مروری بر خصوصیات گیاهشناسی، فیتوشیمیایی و فارماکولوژیکی گیاه دارویی پروانش (Catharanthus roseous)

فصلنامه گیاه و زیست فناوری ایران

مقاله 3، دوره 15، شماره 1، خرداد 1399، صفحه 21-31   

نوع مقاله: مروری

نویسنده

الهام دانائی^*

استادیار ،گروه علوم باغبانی، واحد گرمسار،دانشگاه آزاد اسلامی ، گرمسار، ایران

چکیده

پروانش یا پریوش با نام علمی (Catharanthus osseous) یکی از مهمترین و پرمصرفترین گیاهان زینتی و دارویی خانواده آپوسیناسه (Apocynaceae) است که منشا این گیاه مناطق حاره و گرمسیر مانند جنوب هند، اندونزی و ماداگاسکار می‌باشد. تاکنون حدود 130 نوع آلکالوئید از پروانش استخراج شده است و این گیاه یکی از مهمترین گونه‌های گیاهی دارای ایندول آلکالوئید از نوع رزرپین است. مقدار این آلکالوئیدها در گیاه پروانش بسیار اندک می‌باشد و تمام بخش‌های این گیاه حتی دانه نیز دارای آلکالوئید است. دو آلکالوئید وین‌بلاستین و وین‌کریستین به صورت تجاری از مقدار زیادی گیاه پروانش استخراج می‌شوند که هر دو اثر ضدتوموری دارند و به همین دلیل در صنایع داروسازی از اهمیت بسیاری برخوردار هستند. مطالعات تجربی و بالینی اثر استفاده از گیاه پروانش را در بهبود برونشیت، آنژین، لوسمی، خونریزی بینی، بواسیر، قوای ذهنی، ورم لوزتین، ورم لثه‌ها، بازکردن مجاری عروقی و سرطان ثابت کرده‌اند. اما در استفاده این گیاه باید دقت نمود، زیرا مصرف خام آن از راه دهان خطرناک بوده و می‌تواند توهم‌زا باشد. پروانش گیاهی ارزشمند جهت شیمی درمانی با مجموعه آلکالوئیدهای وینکا (از جمله وین‌کریستین، ...) برای درمان انواعی از سرطان‌ها است. لذا در این مقاله برخی خصوصیات گیاهشناسی، فیتوشیمیایی و فارماکولوژیکی این گیاه بررسی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

آلکالوئید؛ پروانش؛ وین‌بلاستین؛ وین‌کریستین

مراجع

منابع

1) Alipor, N. and Shahmohamadi, F. 2017..Medicinal plants effective in the treatment of cancer Isaac Publications. P 103-131.

2) Azadbakht, M. 2000. Classification of medicinal plants. Timurzadeh Publications. P 401.

3) Ghahraman, A. 1998. Basic Botany (Volume 1-2). Tehran University Publicatons.

4) Ghasemi, A. 2009. Medicinal and Aromatic Plants. Publications of Islamic Azad University Shahrekord Branch. 541 p.

5) Gholamhosseinpour, Z. and Sharifi, A. 2014. Effect of diferent levels of N fertilization on yield and amount of Alkaloids vincristine and vinblastine in Periwinkle (Cataharanthus roseus L.G.Don). Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology). Volum 27. P 269-275.

6) Foladvand, Z., Rezagholi, F., Saeedi, A. and Abolmaali, Sh. Z. 2011. Transcription Factors: A tool for engineering alkaloids production in the Cataharanthus roseus Plant. 7th national biotechnology congress of Iran.

7) Ghasemi Ghahsareh, M. and Kafi, M. 2007. Scientific and principal floriculture (Volume 1-3). Ayeezh Publications.

8) Khalighi, A. 1996. Floriculture. Roozbahan Publications. P 392.

9) Khosh khui, M. 2013. New principles of holticultural science. Shiraz University Publications. P 638.

10) Mirjalili, S.A. 2018. Bioactive compounds and their mechanism in anti-cancer plants listed flora of Iranian. Complementary Medicine Journal. Volume 8. No 28.

11) Mozafarian, V. 2005. Classification of plants (Volume 1-2). Amir Kabir Publications.

12) Omidbaigi, R. 2007. Production and processing of medicinal plants (Volume 1-3).

13) Pietrosiuk, A., Furmanowa, M. and Lata, B. 2007. Cataharanthus roseus: Micropropagation and in vitro techniques. Phytochem Reviews. 6: 459-473.

14) Razinataj, M. 2010. Diseases of Flowers Ornamental Plants. Ayej Publications. 312 p.

15) Safaie, N., Mehdizadeh, V.A., Ebadi, M T. and Saeedi, A. 2013. Diseases of medicinal plants (Volume 1). Agricultural Extension and Education Publications. P 382.

16) Sajadi, S.A. and Verport, R. 2000. Comparison of Forty-Three cultivars of Cataharanthus roseus for alkaloid anti-cancer vinblastine Content. Journal of Research in Medical Science. Volum 5. P 20-23.

17) Senoussi, M.M., Nora, B. and Joe, C. 2009. Impact of hypoxia on the growth and alkaloid accumulation in Cataharanthus roseus cell suspen. Physiologiae Plantarum Acta. 31: 359-362.

18) Samsam Shariat, H. 1995. Cultivation and propagation of medicinal plants. Mani Publications. P 420.

19) Tehrani, M.H. 2014. Color atlas of Iranian ornamental plants. Taraghi Publications. P 288.

20).R.Gh, Vazirielah 1996..Practical flowering P 331.

21) Xu, M. and Dong, J. 2005. Effect of Nitric Oxide on Catharanthine Production and Growth of Catharanthus roseus suspension cells. Biotechnology and Bioengineering. 89(3):367-371.

22) Zargari, A. 1990. Medicinal plants (Volume 1-5) Tehran University Publications.

23) Zahedi, A. 1994. Vegetarian dictionary. Tehran University Publications. P 341.

24) Zhao, J., Hua Zhu, W. and Hu, Q. 2001. Effects of light and plant growth regulators on the biosynthesis of vindoline and other indole alkaloids in Catharanthus roseus callus cultures.Regulation growth plant. 33 (1): 43-49.