فرامتنیت و چگونگی تغییر شکل و بازسازی چهره‌های اسطوره‌ا‌‌ی اورفه و اوریدیس در رمان مِرکور نوشته‌ی اَمِلی نوتومب

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

دوره 16، شماره 60، مهر 1399، صفحه 203-228   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

فاطمه السادات طباطبایی¹؛ کریم حیاتی آشتیانی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

²استادیار زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

چکیده

یکی از ویژگی‌های پست مدرن رمان‌های اَمِلی نوتومب، استفاده از اسطوره است و یکی از اسطوره‌هایی که رمان‌های این نویسنده و خصوصاً مرکور را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، اورفه و اوریدیس است. اَمِلی نوتومب از این اسطوره الهام می‌گیرد، تغییراتی اساسی در آن می‌دهد و آن را با نگاه فمینیستی خود بازنویسی می‌کند. در این رمان، برخلاف اسطورة اورفه و اوریدیس، نقش زن بر مرد ارجحیت دارد و حرف اول را می‌زند. در این پژوهش، سعی بر آن است تا با روش تحلیلی ـ تطبیقی چگونگی این تغییرات و تکنیک‌های استفاده شده را شرح دهیم. سیستم ارتباطی که این اسطوره و رمان مِرکور را به هم پیوند می‌دهد فرامتنیت نام دارد. همچنین سعی خواهیم کرد تک اسطوره‌های اصلی سازندة تصویر اوریدیس، دوگانگی شخصیت‌های زن، دوگانگی ساختار رمان و همچنین واژگونی نقش‌ها را به تفصیل توضیح دهیم. شخصیت‌های اَدِل و اَزِل مسیرهای مختلفی را طی می‌کنند و دو تصویر متفاوت از اوریدیس به نمایش می‌گذارند. در واقع، این تغییرات که به علت استقلال و ابهام شخصیت زن رمان به کمک فرایند دوگانگی در تصویر اوریدیس به وجود می‌آید باعث می‌شود نویسنده نسخة جدیدی از اسطورة اورفه و اوریدیس ارائه دهد که در آن زن بر مرد برتری دارد.

کلیدواژه‌ها

اَمِلی نوتومب؛ فرامتنیت؛ دوگانگی؛ رمان مِرکور؛ اسطورة اورفه و اوریدیس

مراجع

کتابنامه

شجاعی، پریا. 1395. «بررسی نوشتار اتوبیوگرافیک در آثار املی نوتومب با تکیه بر نظریة لوژون‌ و دوبروفسکی». فصلنامة مطالعات زبان و ترجمه (دانشکده ادبیات و علوم انسانی). دورة49. ش4. صص 115-99.

طاووسی، محمود و آمنه درودگر. 1390. «اسطوره و ادبیات مدرن». فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. دورة7. ش23. صص 93ـ111.

کامیابی‌مسک، احمد و لیلا نصرارجمند. 1391. «تحلیل نمایشنامه چهرة اورفه اثز اُلیویه پی بر مبنای اسطوره‌شناسی». نشریة هنرهای نمایشی و موسیقی. دورة17. ش1. صص70-63.

 

French sources

Constat, Isabelle. )2003(. « Construction hypertextuelle: Attentat d'Amélie Nothomb », The French Review, 76, no 5.

Genette, Gérard.)1982(. Palimpsestes. La Littérature au second degré. Paris : Editions du Seuil.

Heurgon, Jacques. )1932(. « Orphée et Eurydice avant Virgile », Mélanges d'archéologie et d'histoire, 49, no 1.

Laureline, Amanieux. )2009(. Le récit siamois. Identité et personnage dans l'œuvre d'Amélie Nothomb. Paris : Albin Michel.

Nausicaa, Dewez. « L'immortalité de la mort. Le mythe d'Orphée dans l'œuvre d'Amélie Nothomb », Les Lettres romanes, 2003,57, no 1-2.

Nothomb, Amélie. )1998(. Mercure, Paris : Albin Michel.

Plat Liedeke. (1997). «Orphée, le regard et la voix», Religiolgiques, Orphée et Euridyce: mythes en mutation.

Rétif, Françoise. )2002(. « De la lecture à la réécriture des mythes. Éléments d'une critique et d'une esthétique », in: Camus, Marianne and Rétif, Françoise (éd.), Lectures de femmes. Entre lecture et écriture. Paris : l'Harmattan.