نسبت سنجی حسن نیت در فقه امامیه و عرفان اسلامی

عرفان اسلامی

دوره 17، شماره 64، مرداد 1399، صفحه 56-77   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

احمد باقری^{* 1}؛ حسین داورزنی²؛ محمدرضا شجاعی³

¹استاد تمام رشته فقه و مبانی حقوق، پردیس البرز دانشگاه تهران، تهران، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]

²استادیار رشته فقه و مبانی حقوق، پردیس البرز دانشگاه تهران، تهران، ایران.

³دانشجوی رشته فقه و مبانی حقوق، پردیس البرز دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

یکی از مفاهیم مبهمی که در زمان ما خودنمایی می‌کند مسأله حسن نیت است. حسن نیت یک مفهوم اخلاقی است که تأکیدات فراوانی بر آن شده است اما عدم شناخت دقیق آن و بخصوص معلوم نکردن حدود و ثغور آن، سبب شده است که از یک سو، معتقدین به این مفهوم محل به کارگیری آن را در برخی علوم نشناخته و در این زمینه به خطا روند و از سوی دیگر در جنبه دینی معطوف به فقه، نتوانیم جایگاه حسن نیت را و اینکه این مفهوم اخلاقی دقیقا چه نسبتی با معنای آن درفقه ما دارد دریابیم. در متون عرفانی، حسن نیت، مقصود درونی از انجام عمل است. حسن نیت از مفاهیمی است که در سنجش اعتبار و ارزش اعمال، بسیار اهمیت دارد و در متون عرفانی، میزان سنجش اعتبار و ارزش اعمال به شمار رفته است.
اما ورود گسترده مباحث مرتبط با حسن نیت از غرب که خود مرتبط با دو مفهوم اساسی اخلاق حسنه و نظم عمومی است باعث خلط مباحث و تفاسیر ناصواب در این زمینه نیز شده است که نوشته حاضر در صدد پاسخ به این ابهامات با بررسی رابطه مفهوم حسن نیت در علم اخلاق، عرفان و حقوق اسلام است.

کلیدواژه‌ها

حسن نیت؛ سوءنیت؛ اخلاق حسنه؛ نظم عمومی

مراجع