تعیین چاه های پیزومتری شاخص در پیش‌بینی سطح آبهای زیرزمینی با لحاظ اطلاعات مکانی و زمانی چاه ها

فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

مقاله 3، دوره 13، شماره 49، اسفند 1398، صفحه 37-49   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

نوید هوشنگی^*

استادیاردانشگاه صنعتی اراک، دانشکده مهندسی علوم زمین، گروه مهندسی نقشه برداری، اراک، ایران

چکیده

دقت تخمین سطح آب­های زیرزمینی تابعی از تراکم، مکان و دقت نقاط برداشت‌شده می­باشد. هرچه تراکم چاه­های پیزومتری افزایش یابد دقت تخمین سطح بهتر می­شود، اما حفر و نگه­داری چاه­های پیزومتری همواره هزینه­بر و زمان­بر است. هدف اصلی این تحقیق کمینه کردن تعداد چاه­های پیزومتری و مشخص کردن چاه­های شاخص جهت پیش­بینی دقیق سطح آب­های زیرزمینی می­باشد. نوآوری اصلی این تحقیق لحاظ نمودن اطلاعات مکانی و زمانی در بهینه­سازی تعداد چاه­ها می­باشد. این تحقیق در سه مرحله­ی اصلی انجام شد: 1) اخذ اطلاعات 75 چاه پیزومتری دشت تبریز و جست­وجوی اکتشافی آن­ها، 2) پیاده­سازی الگوریتم جامعه مورچه­ها در تلفیق با روش کریجینگ ساده و مشخص کردن چاه­های شاخص در هر سال، 3) محاسبه­ی ارزش نهایی چاه­ها متناسب با تعداد دفعاتی که هر چاه در محاسبات مربوط به سال­های 1394 تا 1396 حضور داشته­اند.نتایج نشان می­دهد که از 75 چاه موجود، در هر ماه به‌طور متوسط 18 چاه اطلاعات محدودی به محاسبات اضافه می­کند. از این 75 چاه تنها دو چاه در هیچ کدام از محاسبات 36 ماه مورد بررسی به عنوان چاه با ارزش شناخته نشده­اند و 15 چاه همواره جز چاه­ها با ارزش نسبی کمتر از 11 درصد هستند. لذا تعداد چاه­های پیزومتری را می­توان به اندازه­ی 20 درصد (15 چاه) کاهش داد، بدون این­که در تخمین سطح آب زیرزمینی منطقه کم بود داده­ای حس شود. نتایج نشان می­دهد با استفاده از اطلاعات زمانی چاه­ها و روش پیشنهادی می­توان چاه­های شاخص را شناسایی و با صرفه‌جویی در زمان و هزینه­ی کمتر تا حدی به دقت سطح اولیه رسید.

کلیدواژه‌ها

شبکه پایش آب‌های زیرزمینی؛ الگوریتم جامعه مورچه‌ها؛ کریجینگ؛ اطلاعات مکانی زمانی؛ دشت تبریز

مراجع