مردسالاری در دو نمایش‌نامه از بهرام بیضایی (خوانشی فمینیستی)

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 4، دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 39، خرداد 1399، صفحه 81-109   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

راضیه شایان مهر¹؛ علی دهقان^{* 2}؛ ناصر دشت پیما³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

²دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. (نویسنده مسئول)

³استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده

مردسالاری از مهم‌ترین موضوعات فمینیسم، است. فمینیست‌ها معتقدند فرودستی زنان، در روابط نابرابر مرد و زن ریشه دارد، تمدن بشری تحت کنترل مردان است و به‌گونه‌ای سازمان‌دهی می‌شود که زنان را در همه جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی به مردان وابسته می‌کند. این مسئله در متون ادبی بازتاب چشم‌گیری دارد. در حوزة ادبیات نمایشی، اغلب نمایش‌نامه‌های بهرام بیضایی با محوریت نقش زن نوشته شده است. هدف این مقاله بررسی جایگاه زن در گفتمان مردسالاری، در نمایش‌نامه‌های «پهلوان اکبر می‌میرد» و «شب هزار و یکم» از بیضایی، با روش توصیفی-تحلیلی است. این بررسی نشان می‌دهد که در نمایش‌نامه‌های بیضایی، سوءاستفاده از نقش مادری و همسری زن، دور کردن زنان از امتیازات تحصیل دانش، سرکوب شدن تمایلات و اعتمادبه‌نفس، چالش امنیتی و هویتی، دیگربودگی و رتبة دوم جنسیتی، از نشانه‌ها و عوامل مردسالاری است که برساخته‌های فرهنگی، ارزش‌گذاری جامعه و همکاری زنان، آن‌ها را بازتولید می‌کند.

کلیدواژه‌ها

مردسالاری؛ فمینیسم؛ زن؛ بیضایی؛ نمایشنامه

مراجع