بررسی و مقایسۀ کیفیت آموزه‌های تعلیمی در حکایت «مناظرۀ دیو گاوپای با مرد دینی» از روضه‌العقول با حکایت «دیو گاوپای و دانای دینی» از مرزبان‌نامه

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

مقاله 8، دوره 3، شماره 9، آذر 1398، صفحه 138-154   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

دکترحبیب حاجی پور^*

دکتری زبان و ادبیات فارسی و مدرس دانشگاه فرهنگیان (شهید باهنر بیرجند)

چکیده

در گسترۀ ادب فارسی، مسائل تعلیمی و اندرزی از جایگاه مهمی برخوردار است، به طوری که نفوذ و سیطرۀ آن را در همۀ گونه­های ادبی شاهد هستیم. در این بین، برخی آثار کاملاً بر این مبنا نوشته شده­اند که مجموعه­ای از اخلاقیات را در قالب داستان به مخاطب انتقال دهند که در این بین، روضه­العقول و مرزبان­نامه قابل توجه­اند. در این پژوهش، با تکیه بر روش توصیفی -تحلیلی و استناد به منابع کتاب­خانه­ای، حکایت «مناظرۀ دیو گاوپای با مرد دینی» از روضه­العقول با حکایت «دیو گاوپای و دانای دینی» از مرزبان­نامه به لحاظ بازنمایی آموزه­های تعلیمی، تحلیل و مقایسه شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که دو نویسنده بیش از همه بر آموزه­­های «خردورزی و علم­آموزی» و «نکوهش دنیا و دنیاستیزی» تأکید کرده­اند. همچنین، ملطیوی به مسائلی چون: «نکوهش غرور و خودبرتربینی؛ نیکوسخنی؛ زهدگرایی و پرهیزگاری؛ خدامحوری و توکل به حق تعالی؛ قناعت­ورزیدن و اهمیت راست­گویی و راست­کرداری» اشاره کرده و وراوینی هم، از اندرزهایی چون: «نکوهش گرایش به هوی و هوس؛ ممکن­الخطا بودن حواس آدمی و نکوهش تقدیرگرایی و تسلیم بودن» سخن گفته است. این بررسی مشخص نمود که تنوع و فراگیری اخلاقیات در روضه­العقول افزون­تر است که این امر می­تواند ناشی از حجم بیشتر تألیف ملطیوی باشد.

کلیدواژه‌ها

روضه‌العقول؛ مرزبان‌نامه؛ دیو گاوپای و مرد دینی؛ آموزه‌های تعلیمی

مراجع