تحلیل عوامل موثر برگسترش اسکان غیررسمی‌در شهرهای استان خوزستان و ارائه راهبرد توان‌مندسازی و ساماندهی

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 8، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 13، اسفند 1390، صفحه 115-134   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی کاربردی

نویسندگان

محمدعلی فیروزی¹؛ رضا زارعی^{* 2}؛ مسعود ظفری³

¹عضو هیات علمی‌گروه جغرافیا، دانشگاه شهید چمران اهواز

²دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد گچساران

³مدرس گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد گچساران

چکیده

چکیده
یکی از زمینه­های ناپایداری توسعه شهری به ویژه در کشورهای در حال توسعه، گونه‌ای از سکونت با مشکلات حاد موسوم به اسکان غیررسمی‌است. این نوع سکونت، نیازمند اتخاذ تدابیر ویژه برای ساماندهی وضعیت کنونی و جلوگیری از گسترش آن در آینده است. از آنجا که اسکان غیررسمی‌از عواملی فراتر از مکان آن، تشکیل و گسترش یافته و متقابلاً بر محیطی فراتر از آن تاثیر می‌گذارد، لذا راه حل این مسئله به سیاست‌گذاری و اقداماتی نه فقط در سطح محلی، که در سطح ملی نیاز دارد. این مقاله که با روش توصیفی– تحلیلی و با ماهیت کاربردی نگاشته شده است، به بررسی اسکان غیررسمی‌در استان خوزستان و ارایه مهم‌ترین زمینه‌های توان‌مندسازی این سکونتگاه‌ها خواهد پرداخت. همچنین داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز از طریق آمارهای سرشماری سال1385مرکز آمار ایران و سایر طرح‌های شهری جمع‌آوری شده است. در پایان، نتیجه گرفته است که شهرداری شهرهای استان خوزستان به عنوان نهادی غیردولتی و عالی‌ترین و عمده‌ترین مرجع مدیریت شهری، اصلی‌ترین نقش را در روند توان‌مندسازی خواهند داشت. از این رو شهرداری‌ها باید با ابتکاراتی متفاوت‌تر از گذشته، برای به‌کارگیری بهینه مشارکت و منابع درونی این اجتماعات اقدام کنند تا توان‌مندسازی این سکونتگاه‌ها محقق شود و شاهد شهرنشینی واقعی در استان خوزستان باشیم

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: اسکان غیررسمی؛ توسعه شهری؛ سکونتگاه‌های غیررسمی؛ راهبرد توان‌مندسازی؛ استان خوزستان

مراجع

منابع

آقابخشی، حبیب ا...(1382). حاشیه نشینی و اسکان غیررسمی،(مجموعه مقالات)،جلد دوم، تهران: انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.

ابراهیم‌زاده،عیسی، وارثی، حمیدرضا و اکبری، محمود(1388). نقش مهاجرت‌های روستایی در اسکان غیررسمی (مطالعه موردی: متروپل اهواز) مجله جغرافیا وتوسعه دانشگاه زاهدان ، شماره23، بهار و تابستان88.

اطهاری، کمال(1382).برنامه‌گریزی و کاستی‌های برنامه‌ریزی در مسکن کم‌درآمدها، فصلنامه اقتصاد مسکن، شماره34.

برآبادی، محمود(1381).حاشیه نشینی پدیده ی به قدمت شهرنشینی، ماهنامه شهرداری‌ها، سال چهارم شماره45.

پورآقایی،عبدالله(1383).بررسی و تحلیل اسکان غیررسمی‌ در شهر رشت و راهکارهای مناسب برای بهبود روند آن، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه یزد.

پیران، پرویز(1370).دیدگاه‌های نظری در جامعه‌شناسی شهر و شهرنشینی، مجله اطلاعات سیاسی – اقتصادی با شماره3تهران.

پیران، پرویز(1366).شهرنشینی شتابان و ناهمگون، آلونک‌نشینی در تهران، مجله اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره‌های1،3،4،5،7

جعفری، اسماعیل(1382). پدیده اسکان غیررسمی در منطقه شهری تهران(مورد باقرشهر)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، تهران.

حاج‌یوسفی، علی(1381). مقاله حاشیه‌نشینی شهری و فرآینده آن قبل از انقلاب اسلامی، مجله هفت شهر، سال سوم، شماره هشتم، تابستان1381، تهران.

خاتم، اعظم(1381). سهم مردم، سهم دولت در طرح‌های توان‌مندسازی و بهسازی محله، نشریه هفت شهر، سال سوم، شماره نهم و دهم، تهران.

شاه محمدی، پریسا(2005). حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی‌در شهر تهران، هفتمین کنگره بین‌المللی هبیتات، بمبئی، هندوستان،29-31ژانویه سال2005.

شکویی ،حسین(1373)حاشیه‌نشینان شهری، موسسه تحقیقات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، تبریز سال1355

صرافی، مظفر(1381). به سوی تدوین راهبرد ملی ساماندهی اسکان غیررسمی، فصلنامه هفت شهر، سال سوم، شماره10-9.

قرخلو، مهدی و عبدی، ناصح و زنگنه، سعید(1388). تحلیل سطح پایداری شهری در سکونتگاه‌های غیررسمی ‌نمونه موردی:شهر سنندج، مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره69

کلهرنیا، بیژن(1387). مطالعه ارتقاء و توان‌مندسازی بافت‌های فقیرنشین شهری فرصتی برای تجدید حیات الگوهای مرسوم شهرسازی در ایران ،فصلنامه عمران، بهسازی شهری(مرمت شهری)سال هفتم، شماره23-24، بهار و تابستان1387

کمانرودی، موسی(1377). اسکان غیر رسمی‌در تهران ساماندهی در منطقه6شهرداری، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی.

لطفی، حیدر و میرزایی، مینو و عدالتخواه، فرداد و وزیرپور، شب‌بو(1389). بحران حاشیه‌نشینی و سکونتگاه‌های غیررسمی ‌در مدیریت کلانشهرها و رهیافت‌های جهانی، فصلنامه جغرافیای انسانی دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد گرمسار، سال دوم، شماره 2

محمدی، علیرضا و روستا، مجید(1387). توسعه اجتماع - محور:ساز و کاری برای ساماندهی سکونت‌گاه‌های غیررسمی فصلنامه عمران، بهسازی شهری(مرمت شهری). سال هفتم، شماره23-24، بهار و تابستان1387

محمودی پاتی، فرزین و محمد پور عمران، محمد(1387). سیاست‌های مدیریت زمین شهری، انتشارت شهیدی، چاپ اول.

منصوریان، محمدکریم و علیرضا آیت‌الهی(1356). حاشیه‌نشینان شیراز، دانشگاه شیراز

‌هادی‌زاده بزار، مریم(1382). حاشیه نشینی و راهکارهای ساماندهی آن در جهان، انتشارات شهرداری مشهد ، مشهد82

Banerjee, Guhas,1990,Site and Servises Project in Greater Bomboy: Viable Solutions to the Housing Problems of the Poor, International Semminaron Asian Urban Environment, Banaras Hindu University.