تأثیر آموزش مهارت‌های حل مسئله و تصمیم‌گیری بر کارکرد خانوادگی زنان دارای تعارض زناشویی

زن و مطالعات خانواده

دوره 13، شماره 48، شهریور 1399، صفحه 41-57   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jwsf.2020.1875255.1389

نویسندگان

سمیه ابوالقاسمی¹؛ عباس ابوالقاسمی^{* 2}

¹کارشناس ارشد، گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

²استاد ، گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران ( نویسنده مسئول ) [e-mail]

چکیده

کارکرد خانوادگی مناسب با سلامت روان‌شناختی همبسته است لذا بهبود این توانایی می‌تواند مسیری به سمت هدف داشتن یک زندگی بهینه باشد. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های حل مسئله و تصمیم‌گیری بر کارکرد خانوادگی زنان دارای تعارض زناشویی بود. بدین منظور یک طرح نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون پس‌آزمون و پیگیری با گروه آزمایش و کنترل اجرا گردید. جامعه آماری شامل کلیه زنان دارای تعارض زناشویی شهرستان نجف‌آباد بود. با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس 24 نفر از زنان دارای تعارض زناشویی، انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 12 نفر) قرار گرفتند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه کارکرد خانوادگی مک مستر (1983) و پرسشنامه‌ تعارض زناشویی بود. گروه آزمایش ده جلسه مداخله دریافت کردند. آزمودنی‌های هر دو گروه قبل از شروع آموزش و در پایان آموزش به پرسشنامه‌ها پاسخ دادند. نتایج تحلیل واریانس چند متغیری نشان داد که آموزش حل مسئله و تصمیم‌گیری، به‌صورت معنادار بر بهبود کارکرد خانوادگی زنان دارای تعارض زناشویی گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل مؤثر بوده است. درمجموع مشخص شد که آموزش مهارت‌های حل مسئله و تصمیم‌گیری می‌تواند به‌عنوان روشی مؤثر در بهبود کارکرد خانوادگی زنان دارای تعارض زناشویی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

آموزش مهارت‌های حل مسئله و تصمیم‌گیری؛ کارکرد خانوادگی؛ تعارض زناشویی

مراجع

1. ابراهیمی، مرضیه سادات؛ زارعی، سلمان؛ سلطانی نیا، شیوا. (1397). مقایسه حس انسجام و سبک‌های حل تعارض زناشویی زنان شاغل و خانه‌دار. فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی. (35): 42-27
2. احسان خواه هستی؛ حیدریان، معصومه. (1398). مقایسه‌ی اختلال ضعف روانی و شیوه‌های حل مسئله و نگرانی در بین پرستاران زن دارای اختلاف خانوادگی و عادی شهر کرمانشاه. مجله پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری.4(36): 101-12
3. خان محمدی مجندهی رقیه (۱۳۹۹). رابطه انسجام خانواده و توانایی حل مسئله با نگرش به رفتارهای بزهکارانه در نوجوانان دختر. رویش روان شناسی. ۹ (۱): 88-81
4. دلاور، علی (1395). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: انتشارات رشد.
5. رضایی‌فر، ‌الهام؛ سپاه‌منصور، ‌مژگان؛ کوچک‌انتظار، ‌رویا؛ کوشکی، ‌شیرین (1398). تدوین مدل ثبات رابطه زناشویی براساس ویژگی‌های شخصیتی و استرس ادراک شده با میانجی‌گری سبک‌های حل مسئله. شناخت اجتماعی.15(8): 106-83
6. شکوهی یکتا، محسن، اکبری زردخانه سعید، پرند اکرم (1393)، اثربخشی آموزش روش حل مسئله بر روابط خانوادگی و شغلی 5(20): 69-59
7. شکوهی یکتا، محسن؛ اکبری زردخانه، سعید؛ پرند، اکرم؛ محمودی، مریم؛ مشروطی، پریسا (1395) تأثیر آموزش حل مسئله به مادران بر فرایندهای خانوادگی و شیوه‌های فرزندپروری آن‌ها فصلنامه سلامت روانی کودک. 3(1)
8. طیرانی نجاران، فرزانه. (1397). بررسی متغیر های تاثیر گذار بر رضایت زناشویی. نشریه علمی رویش روان شناسی. 7(6): 100-89
9. کاکابرایی، کیوان.(۱۳۹۸) تأثیر آموزش حل مسئله خانواده/ مدرسه محور بر سبک‌های حل مسئله دانش آموزان دوره ابتدایی. فصلنامه سلامت روان کودک. ۶ (۱): ۱۴-۲۷
10. محمدی، الناز؛ شادبافی، محمد؛ پاکروح، لیلا؛ وفادار، شادی. (1399). اثربخشی درمان مبتنی‌بر آموزش حل مسئله بر نشانه‌های رفتاری برونی‌سازی‌شده. مجله مطالعات ناتوانی (علمی-پژوهشی)10: 22-22
11. موسوی، سید ولی‌اله؛ قاسمی جوبنه، رضا؛ رضائی، سجاد؛ شیخلی، نگار. (1398). روان‌رنجوری و سبک‌های حل مسئله در زنان اقدام‌کننده به خودکشی شیمیایی. روانشناسی بالینی و شخصیت (دانشور رفتار).16(2): 130-123
12. نازک تبار، حسین؛ شربت اوغلی اصل، هایده (1398). مقایسه کارکرد خانواده، سلامت روان و عزت نفس در بین معتادان زن موفق و ناموفق ترک اعتیاد. پژوهش‌های انتظامی-اجتماعی زنان و خانواده.7(2): 192-176
13. نظری، فرحناز؛ اعتمادی، عذرا؛ عابدی، احمد (1398). اثربخشی غنی سازی روابط زوجین به شیوه اولسون بر صمیمیت زناشویی زوجین. مجله تحقیقات علوم رفتاری.17(3): 456-448
14. ورمقانی، پری؛ علیپور، فردین؛ قائد امینی هارونی، غلامرضا؛ جوادی، محمدحسین (1398). اثربخشی مداخله مددکاری اجتماعی گروهی با رویکرد حل مسئله بر کاهش افکار خودکشی زنان در شهرستان قروه. فصلنامه علمی پژوهشی توانبخشی.20 (3): 297-286.

2. ابو المعالی، خدیجه. مجتبایی، مینا. رحیمی، ندا (1392). پیش‌بینی رضایت از زندگی زناشویی بر اساس مهارت‌های حل مسئله اجتماعی و هوش معنوی در افراد متأهل. مجله علوم رفتاری، 7(2): 8–7

4. اخباراتی، فرزانه و بشردوست، سیمین (1395). پیش‌بینی بهزیستی روان‌شناختی بر اساس عملکرد خانواده و نیازهای بنیادی روان‌شناختی دانش آموزان. مجله اصول بهداشت روانی. 18: 379-374
5. اعتمادی، عذرا؛ جابری، سمیه؛ جزایری، رضوان السادات؛ احمدی، سید احمد (1393). بررسی رابطه مهارت‌های ارتباطی، الگوهای ارتباطی و سبک‌های حل تعارض با صمیمیت زناشویی در زنان شهر اصفهان. 5(17): 74–63.
6. حسینی، محمدرضا؛ حیات پور، عبدالمهدی (1394). اثربخشی آموزش مهارت حل مسئله بر بهبود کارکرد خانوادگی زنان نابارور شهر الشتر دومین اجلاس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی

13. عبادت پور، بهناز؛ نوابی نژاد، شکوه؛ شفیع‌آبادی، عبدالله؛ فلسفی نژاد، محمدرضا (1392) نقش واسطه‌ای کارکردهای خانواده برای تاب‌آوری فردی و باورهای معنوی و دل‌زدگی زناشویی.4(13): 45-29
14. فری، مایکل (2007) شناخت درمانگری گروهی ترجمه مسعود جان بزرگی (1389). قم: انتشارات حوزه و دانشگاه.
15. کارگر، مونا؛ اصغری ابراهیم‌آباد، محمدجواد (1394) مقایسه سبک حل مسئله و سازگاری زناشویی در مادران کودک استثنایی و عادی تعلیم و تربیت استثنایی.15(2): 44-37

18. منصوریان، سید محمد کریم؛ فخرایی، سیروس (1387) تحلیل جامعه‌شناختی تعارضات همسران در خانواده‌های شهر شیراز، مجله علمی - پژوهشی تحقیقات زنان،2(1): 113-75
19. موسوی زاده، سیده آزاده؛ سهرابی، فرامرز؛ احدی، حسن (1391)، مقایسه اثربخشی آموزش ابراز وجود و مهارت‌های حل مسئله بر میزان رضایت زناشویی زنان دانشجوی دانشگاه علامه طباطبایی. مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان.10(2): 107-85

21. موسوی، سیده فاطمه (1396)، ابعاد کیفیت زناشویی: بررسی پیش‌بینی کننده‌های مؤلفه‌های تعامل و شیوه‌های حل تعارض زناشویی.7(1): 100-81
22. مهرابی زاده هنرمند، مهناز؛ حسین پور، محمد؛ مهدی زاده، لیلا. (1389). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی در افزایش سازگاری زناشویی زنان متأهل 40-20 سال. مجله مطالعات آموزش و یادگیری 2(1): 139-125
23. مؤمنی، خدامراد؛ آزادی فرد، صدیقه (1395). رابطه دانش و نگرش جنسی و باورهای ارتباطی با طلاق عاطفی، دو فصلنامه آسیب‌شناسی، مشاوره و غنی‌سازی خانواده،1 (2): 45-34

25.  نجاریان، فرزانه (1374). عوامل مؤثر بر کارایی خانواده: بررسی روان‌سنجی مقیاس سنجش خانواده (FAD-I). پایان‌نامه کارشناسی ارشد مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی رودهن.

 

1. Albert, S. M. King, J. Dew, M. A. Begley, A. Anderson, S. Karp, J. … Reynolds, C. F. (2016). Design and Recruitment for a Randomized Controlled Trial of Problem Solving Therapy to Prevent Depression among Older Adults with Need for Supportive Services. The American Journal of Geriatric Psychiatry : Official Journal of the American Association for Geriatric Psychiatry, 24(1), 94–102. https://doi.org/10.1016/j.jagp.2015.11.003
2. Birditt, K. S. Brown, E. Orbuch, T. L. & McIlvane, J. M. (2010). Marital Conflict Behaviors and Implications for Divorce over 16 Years. Journal of Marriage and the Family, 72(5), 1188–1204.
3. Blodgett, E. H. Schaefer, M. K. & Haugen, E. C. (2013). Connections between marital conflict and adolescent girls' disordered eating: parent-adolescent relationship quality as a mediator. Journal of Child & Family Studies, 22(4), 1-11.
4. Bobot, L. (2011). Functional and dysfunctional conflicts in retailer‐supplier relationships. International Journal of Retail & Distribution Management, 39(1), 25–50.
5. D zurilla, T.J. sheedy, C.F, Relation between social problem solving ability and subsequent level psychological stress in college students, Cognitiue therapy psycgology, 1992: 61 (5), 841-846.
6. Dildar, S. Aisha, S. & Sumaira, Y. (2013). Intimate Enemies: Marital Conflicts and Conflict Resolution Styles in Dissatisfied Married Couples. Middle-East Journal of Scientific Research, 15 (10): 1433-1439.
   1. Epstein, N. B. Baldwin, L. M. and Bishop, D. S. (1983). The McMaster Family Assessment Device. Journal of Family and Marital Therapy, 9: 171–180.
   2. Fallowfield, L; Lipkin, M & Hall, A, (2004). Teaching senior oncologist life skills: result from phasel of acomprehensive long itudinal program in the United Kingdow. Journal of clinical oncology, 135-157.
   3. George, B. Erikson, T. & Parhankangas, A. (2016). Preventing dysfunctional conflict: examining the relationship between different types of managerial conflict in venture capital-backed firms. Venture Capital, 18(4), 279–296. https://doi.org/10.1080/13691066.2016.1224457
   4. Giddens A, Duneier M, Appelbaum R. Carr D. Introduction to sociology. 8th ed. New York: Norton Co. 2012;253-5
   5. Hansson,K &Landbland,A, (2008). Couple therapy:Effectiveness of treatment and long term follow up. Journal of family therapy,28,136-152.
   6. Layder.D. (2009). Intimacy and Power The Dynamics of Personal Relationships in modern society. Houndmills and New York: Palgrave Macmallin.
   7. Lee, J. & Chee, I.S. (2016). PS241. Problem solving style, stress, anxiety and depression. International Journal of Neuropsychopharmacology, 19(Suppl 1), 88. https://doi.org/10.1093/ijnp/pyw043.241
   8. Lucas-Thompson, R. G. (2012). Associations of marital conflict with emotional and physiological stress: evidence for different patterns of dysregulation. Journal of Research on Adolescence, 22(4), 704-721.
   9. McCoy, K. Cummings, E. M. & Davies, P. (2009). Constructive and destructive marital conflict, emotional security and children’s prosocial behavior. Journal of Child Psychology & Psychiatry, 50(3), 270-279.
   10. Mendenhall, T. J. Grotevant, H. D. McRoy, R. G. (1996). Adoptive couples: Communication and changes made in openness levels. Family Relations, 45, 223-229.
   11. Nezu, A. M. Nezu, C. M. & Lombardo, E. (2004). Cognitive-behavioral case formulation and treatment design a problem-solving approach. New York: Springer Publishing Company, Inc
   12. Oh, K. J. Lee, S&,Park, S. H. (2011). The Effects of Marital Conflict on Korean Children's-Appraisal of Conflict and Psychological Adjustment. Journal of Child and Family Studies,20(4), 444-451.
   13. Opalach, C. Romaszko, J. Jaracz, M. Kuchta, R. Borkowska, A. & Buciński, A. (2016). Coping Styles and Alcohol Dependence among Homeless People. PLOS ONE, 11(9), e0162381.
   14. Pfajfar, G. Shoham, A. Makovec Brenčič, M. Koufopoulos, D. Katsikeas, C. S. & Mitręga, M. (2017). Power source drivers and performance outcomes of functional and dysfunctional conflict in exporter–importer relationships. Industrial Marketing Management. https://doi.org/10.1016/j.indmarman.2017.03.005
   15. Razavi,D &Delvaux, N. (2006). Can Life Skills be Thought? British. Journal of Hospital Medicine. 43:215‐217.
   16. Riggio, H. R. & Valenzuela, A. M. (2011). Parental marital conflict and divorce, parent–child relationships, and social support among Latino American young adults. Personal Relationships, 18(3), 392-409.
   17. Sahin, U. & Adana, F. (2016). Problem solving, loneliness, depression levels and associated factors in high school adolescents. Pakistan Journal of Medical Sciences, 32(5), 1273–1278.
   18. Somohano, V. C. (2013). Mindfulness, attachment style and conflict resolution behaviors in romantic relationships. (MA). Humboldt State University
   19. Strong, B. Devault, C. & Cohen, T. F. (2011). The Marriage and Family Experience: Intimate Relationships in a Changing Society (11 ed). USA: Wadsworth general learning
   20. Thomson, N. D. & Centifanti, L. C. M. (2018). Proactive and Reactive Aggression Subgroups in Typically Developing Children: The Role of Executive Functioning, Psychophysiology, and Psychopathy. Child Psychiatry and Human Development, 49(2), 197–208.
   21. Visser, L & Visser, Y, (2002). Life skills. The journal of guidance, 32, 416-429.
   22. Woszidlo, A. & Segrin, C. (2013). Direct and Indirect Effects of Newlywed Couples’ Neuroticism and Stressful Events on Marital Satisfaction Through Mutual Problem Solving. Marriage & Family Review,49(6), 520-545.
   23. Zhang, A. Park, S. Sullivan, J. E. & Jing, S. (2018). The Effectiveness of Problem-Solving Therapy for Primary Care Patients’ Depressive and/or Anxiety Disorders: A Systematic Review and Meta-Analysis. Journal of the American Board of Family Medicine: JABFM, 31(1), 139–150.
   24. Zhylyevskyy, O. (2012). Spousal Conflict and Divorce. Journal of Labor Economics, 30(4),915-961.