan, Sassen, S. (Ed.) Human Resource System Challenge VII: Human Settlement Development. 

Jenks, Ch. (2004). Architecture, Cosmic jump. Translated by V. Ghobadian and D. Sattarzadeh, Tabriz: Islamic Azad University Press. (in Persian)

Joorabian SH., SH., Hosseini, S.M., Esmaili-Sari, A. and Gholamalifard, M. (2012). Monitoring Land Cover Change, Degradation, and Restoration of the Hyrcanian Forests in Northern Iran (1977–2010), International Journal of Environmental Sciences, 3(3), 1038-1056. (in Persian)

Kristinsdottir, A. (2015). Limits to Growth: Urban growth and environmental degradation in the Capital area in Iceland, MSc. Urban Planning and Management, Master Thesis, Supervisor: Helen Frances Lindsay Carter, Denamark: Aalborg University.

 McHarg, I.L. (1969). Design With Nature (First Edition), The Natural History Press, 197 pages

Kahn, M. (2007).  Green Cities: Urban Growth and the Environment, Washington D. C.: Brookings Institution Press, 160 pages,

Pakzad, J. (2008). The Thoughts of Urbanization from Quality to Quality, Tehran: Ministry of Housing and Urban Development, New Township Development Company (in Persian).

Pacione, M. (2009). Urban Geography: A Global Perspective. Third Edition. New York, NY: Routledge.

Pourkhabaz, H. Mohamadyari, F., Agdar, H., Tavakoli, M., (2016). An Approach to Modeling Land Use Change in Behbahan City by Using Multi-Room Satellite Images, Land Use Journal, 2(7), 187-207. (In Persian)

Portugali, J. (2011a). Complexity cognition and the city. Heidelbeg: Springer.

Rahnema, M., Aftab, A., (2015). Placement of fire fighting camps in Urmia using GIS and AHP. Geography and Development, 3(12), 153-165.(In Persian)

Roy, H.G. Fox, D.M. and. Emsellem, K. (2014). Predicting Land Cover Change in a Mediterranean Catchment at Different Time Scales.Murgant et al (Eds). Computational Science and Its Applications – ICCSA, Springer. pp: 315-330.

Rustayi, Sh., Ahadnejad, M., Farrokhi, M. (2015). Spatial Scale of Urban Expansion with Emphasis on Land Use Change Using Multi-Temporal Satellite Images (Case Study: Urmia). Geography and Planning. 50(18), pp. 189-206(in Persian).

Schulz, J., Cayuela, L., Echeverria, C., Salas, J. and Rey Benayas, J.M. (2010). Monitoring Land Cover Change of the Dryland Forest Landscape of Central Chile (1975 - 2008), Applied Geography, 30(3), PP 436-447.

Shen, G. (2002).  Fractal dimension and fractal growth of urbanized areas. International Journal of Geographical Information Science, 16(5), 419-437.

Shorjeh, M. (2016). New Views in Urban Systems, Tehran: Today's Managers.

Tewolde, M.G., and P. Cabral. (2011). Urban Sprawl Analysis and Modeling in Asmara, Eritrea, Remote Sensing 3: 2148-2165.