بدعت در تفاسیر قرآن کریم

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 4، دوره 11، شماره 41، خرداد 1399، صفحه 69-87   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

راضیه احمدپور¹؛ فاطمه حسینی میر صفی²

¹دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، واحد یادگار امام خمینی(ره)، شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد یادگار امام خمینی(ره)، شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

بدون تردید بررسی عالمانه و منتقدانه ریشه‌ها و علل اجتماعی، سیاسی و... برداشت‌ها و تفسیرهای گوناگون از قرآن کریم، نقشی بسیار مهم در بازشناخت تاریخی عوامل اصلی و بنیادین شکل‌گیری تفکرات، نحله‌ها و فرقه‌های مختلف در جامعه‌ اسلامی داشته است. با این تفاصیل هدف مقاله حاضر بررسی برداشت‌های متفاوت سیاسی از آیات قرآن کریم پس از رحلت رسول گرامی اسلام است. در این راستا ضمن بررسی منابع و مآخذ متقدم و تکیه ‌بر مستندات تاریخی، مطالب لازم در فیش‌های مختلف فراهم آمده و سپس با نگاهی توصیفی، تحلیلی مطالب پژوهش تدوین و تبیین گردید. به منظور روشن شدن نگرش‌های افراطی سیاسی به آیات و روایات بعد از رحلت پیامبر که ضربات جبران ناپذیری بر امت اسلامی وارد کرد. در ابتدا زمینه‌های پیدایش روش‌های متفاوت تفسیری، روش تفسیر قرآن به قرآن و روش روایی بررسی شد. در ادامه به مبحث نقل و کتابت حدیث در زمان حضرت رسول(ص) و منع نقل و کتابت حدیث در دوره خلافت ابوبکر، عمر و عثمان پرداخته شد.

کلیدواژه‌ها

برداشت سیاسی؛ رسول اکرم(ص)؛ دوران خلافت؛ جامعه اسلامی

مراجع

ابن خلدون، عبدالرحمن. 1375ش، مقدمه ابن خلدون، ترجمه عبدالحمید آیتی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

ابن سعد، محمد. 1322ق، الطبقات الکبری، لیدن:‌بی نا.

ابن عساکر. 1415ق، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق علی شیری، بیروت: دار الفکر.

ابن فارس، احمد بن فارس. 1411ق، مقاییس اللغة، به کوشش عبد السلام محمد هارون، بیروت: الجبل.

ابن کثیر، اسماعیل بن عمر. 1401ق، تفسیر القرآن العظیم، محقق شمس الدین محمد حسین، بیروت: دار الکتب العلمیه.

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1408ق، لسان العرب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

ابو زهره، محمد. 1409ق، الامام الصادق، مصر: مطبعة احمد علی مخیره.

ابوریه، محمود. 1423ق، اضواء علی السنة المحمدیة، مصر: دار المعارف.

احمد بن حنبل. 1435ق، مسند احمد، بیروت: دار صادر.

بابائی، علی اکبر. 1385ق، مکاتب تفسیری، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.

بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر. 1424ق، أنساب الأشراف، تحقیق سهیل زکّار و ریاض زرکلی، بیروت: دار الفکر.

ترمذی، محمدبن عیسی. بی‌تا، سنن، بیروت: دار الکتب العلمیه.

حاکم حسکانی نیشابوری، عبیدالله بن عبدالله بن احمد. بی‌تا، شواهد التنزیل، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.

خدایی، احمد. 1353ق، بررسی مسند احمد حنبل، سید محمود موسوی نژاد، قم: انتشارات دار التبلیغ الاسلامی.

ذهبی، شمس الدین. 1377ق، تذکرة الحفاظ، مکه: مکتبۀ الحرم المکی.

سیوطی، جلال الدین. 1417ق، الدر المنثور، مصر: بی نا.

صدر، حسن. 1388ش، تأسیس الشّیعة لعلوم الاسلام، تهران: اعلمی.

صدوق، محمد بن علی بن بابویه. بی‌تا، الاعتقادات، بی جا: بی نا.

طباطبایی، سید محمد حسین. 1403ق، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: نشر مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.

طبری، محمد بن جریر. 1412ق، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیه.

فیض کاشانی، محمد بن محسن. 1416ق، تفسیر الصافی، تهران: مکتبه امیر المومنین.

کلینی، محمد بن یعقوب. 1364ش، اصول الکافی، تهران: علمیه اسلامیه.

متقی، فاضل هندی. 1424ق، کنز العمال فی سنن الاقوال والافعال، تحقیق محمود عمر الدمیاطی، بیروت: دار الکتب العلمیه.

مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی. 1368ش، بحار الانوار، تهران: چاپ محمد باقر محمودی.

مسلم النشابوری، محمد. 1374ق، الصحیح، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

مطهری، مرتضی. 1357ش، نظام حقوق زن در اسلام، قم: صدرا.

نوری، میرزا حسین. 1409ق، مستدرک الوسائل ومستنبط الوسائل، بیروت: مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث.

 

مقالات

الأمینی، محمد أمین. 1382ش، «صلاة التراویح»، مجله میقات، شماره 20.

حسینی، موسی. بی‌تا، «وحیانی بودن الفاظ قرآن»، پژوهش‌های قرآنی.