گذری بر تمثیل در آفرین نامه

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

دوره 12، شماره 44، مرداد 1399، صفحه 28-47   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

جواد رحیمی آتانی¹؛ فاطمه حیدری^{* 2}

¹دانشجوی گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

²دانشیار زبان و ادبیات فارسی،واحد کرج،دانشگاه آزاد اسلامی،کرج،ایران

چکیده

تمثیل یکی از بهترین شیوه های بلاغی جهت اقناع مخاطب است که شاعران و نویسندگان به وسیله آن، امور معقول را به صورت محسوس و قابل درک در اختیار مخاطب قرار می­دهند، از این­رو این شگرد ادبی، شیوه­ای حکیمانه جهت بیان مقصود محسوب می­شود. در این مقاله با استفاده از شیوه تحلیلی- توصیفی، تشبیه تمثیلی، استعاره تمثیلی، تمثیل طبیعی و اسلوب معادله در مثنوی آفرین نامه ابوشکور بلخی بررسی می گردد، بنابراین ابتدا تمثیل از دیدگاه صاحب­نظران به صورت اجمال بیان می شود و سپس انواع مذکور در آفرین­نامه ابوشکور بلخی بررسی می­گردد. ابوشکور تمثیل را نه فقط برای محسوس کردن موضوعاتی همچون: قناعت، شناخت دوست و دشمن، ضرورت تعلیم در کودکی، بلکه برای باورپذیر کردن و تاثیر بیشتر بر مخاطب و تصویرآفرینی استفاده­کرده­است.

کلیدواژه‌ها

تشبیه تمثیلی؛ ارسال المثل؛ تمثیل طبیعی؛ اسلوب معادله

مراجع

قرآن کریم(1383)، ترجمه الهی قمشه ای، تهران: چاپحانه ی اعتماد

1. آقایانی چاوشی، لیلا(1396) جستاری در شگرد تمثیل و انواع آن در مقالات شمس،متن پژوهی ادبی ، شماره 73 ، صص 104-127
2. ابراهیمی، قربانعلی (1396)مضامین اندرزی مینوی خرد و آفرین نامه بوشکور بلخی،پژوهشنامه ادب تعلیمی،صص 106-79
3. بلخی،ابوشکور(1390) آفرین نامه، به تصحیح هاشم محمدی،تهران: بهمن آرا
4. پورنامداریان، تقی(1364) رمز و داستان های رمزی در ادبیات فارسی، تهران: علمی و فرهنگی
5. جبری، سوسن و همکاران(1388) ساختار و کارکرد تمثبل در تفسیر عرفانی میبدی،  مجله جستارهای ادبی،شماره 164 ، صص 18-42
6. جرجانی، عبدالقاهر(1389)، اسرار البلاغه، ترجمه جلیل تجلیل، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
7. ------------ (1368) دلائل الاعجاز فی القرآن، ترجمه سید محمد رادمنش، مشهد: آستان قدس رضوی
8. .حیدری فر، بهرام و همکاران(1398) بررسی ساختار و انواع تمثیل در منظومه شیرین و خسرو دهلوی، مجله ادبیات تمثیلی بوشهر،  شماره ]هل و دوم، صص8 - 33
9. دهخدا، علی اکبر(1363) امثال و حکم، تهران:سپهر
10. ----------(1388)لغت نامه ، به کوشش سید محمد دبیرسیاقی ، تهران : نشر دانشگاه تهران
11. سبحانی،جعفر(1378)الأمثال فی القرآن الکریم. قم: موسسه الصادق(ع) للطباعه و النشر
12. سعدی،مصلح الدین عبدالله(1381) کلیات، تصحیح محمد علی فروغی، تهران: امیرکبیر
13. شفیعی کدکنی، محمد رضا(1383) صور خیال در شعر فارسی، تهران: موسسه انتشارات آگاه
14. -----------(1376) شاعر آیینه ها، تهران: نگاه
15. شمیسا، سیروس(1381) بیان، تهران:انتشارات فردوسی
16. صفا، ذبیح الله،(1373)تاریخ ادبیات ایران، ج1 و 2 تهران: فردوس
17. ضیف، شوقی( 1383) تاریخ و تطور علوم بلاغت، ترجمه محمد رضا ترکی، تهران: سمت
18. طوسی، خواجه نصیر الدین(1367) اساس الاقتباس، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
19. عقدایی، تورج(1381)، نقش خیال، زنجان: نیکان کتاب
20. فتوحی رودمعجنی ، محمود( 1385) بلاغت تصویر، تهران: سخن
21. فردوسی،(1378) شاهنامه، بر اساس نسخه مسکو، تهران: پارسه
22. .فشارکی،محمد(1392) نقد بدیع،تهران: سازمان سمت
23. مرتضایی، جواد(1390) تمثیل، تصویر یا صنعت بدیعی؟. پژوهش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان. ش 4. صص 38-29
24. مسجدی، حسین(1389) در باب بوشکور و رودکی، نشریه ادبیات و علوم انسانی، شماره 18-19
25. صص 196-206
26. مهدوی،بتول(1397)بررسی آموزه­های اخلاقی آفرین­نامه با نگاهی به­میزان تاثیر آن بر قابوس­نامه،پژوهشنامه ی ادبیات تعلیمی،شماره ی 38 ، صص 111-156
27. نهج البلاغه،(1390)شریف رضی، ترجمه شهیدی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی
28. الهاشمی، احمد(­1393) جواهرالبلاغه، ترجمه حسن عرفان، قم: نشر بلاغت
29. همایی، جلال الدین(1388) فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما
30. Bowra  Sir(1966).Maurice  The  Romantic  Imagination.  London Oxford University press  1966
31. Murfin&Ray(1998).  The Bedford GlossryOf Critical and Literary Terms Bedford.St  Martin’ s New York 1998
32. Aristotal  (1991). “Rhetoric”. Translanted by W. Rhis Roberts. The Complete Works of Aristotal. Ed. Jonothon Barnes. Prinseton University Press. Pp 1354 – 1420