واکاوی عوامل موثر بر خشونت علیه زنان متاهل شهر اهواز: (یک پژوهش کیفی)

پژوهش های جامعه شناسی

مقاله 6، دوره 12، شماره 1.2 - شماره پیاپی 44، شهریور 1397، صفحه 117-155   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی غلامی¹؛ منصور سودانی^{* 2}؛ حمید فرهادی راد³؛ رضا خجسته مهر⁴

¹دانشجوی دکتری مشاوره و راهنمایی، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز،آهواز، ایران.

²استاد گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز ،ایران

³استادیار گروه مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

⁴استاد رشته مشاوره و راهنمایی، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز ،ایران

چکیده

این پژوهش با هدف شناسایی عوامل موثر بر خشونت علیه زنان انجام شد. پژوهش به شیوه کیفی و با به کارگیری روش نظریه زمینه‌ای اجرا شد. در این پژوهش برای گزینش شرکت‌کنندگان، از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شد و با پیشرفت مطالعه، نمونه‌گیری موارد مطلوب مدنظر قرار گرفت که تا رسیدن به اشباع نظری در نهایت 17 زن مورد مصاحبه نیمه ساختار یافته قرار گرفتند. با کدگذاری باز 153 کد اولیه و با کدگذاری محوری، 25 مقوله عمده به دست آمد و "خشونت؛ ابزاری پنهان و آشکار"، به عنوان مقوله مرکزی استخراج گردید. می‌توان نتیجه گرفت که خشونت به طرق مختلف در اکثر خانواده ها در یک پیوستار کم تا زیاد، تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله ویژگی های شخصیتی تا نوع تربیت خانوادگی و بسته به فرهنگ اجتماعی فرد وجود دارد، به‌گونه‌ای که در این شرایط طراحی و اجرای کارگاههای آموزشی در راستای شناخت تفاوت های زن و مرد، تربیت فرزند، غنی سازی ازدواج، ارتقاء مهارتهای همسرداری، شیوه های ارتباطی کارآمد و مناسب و مهارتهای زندگی در راستای پیشگیری از خشونت های خانگی ضروری به نظر می رسد. این پژوهش مفاهیم مهمی را برای مشاوران خانواده دارد و همچنین الهام بخش زوج‌هایی است که به دنبال کیفیت‌بخشی به رابطه زوجی خود هستند.

کلیدواژه‌ها

خشونت خانگی؛ زنان متاهل؛ پژوهش کیفی؛ نظریه زمینه‌ای

مراجع

منابع

استراس، آنسلم و کوربین، جولیت (1998). اصول روش تحقیق کیفی (نظریه مبنایی رویه‌ها و شیوه‌ها). ترجمه محمدی، بیوک (1393). تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

اعتصامی پور، راضیه (1391). مقایسه همسر آزاری، عزت نفس و اختلالات جنسی در زنان متأهل شهر و روستا. مجلهتخصصیپژوهشوسلامت؛ (2) 2، 199-191.

امیرمظاهری، امیر مسعود و قدربند فرد شیرازی، زینب (1393). بررسی عوامل موثر بر خشونت خانگی علیه زنان و علت تحمل خشونت توسط آنان (مطالعه موردی: شهر نورآباد ممسنی). فصلنامهمطالعاتجامعه‌شناختیایران، (15) 4، 46-27.

انصاری، حسین؛ نوروزی، مهدی؛ یادگاری، محمدعلی؛ جواهری، معصومه و انصاری سمیرا (1391). بررسی میزان مواجهه با خشونت فیزیکی، روانی و جنسی و عوامل مرتبط با آن در زنان متاهل شهر زاهدان در سال 1388. مجله پزشکی هرمزگان؛ (6) 16; 499-491.

بشرپور، سجاد (1394). ارتباط نگرانی‌های مربوط به تصویر بدن با باورهای غیر منطقی و نگرش‌های جنسیتی در دانش جویان دختر. پژوهش نامه زنان؛ پژوهش گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ (1)6، 15-1.

بیرامی، منصور و علایی، پروانه (1392). قلدری در مدارس راهنمایی دخترانه: نقش شیوه‌های فرزندپروری و ادراک از محیط عاطفی خانواده. روانشناسی مدرسه؛ (3) 2، 56-38.

پاینده، محبوبه (1394). بررسی عوامل موثر بر خشونت علیه زنان در شهر دهدشت. محل انتشار: دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی. کد COI مقاله: EPSCONF02_0450

پورنقاش تهرانی، سعید، حمزه لوئیان، مهرنوش، فیض آبادی، زهرا (1389). مقایسه بهداشت روانی دانشجویان دارای تجربه خشونت خانوادگی و بدون تجربه خشونت خانوادگی در دوران کودکی. مجله مطالعات روانشناختی، (3) 6، 107-91.

پیکانیان، راضیه و فرهادی، ‌هادی (1396). بررسی اعتیاد به اینترنت، میزان استفاده از پیام رسان‌های آنلاین و خیانت‌های اینترنتی به عنوان پیش آیند طلاق در زوج‌های در آستانۀ طلاق و مطلقۀ شهر اصفهان. پژوهش‌هایعلوم‌شناختیورفتاری؛ 12؛ 89-79.

تقی زاده، زیبا؛ پور بختیار، مریم؛ دانش پرور، حمیدرضا؛ قاسم زاده، سوگند و مهران، عباس (1394). مقایسه فراوانی خشونت خانگی و مهارت حل مسئله در زنان باردار خشونت دیده و خشونت‌ندیده شهر تهران. مجله پزشکی قانونی؛ (21)2، 98-91.

حاج نصیری، حمیده؛ قانعی قشلاقی، رضا؛ کرمی، مریم؛ طاهرپور، مریم؛ خاتونی، مرضیه و سایه میری، کوروش (1395). خشونت‌های جسمی، جنسی و عاطفی در میان زنان ایرانی: مرور سیستماتیک و متاآنالیز. مجلهعلمی دانشگاهعلومپزشکیکردستان، 21؛ 121-110

حیدری، علی حیدر؛ گلچین، مسعود، زارع، بیژن و روهنده، مجید (1396). فرا تحلیل عوامل اجتماعی مؤثر بر خشونت بین فردی. فصلنامهتوسعهاجتماعی؛ (2)12، 82-55.

خالق خواه، علی؛ زارع، رقیه؛ قمری گیوی، حسین؛ ولی زاده، بهزاد؛ (1394). مقایسه هوش عاطفی و اجتماعی در زنان قربانی خشونت خانگی و زنان بهنجار. پزشکی قانونی ایران ؛ (21) 2، ‏90-83.

خانی مجد، صدیقه؛ پور ابراهیم، تقی و فتح آبادی، جلیل (1391). بررسی باورهای جنسیتی و عملکرد خانواده دانشجویان فارس و کرد. خانواده پژوهی؛ (4) 8؛ 403-391.

خجسته مهر، رضا؛ امان اللهی، عباس؛ زهره ای، اسماعیل و رجبی، غلامرضا (1393). سبکهای دلبستگی، اسناد علّی و اسناد مسوولیت به عنوان پیشبین‌های خشونت علیه زنان. روانشناسی خانواده؛ دوره 1، شماره 1؛ 52-41.

درخشانپور، فیروزه؛ محبوبی، حمیدرضا و کشاورزی، ساحل (1393). شیوع خشونت خانگی علیه زنان در بندرعباس. مجلهعلمیدانشگاهعلومپزشکیگرگان؛ (1) 16، پی در پی 49. 131- 126.

درونه، طیبه؛ ازگلی، گیتی؛ شیخان، زهره و نصیری، ملیحه (1396).  بررسی ارتباط عوامل اقتصادی و جمعیت‌شناختی با رضایت جنسی و زناشویی در یک نمونه از زنان ایرانی در سال‌های 95-1394. مجله دانشکده پزشکی اصفهان؛ (418)35، 56-50.

رحیمی پردنجانی، طیبه؛ مشفقی، نجمه و ضاربی، آرزو (1395). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی با رضایت جنسی زنان. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی سبزوار (اسرار)؛ (23)6، 835-826.

رسولی، رویا؛ قزوینی، سیما و حسینیان، سیمین (1396). مقایسه تعهد زناشویی و رضایت جنسی در زنان متاهل تماشاگر و غیرتماشاگر سریال‌های فارسی زبان ماهواره. مطالعات رسانه‌های نوین؛ (12)3، 85-67.

زاهد زاهدانی، سید سعید و شاکری، زهرا (1394). بررسیعواملاقتصادی-اجتماعیموثربرخشونت شوهرانعلیههمسراندرخانواده (مطالعهموردیزنانمتاهلشهرفیروزآبادی). چهارمین کنفرانس بین المللی روانشناسی و علوم اجتماعی. 21 صفحه.

شارع پور، محمود؛ تقوی، سیده زینب و سلیمانی بشلی، محمدرضا (1391). بررسی جامعه‌شناختی احساس امنیت زنان در شهر آمل. زن و مطالعات خانواده؛ (17) 5، 106- 91.

شربتیان، محمدحسن (1393). سنجش ابعاد اجتماعی و روانی احساس امنیت زنان کلان شهر مشهد و عوامل موثر بر آن. زن و مطالعات خانواده؛ (23) 6، 100-79.

شمس، محسن، کیانفرد، لیلا؛ پرهیزکار، سعادت و موسوی زاده، علی (1396).نیازسنجی آموزشی در زنان متاهل شهر اهواز به منظور طراحی برنامه توانمندسازی پیشگیری از خشونت خانگی علیه زنان. ماهنامه دانشکده بهداشت یزد (1) 16، 1210-108.

صداقتی فرد، مجتبی و حاجی محمدی، ساناز (1395). تاثیر باورهای جنسیتی زنان شهر تهران بر ایفای نقش خانه داری. زن و جامعه؛ 7، ویژه نامه، 68-55.

طلایی زاده، فخری و بختیارپور، سعید (1395). رابطه‌ی رضایت زناشویی و رضایت جنسی با سلامت روان زوجین. اندیشه و رفتار در روانشناسی بالینی (اندیشه و رفتار) (روانشناسی کاربردی)؛ (40)10، 46-37.

عبدالملکی، مریم و اعظم آزاده، منصوره (1393). بررسی کیفی روابط فرازناشویی. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان؛ (24)13، 128- 115.

فلاح، سعید؛ رستم زاده، سوده و قلیچی قوجق، موسی (1394). عوامل موثر بر خشونت خانگی علیه زنان متأهل. مجلهعلمیدانشگاهعلومپزشکیگرگان؛ (56) 17، 97-91.

فیزوزجاییان، علی اصغر؛ ریاحی، محمد اسماعیل و محمدی دوست، منصوره (1395). تحلیل جامعه‌شناختی طلاق عاطفی در میان زوجین شهر نوشهر. فصلنامه مطالعاتتوسعه اجتماعی فرهنگی؛ (3) 5؛ 59-33.

قره باغی، فاطمه؛ بشارت، محمدعلی؛ رستمی، رضا و غلامعلی لواسانی، مسعود (1394). تمایز یافتگی و نشانه‌های اضطراب مزمن در سیستم هیجانی خانواده: طراحی و بررسی اثر بخشی مداخله ای بر اساس نظریه سیستم‌های خانواده بوون. فصلنامه مشاوره و رواندرمانی خانواده؛ سال (1)5، (پیاپی 16)، 24-1.

کرمی، جهانگیر؛ شلانی، بیتا و هویزی، ندا (1396). همبستگی عزت نفس جنسی و اختلال در عملکرد جنسی با رضایت زناشویی در پرستاران بیمارستان‌های شهر کرمانشاه. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم؛ 11، 93-86..

کریمی پارچین، حسین و رجایی، مجید (1391). نقش عوامل خانوادگی و اقتصادی در وقوع همسرکشی با نگاهی به تدابیر اسناد و سازمان‌های بین المللی. فصلنامه مطالعات بین المللی پلیس؛ (12)3، 150-129.

گل پرور، محسن و مرادی، آیدا (1394). رابطه غنی بودن پیوند کار - خانواده با عزت نفس و امنیت روان‌شناختی. فرهنگ مشاوره و روان درمانی؛، 22، 124-105.

محمداوغلی، سمیه (1394). خشونت علیه زنان در خانواده (مطالعه موردی شهر اردبیل). خانواده پژوهی؛ (42)11، 163-149.

محمدخانی، پروانه؛ آزادمهر، هدیه و متقی، شکوفه (1389). رابطه خشونت جنسی و نگرش‌های زناشویی و همراهی انواع خشونت در روابط زناشویی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)؛ (16)3؛ (پیاپی 62). 220-195.

محمدی، فایزه و میرزایی، رحمت (1391). بررسی عوامل اجتماعی موثر بر خشونت علیه زنان (مطالعه شهرستان روانسر). مجله مطالعات اجتماعی ایران؛ (1) 6. WWW.SID.IR.

مرادی مومن، مبینا (1393) بررسی ارتباط انواع خشونت خانگی با خانه گریزی در زنان و دختران فراری شهر اهواز: پایان نامه کارشناسی ارشدرشته مامایی. دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، دانشکده پرستاری و مامایی، گروه پرستاری.

مرادی، مرتضی و چراغی، اعظم (1394). رابطه حمایت‌های اجتماعی با بهزیستی روان‌شناختی و افسردگی: نقش واسطه حرمت خود و نیازهای اساسی روان‌شناختی. فصلنامه روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، (43)11، 312-297.

مرادی، مرتضی؛ زغیبی قناد، سیمین؛ عالی پور، سیروس و سواد کوهی، سحر (1395) رابطه علّی محیط خانواده و محیط کلاس درس با رفتار پرخاشگرانه در مدرسه با میانجی گری تنهایی، شهرت به ناهماهنگی و نگرش نسبت به اقتدار. مجله روانشناسی مدرسه؛ (2)5، 130-109.

مردانی حموله، مرجان و حیدری، ‌هایده (1388). بررسی میزان و انواع خشونت‌های اعمال شده علیه زنان و عوامل موثر بر آن. فصلنامهدانشکدهپرستاریوماماییارومیه، (3)7؛ 180-173.

نصرالهی، سارا و تمدنی، مجتبی (1397). شناسایی الگوهای رفتاری تداوم دهنده مشکلات زناشویی. فصلنامهفرهنگمشاورهورواندرمانی؛ (34)9، 75-57.

وامقی، مروئه؛  خدائی اردکانی، محمد رضا و سجادی، حمیرا (1392). خشونت خانگی در ایران: مرور مطالعات1387-1380. فصلنامه رفاه اجتماعی - دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی؛ گروه پژوهشی رفاه اجتماعی علمی؛ (50)13، 70-37.

ولدخانی، مریم؛ محمودپور، عبدالباسط؛ فرح بخش، کیومرث و سلیمی بجستانی، حسین (1395). تاثیر سن ازدواج، الگوهای همسرگزینی و تفاوت سنی زوجین بر کیفیت زندگی زناشویی زنان شهر تهران. فصلنامه مطالعات روانشناسی بالینی؛ (25)7، 190-173.

هراتیان، عباس علی؛ جان بزرگی، مسعود و آگاه هریس، مژگان (1394). رابطه پایبندی مذهبی و تعارض زناشویی و تفاوت آنها در میان زوجین. پژوهش نامه اسلامی زنان و خانواده؛ (5)2، 117-110.

Algars, M., Santtila P. and Sandnabba N. K. (2010). “Conflicted Gender Identity, Body Dissatisfaction, and Disordered Eating in Adult Men and Women”, Sex Roles, 63.

Ali T.S, & Bustamante-Gavino I. (2007). Prevalence of and reasons for domestic violence among women from low socioeconomic communities of Karachi. East Mediterr Health J.; 13(6):1417-26.

Anderson J. (2016). Effects of Partner Violence on Mental Health and HIV Disease Progression in Women in Baltimore. InSigma Theta Tau International's 27th International Nursing Research Congress, Jul 25. STTI.

Beebe, R & Frisch, N. (2009). Development of the Differentiation of Self and Role Inventory for Nurses (DSRI-RN): A tool to measure internal dimensions ofworkplace stress. Nursing outlook,57(5) ,240-245.

Calvo–Salguero, A., García-Martínez, J.M. A., & Monteoliva, A. (2008). Differences between and within gender in gender roles orientation according to age and of education. Sex Roles, 58 (1), 535-548.

Capaldi, D.M., Knoble, N.B., Shortt, J.W., & Kim. (2012). A systematic review of risk factors for intimate partner violence. Partner abuse, 3 (2), 231 –280.

Clark, C. J. Shahrouri, M. Halasa, L. Khalaf, I. Spencer, R. & Everson – Rose, S. (2012). A mixed methods study of participant reaction to domestic violence research in lordan. Journal of interpersonal violence. 27 (9), 1655 – 1676.

Coronel A.L.C. & Silva H.T.H. (2018). Interrelation between functional constipationand domestic violence. Journal of Coloproctology, Published by Elsevier Editora Ltda. https://doi.org/10.1016/j.jcol.2017.12.003

Dalal K, & Lindqvist K. (2012). A national study of the prevalence and correlates of domestic violence among women in India. Asia Pac J Public Health; 24(2):265-77.