موارد زوال وصف بکارت و سقوط اذن پدر در ازدواج ازمنظر فقه و حقوق

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

مقاله 2، دوره 16، شماره 59، خرداد 1399، صفحه 49-69   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عبدالله بهمن پوری^{* 1}؛ محسن تسلیخ²

¹الهیات ، علوم انسانی ، دانشگاه یاسوج

²دانشگاه یاسوج

چکیده

فقها و به تبع آن حقوقدانان ازدواج دختر باکره را مشروط به اذن ولی نموده اند، محل سؤال است که آیا زوال وصف بکارت از نگرش شرع، مبتنی بر ازاله بکارت با وطی مشروع است؟ یا بر زایل شدن پرده بکارت با عواملی مانند زنا، وطی به شبهه و بیماری و...نیز شرعاً ثیبوبت (زوال بکارت) صدق می کند؟ اهمیت این مطلب زمانی آشکارتر می­شود که بدانیم قانون مدنی در ماده 1043نکاح دختر بالغه باکره را موقوف به اذن پدر یا جد پدری می داند، اما در خصوص سؤال فوق و اینکه اسباب زوال بکارت کدامند ساکت است. جُستار پیش رو با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به کتاب و سنت و بررسی اقوال و فتاوای فقهای متقدم تا فقهای معاصر بر اساس نیاز جامعه خصوصاً قضات و سردفتران ازدواج و جامعه حقوقی و رویکرد تخصص محوری، تحقق ثیبوبت (زوال وصف بکارت) مبتنی بر وطی مشروع را بررسیده است و به بیـان دیدگاه های مختلف، بررسی و نقــد آنها پرداخته و سرانجام به استنـاد روایات متعـدد، انگـاره­ی تحقق زوال بکارت (ثیبوبت) با وطی مستند به ازدواج را برگزیده است به این نحو که از دیدگاه شرع فقط در صورتی وصف بکارت زایل می شود که غشای بکارت با وطی مستند به ازدواج از بین رفته باشد؛ بنابراین تحقق یافتن ثیبوبت و به تبع آن سقوط اذن ولی، معلق بر ازدواجی است که در آن دخول صورت گرفته و منجر به زوال بکارت شده است.

کلیدواژه‌ها

وصف بکارت؛ ثیبه؛ اذن ولی؛ سقوط اذن ولی؛ زوال وصف بکارت

مراجع

1-     ابن اثیر، مبارک( بی تا)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان،  چاپ اول.

2-     ابن قدامه، عبدالله(بی تا) المغنی ، بی نا، چاپ اول.

3-     ابن منظور، ابو الفضل(1414 ه‍ ق )، لسان العرب: دار الفکر،بیرروت ، چاپ سوم.

4-     احمد بن فارس(1404 ه‍ ق )، معجم مقائیس اللغة: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، قم، چاپ اول.

5-     اشتهاردى، على پناه(1417 ه‍ ق )، مدارک العروة ، دار الأسوة، چاپ اول.

6-     اصفهانى، محمد باقر(1404 ه‍ ق )، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول: دار الکتب الإسلامیة،تهران، چاپ دوم.

7-     بحرانى، یوسف(1405 ه‍ ق)،الحدائق الناضرة فی­أحکام­العترة الطاهرة: دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ اول.

8-     تبریزى، جواد(1427 ه‍ ق) صراط النجاة (للتبریزی) ، دار الصدیقة الشهیدة، چاپ اول.

9-     جمعى از پژوهشگران زیر نظر شاهرودى، سید محمود هاشمى(1423 ه‍ ق) موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت علیهم السلام،  مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، چاپ اول.

10-  جوهرى، اسماعیل(1410 ه‍ ق)  الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة: دار العلم، بیروت ، چاپ اول.

11-  حائرى، سید على،(1409 ه‍ ق) الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى ، قم ، چاپ اول.

12-  حرّ عاملى، محمد بن حسن،(1409 ه‍ ق )وسائل الشیعة: مؤسسه آل البیت علیهم السلام،قم ،  چاپ اول.

13-  حکیم، سید محسن،(1416 ه‍ ق) مستمسک العروة الوثقى ، مؤسسة دار التفسی، چاپ اول ر.

14-  حکیم، سید محسن،1410 ه‍ ق) منهاج الصالحین (المحشّى للحکیم): دار التعارف للمطبوعات، بیروت ، چاپ اول.

15-  حلّى، علامه، حسن بن یوسف،(1420 ه‍ ق) تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، مؤسسه امام صادق علیه السلام، چاپ اول.

16-  حلّى، محقق، جعفر بن حسن1412( ه‍ ق )، نکت النهایة: دفتر انتشارات اسلامى،قم ، چاپ اول.

17-  حلّى، مقداد بن عبد اللّه سیورى(1404 ه‍ ق) ، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع:  انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى،قم ، چاپ اول.

18-  حلّى، مقداد بن عبد اللّه سیورى،( 1403 ه‍ ق) نضد القواعد الفقهیة على مذهب الإمامیة:  انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى،قم ، چاپ اول.

19-  حمیرى، نشوان بن سعید،(1420 ه‍ ق) شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم ، دار الفکر المعاصر، لبنان، چاپ اول .

20-  خمینى، روح اللّه،  موسوى،(1425 ه‍ ق )تحریر الوسیلة : ترجمه، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ایران، چاپ بیست و یک.

21-  خویى، سید ابو القاسم(1418 ه‍ ق) موسوعة الإمام الخوئی ، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی ره، چاپ اول.

22-  راغب اصفهانى، حسین(1412 ه‍ ق) مفردات ألفاظ القرآن: دار العلم،بیروت ، چاپ اول.

23-  زنجانى، سید موسى شبیرى(1419 ه‍ ق) کتاب نکاح (زنجانى)، مؤسسه پژوهشى راى‌پرداز، چاپ اول.

24-  سبزوارى، سید عبد الأعلى(1413 ه‍ ق) مهذّب الأحکام ، مؤسسه المنار، چاپ چهارم.

25-  شیرازى مکارم، ناصر(1424 ه‍ ق) کتاب النکاح ، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام، چاپ اول.  

26-  صاحب بن عباد(1414 ه‍ ق) کافى الکفاة، المحیط فی اللغة ، عالم الکتاب، لبنان، چاپ اول.

27-  صفایی، سید حسین و امامی، اسدالله(1392) مختصر حقوق خانواده: بنیاد حقوقی میزان، چاپ سی و چهارم،تهران.

28-  طریحى، فخر الدین(1416 ه‍ ق). مجمع البحرین: کتابفروشى مرتضوى،تهران ، چاپ سوم.

29-  طوسى، محمد بن حسن(1407 ه‍ ق) تهذیب الأحکام:دار الکتب الإسلامیة، تهران ، چاپ چهارم.

30-  عاملى، سید محمد حسین،(بی تا) الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة، دار الفقه للطباعة و النشر، چاپ چهارم.

31-  عاملى، شهید اول، محمد بن مکى( بی تا). القواعد و الفوائد ، کتابفروشى مفید، چاپ اول.

32-  عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على(1413 ه‍ ق) مسالک الأفهام ، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ اول.

33-  عاملى، محمد بن على(1411 ه‍ ق) نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الإسلام: دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ اول.

34-  عریضى، على بن جعفر علیهما السلام(1409 ه‍ ق) مسائل علی بن جعفر و مستدرکاتها ، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول.

35-  فراهیدى، خلیل بن احمد(1410 ه‍ ق) کتاب العین: نشر هجرت،تهران ، چاپ دوم.

36-  فیومى، احمد بن محمد( بی تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی ، منشورات دار الرضی، چاپ اول.

37-  قرشى، سید على اکبر(1412 ه‍ ق) ، قاموس قرآن: دار الکتب الإسلامیة،تهران ، چاپ ششم.

38-  قمّى، سید صادق حسینى روحانى(1412 ه‍ ق) فقه الصادق علیه السلام:  دار الکتاب - مدرسه امام صادق علیه السلام،قم.

39-  قمّى، صدوق، محمّد بن على بن بابویه(1413 ه‍ ق) من لا یحضره الفقیه: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.

40-  قنبرپور، بهنام،(1398) فصلنامه پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، سال یازدهم، شماره 56

41-  قندهارى، محمد آصف محسنى(1424 ه‍ ق) الفقه و مسائل طبیة:انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، قم.

42-  کلینى، محمد بن یعقوب(1407 ه‍ ق) الکافی:دار الکتب الإسلامیة، تهران ، چاپ چهارم.

43-  کوفى، محمد بن محمد اشعث( بی تا) الجعفریات - الأشعثیات ، مکتبة نینوى الحدیثة، چاپ اول.

44-  گلپایگانى، سید محمد رضا(1413 ه‍ ق) إرشاد السائل، دار الصفوة، لبنان، چاپ دوم.

45-  گیلانى، سید محمد باقر(1427 ه‍ ق) مقالة فی تحقیق إقامة الحدود فی هذه الأعصار:انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی،، قم چاپ اول.

46-  محمود، عبد الرحمان (بی تا)، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، بی نا،

47-  مکارم شیرازى، ناصر(1426 ه‍ ق) أحکام النساء ، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام، چاپ اول.

48-  نجفى، محمد حسن(1404ق)  جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام: دار إحیاء التراث العربی،بیروت ، چاپ هفتم.

49-  نراقى، احمد(1415 ه‍ ق)  مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول.

50-  واسطى، محب الدین،(1414ق) تاج العروس من جواهر القاموس، چاپ اول، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.

51-  یزدى، سید محمد کاظم،(1419 ه‍ ق) العروة الوثقى (المحشّى): دفتر انتشارات اسلام،قم ى، چاپ اول.

52-  یزدى، سید محمد کاظم(1409ق) ، العروة الوثقى، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.