تحلیل و بررسی ساختار ساقی‌نامه و مغنی‌نامة حافظ با رویکرد عناصر حماسی

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

مقاله 7، دوره 3، شماره 9، آذر 1398، صفحه 119-137   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

دکترسید محمود سید صادقی^*

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.

چکیده

ادبیات فارسی گنجینة ارزشمندی از ساقی‌نامه‌ها و مغنّی نامه‌های شاعران ایران زمین است. ساقی‌نامه، گونه‌ای منظومة ادبی است که در آن شاعر خطاب به ساقی، از بی‌ثباتی دهر شکایت می‌کند و با طلب شراب از او می‌خواهد بر زخم‌های روزگار دون، مرهم فراموشی قرار دهد. مغنّی نامه گونة ادبی دیگری است که در آن شاعر، به مغنّی خطاب می‌کند و برای بهجت خاطر، از او طلب آهنگ و سرودی می‌کند. غالباً شاعران به جهت اهمّیّت و زیبایی دوچندان کار به این دو نوع ادبی همزمان با یکدیگر پرداخته‌اند و کمتر شاعری تنها به یکی از این‌ها توجّه مبذول داشته است. در این پژوهش ضمن سیر اجمالی در ساقی‌نامه سرایی و بیان ویژگی‌های آن، ساختار ساقی‌نامه و مغنی نامة حافظ را بررسی نموده و نشان داده‌ایم حافظ با استفاده از زمینه‌های سیاسی و اجتماعی، قالبی کاملاً غنایی را در خدمت موضوعی کاملاً سیاسی - اجتماعی به کار گرفته است و مطابق با یافته‌های این تحقیق، می‌توان گفت که در زبان حماسی شعر حافظ، بین روح حماسی حاکم بر شعر و زبانی که حافظ آن را به کار گرفته ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. بر این مبنا، زبان حافظ از ظرفیت‌های حماسی بهره گرفته تا سوژه‌های اجتماعی- سیاسی و حتی تغزلی مورد نظر خود را به شکلی زیبا و متفاوت بسراید

کلیدواژه‌ها

تحلیل؛ حافظ؛ ساقی‌نامه؛ عناصرحماسی؛ مغنی نامه

مراجع