بررسی وضعیت معیشت روستائیان حوزه آبخیز واز در اثر اجرای طرح های بوم گردی

فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری

مقاله 3، دوره 9، شماره 34، خرداد 1399، صفحه 49-62   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مونا تاریوردی¹؛ قاسم حبیبی بی بالانی^{* 2}؛ جلال محمودی³

¹دانش آموخته آبخیزداری، گروه منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد نور، نور، مازندران

²گروه کشاورزی و منابع طبیعی، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی ، شبستر، ایران

³گروه منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد نور، نور، مازندران

چکیده

حفاظت از منابع طبیعی نظیر جنگل، مرتع امری ضروری است و بایستی با تمام توان اقدام نمود. با توجه به گردشگری پایدار می‌تواند ابزار مناسبی جهت ایجاد زمینه‌های مناسب اقتصادی نظیر درآمدزایی و اشتغال‌زایی است و می‌توان با تکیه برگردشگری طبیعی علاوه بر دست‌یابی به اهداف فوق به امر حفاظت و توسعه اراضی طبیعی رسید.این پژوهش با هدف چگونگی بررسی اثرات مثبت و منفی توسعه گردشگری و بوم‌گردی بر وضعیت حفاظتی در حوزه‌آبخیز واز به اجرا درآمد. حوزه‌آبخیز واز با مساحت معادل 14102هکتار در یکی از زیر حوضه‌های شماره 49 البرزشمالی واقع در ارتفاعات جنوبی بخش چمستان می‌باشد. جامعه مورد مطالعه افرادبومی، گردشگران و حجم نمونه بر اساس فرمول‌کوکران 220 نفر تعیین شد. برای انجام این پژوهش پس از انجام مطالعات میدانی 3 گروه پرسشنامه در 3 سطح کارشناسان، افراد بومی و گردشگران در قالب طیف لیکرت تهیه گردید، شیوه نمونه‌گیری در این تحقیق، نمونه‌گیری تصادفی ساده بوده است. متغیرهای تحقیق با استفاده از آزمون آماری کروسکال والیس و ضریب همبستگی اسپیرمن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که بین میزان موفقیت طرح‌های گردشگری و مشارکت ساکنین بومی و نیز بین اجرای طرح‌های گردشگری و بهبود معیشت ساکنین حوزه آبخیز مورد مطالعه رابطه معنی‌داری وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

اکوتوریسم؛ حوزه‌آبخیز واز؛ افراد بومی؛ عوامل اقتصادی؛ عوامل اجتماعی

مراجع

1. امیری ،م. 1382. تاملی بر مفاهیم، منابع ومنافع اکوتوریسم. نشریه جهاد. شماره 261.
2. بابانسب، ر. 1387. اکوتوریسم پایدار (مطالعه موردی استان چهار محال بختیاری)، مجموعه مقالات اولین همایش علمی سراسری دانشجویی جغرافیا، ایران، تهران. ص 90-85.
3. بابلی­یزدی، م و سقایی، م. 1386. گردشگری(ماهیت و مفاهیم) انتشارات سمت. صفحه 175.
4. جهانیان، م، زندی و ابتهال. 1392. اکوتوریسم. انتشارات جهاد دانشگاهی. صفحه 156.
5. جوانمردی، م؛ علی بخشی، گ. 1390. اکوتوریسم و توسعه پایدار. مقالات اولین همایش بین‏المللی مدیریت گردشگری پایدار. دانشگاه آزاد مرودشت، ص 28-24.
6. خالقی، پ؛ عباسی، ح؛ فروهر، م؛ حسینی، س؛ قلیچ نیا، ح. 1377. (جنگل تحقیقاتی وازرود). موسسه تحقیقات جنگل هاومراتع کشور. 380 صفحه.
7. رضایی، م؛ نعمتی. خ؛ کریمی، ح. 1390. نقش طبیعت گردی در توسعه مناطق محروم شهرستان مرودشت (مطالعه موردی روستای جیدوزار). مجموعه مقالات اولین همایش بین المللی بررسی گردشگری و توسعه پایدار. مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، ص 49-45.
8. رنجبر، م. 1390. مقدمه ای برنامه­ریزی و مدیریت اکوتوریسم(نوشته اندی درام،آلن مور) انتشارات آییژ صفحه 176.
9. رهنمایی، م. 1392. اوقات فراغت و گردشگری. انتشارات مهکامه. صفحه 178.
10. زند مقدم، م. 1388. بررسی توانمندی های دشت کویر به عنوان ژئوپارک بزرگ ایران مرکزی و نقش آن در توسعه پایدار استان سمنان. فصل نامه جغرافیایی آمایش شماره 6: 133-128.
11. سلیمانپور، ه. 1388. چهار چوب شاخص­ها و معیارهای توسعه­ی طبیعت­گردی در ایران.انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی- معاونت پژوهشی. صفحه 415.
12. سینکا کریمی، م؛ احمدپور، م؛ حسن زاده حسین آبادی، ح؛ احمد پور، م. 1391. بررسی کمیت زباله­های قابل بازیافت و برآورد اقتصادی- زیست محیطی آن در شهر ساری(استان مازندران). دومین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت محیط زیست26 تا 27 اردیبهشت . دانشگاه تهران و دانشکده محیط زیست ص 122-121.
13. شمس، م؛ اسلامی راد، ق؛ قاسمی، ی. 1390. نقش گردشگری در توسعه روستایی، مجموعه مقالات همایش ملی قشم و چشم انداز آینده، جلد 1، سازمان منطقه آزاد قشم ص 12-11.
14. عابدی، ق. 1382. وضعیت گردشگری استان گلستان. انتشارات سازمان میراث فرهنگی وگردشگری.
15. هدایتی، م. 1391. اندیشه هایی درباره جنگل­داری و مدیریت جنگل،طبیعت­گردی و زراعت چوب. انتشارات اشک قلم.صفحه 148.

 

16. Barbieri, C., Sotomayor, S., Aguilar, F. 2019. Perceived Benefits of Agricultural Lands Offering Agritourism. Tourism Planning & Development 16:1, pages 43-60.
17. Carson, D. A. 2018. Challenges and opportunities for rural tourism geographies: a view from the ‘boring’ peripheries. Tourism Geographies 20:4, pages 737-741.
18. Choo, H., Park, D. 2020. The Role of Agritourism Farms’ Characteristics on the Performance: A Case Study of Agritourism Farm in South Korea. International Journal of Hospitality & Tourism Administration 0:0, pages 1-14.
19. Gunna, A. 2000. Tourism and ecotourism:basics,consepts and cases ,tailor and francic publisher ,ASA Washington D.C.P…p
20. Holmes, M. R. 2017. Integrated rural wine tourism: a case study approach. Journal of Wine Research 28:3, pages 216-238.
21. Naidoo, P., Pearce, P. 2018. Enclave tourism versus agritourism: the economic debate. Current Issues in Tourism 21:17, pages 1946-1965.
22. Yachin, J. M., Ioannides, D. 2020. “Making do” in rural tourism: the resourcing behaviour of tourism micro-firms. Journal of Sustainable Tourism 28:7, pages 1003-1021.