واکاوی و بررسی تاریخی انگاره تحریف عهدین در تفاسیر عرفانی قرآن

عرفان اسلامی

دوره 17، شماره 64، مرداد 1399، صفحه 142-161   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

پرویز رستگار^{* 1}؛ حسین حیدری²؛ پیمان کمالوند³

¹دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان، کاشان، ایران. نویسنده مسئول: p.rastegar@ kashanu.ac.ir

²دانشیار گروه ادیان و عرفان دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

³دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

چکیده

عهدین به عنوان کتاب مقدس  یهودیان و مسیحیان، به واسطه وجود برخی از آیات در قرآن  بارها از نقطه نظر تحریف مورد توجه مفسران مسلمان واقع شده، و هریک به فراخور رویکرد خود به این رویداد توجه نشان داده و از وجوه مختلف بدان پرداخته اند. در این میان با توجه به تفاوت رویکرد عارفان در تفسیر قرآن و توجه عرفا به جنبه های رازوارانه قرآن و رویکرد تأویلی آنان به کتاب الله بررسی و واکاوی این انگاره در تفاسیر عرفانی می تواند افق های جدیدی را برای قرآن پژوهان بگشاید. به همین منظور پژوهش حاضر سعی دارد تا با گردآوری اطلاعات و داده های دست اول بر پایه روش کتابخانه ای و تکیه بر دو محور اصطلاح شناسی و بررسی تاریخی با رویکرد تاریخ انگاره ای موجود با رهیافتی توصیفی و فارغ از پیش فرض های کلامی به واکاوی شکل گیری گفتمان تحریف عهدین در میان تفاسیر عرفانی قرآن بپردازد. این پژوهش در پایان با پردازش  و تحلیل اطلاعات به دست آمده نشان خواهد داد که اولا تا اواخر قرن چهارم، هیچ سخنی مبنی بر تحریف عهدین در تفاسیر عرفانی بیان نگردیده است و به نظر می آید که  تا قرن چهارم رویکرد اصیل انگاری عهدین، رویکرد غالب در تفاسیر عرفانی بوده است. ثانیا این انگاره از قرن پنجم و با اعتقاد قشیری به وقوع تحریف در عهدین آغاز شد و پس از او این انگاره مشتمل بر دو گونه معنوی و لفظی در ذیل آیات ناظر به تحریف عهدین  در اکثر تفاسیر بیان گردید.

کلیدواژه‌ها

تاریخ انگاره؛ تحریف؛ عهدین؛ تفاسیر عرفانی

مراجع