تاثیر آموزش سرزندگی تحصیلی بر خودکارآمدی تحصیلی و انگیزه پیشرفت دانش آموزان

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

مقاله 1، دوره 13، شماره 4 - شماره پیاپی 50، دی 1398، صفحه 1-19   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

رضا آذریان^{* 1}؛ حسین مهدیان²؛ محمود جاجرمی²

¹دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، گروه روانشناسی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران

²استادیار، گروه روانشناسی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف تعیین تاثیر آموزش سرزندگی تحصیلی بر خودکارآمدی تحصیلی و انگیزه پیشرفت انجام شد. مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری دو ماهه با گروه کنترل بود. جامعه آماری، دانش‌آموزان پسر پایه یازدهم ناحیه سه شهر مشهد در سال تحصیلی 98-1397 بودند. نمونه پژوهش 40 نفر بود که با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه مساوی جایگزین شدند. گروه آزمایش 12 جلسه 70 دقیقه‌ای (هفته‌ای دو جلسه) با روش سرزندگی تحصیلی آموزش دیدند و گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. ابزارهای پژوهش، پرسشنامه‌های استانداردشده خودکارآمدی تحصیلی جینکز و مورگان (1999) و انگیزه پیشرفت هرمانز (1970) بودند. داده‌ها به روش اندازه‌گیری مکرر در نرم‌افزار SPSS-21 تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که در مرحله پیش‌آزمون، بین گروه‌های آزمایش و کنترل از نظر خودکارآمدی تحصیلی و انگیزه پیشرفت تفاوت معناداری وجود نداشت (05/0<P)، اما در مراحل پس‌آزمون و پیگیری بین دو متغیر تفاوت معناداری وجود داشت (05/0>P). به این ترتیب که آموزش سرزندگی تحصیلی در مرحله پس‌آزمون باعث افزایش خودکارآمدی تحصیلی و انگیزه پیشرفت دانش‌آموزان پسر شد و نتایج آموزش در مرحله پیگیری نیز حفظ شد (001/0>P). بنابراین توصیه می‌گردد که متخصصان تعلیم و تربیت برای بهبود خودکارآمدی تحصیلی و انگیزه پیشرفت در کنار سایر روش‌های آموزشی از روش آموزش سرزندگی تحصیلی نیز استفاده نمایند.

کلیدواژه‌ها

سرزندگی تحصیلی؛ خودکارآمدی تحصیلی؛ انگیزه پیشرفت

مراجع

بهرامی، فاطمه و بدری، مرتضی. (1396). رابطه ادراک از محیط یادگیری و سرزندگی تحصیلی با نقش واسطه‌ای شناخت، فراشناخت، انگیزه پیشرفت و خودکارآمدی در دانشجویان. دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 5(9): 212-189.

پیرانی، ذبیح‌الله. تقوایی، داوود و میرزایی، محمدطاهر. (1395). بررسی رابطه اشتیاق تحصیلی و سرزندگی با انگیزه پیشرفت در دانش‌آموزان نابینای شهر اراک در سال تحصیلی 95-94، چهارمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران: موسسه آموزش عالی مهر اروند.

حاتم‌زاده عربی، الهام. ایزدی، صمد و‌هاشمی، سهیلا. (1394). مقایسه عملکرد تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان دوزبانه و تک‌زبانه دوره ابتدایی، پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 12(1): 75-63.

حبیب‌پور سدانی، سیمین. عبدلی سلطان احمدی، جواد و فاییدفر، زیبا. (1394). بررسی رابطه سبک‌های یادگیری وارک با توسعه تفکر انتقادی، سرزندگی و انگیزش پیشرفت تحصیلی در بین دانشجویان علوم پزشکی ارومیه، مجله پرستاری و مامایی ارومیه، 13(12): 1096-1089.

حسامپور، فاطمه. (1395). رابطه امید و شادکامی با سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان مقطع متوسطه با نقش واسطه‌ای خودکارآمدی تحصیلی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی، دانشگاه کاشان.

دهقانی‌زاده، محمدحسین و حسین‌چاری، مسعود. (1391). سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوی ارتباطی خانواده: نقش واسطه‌ای خودکارآمدی، مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 4(2): 47-21.

دهقانی‌زاده، محمدحسین. حسین‌چاری، مسعود. مرادی، مرتضی و سلیمانی خشاب، عباسعلی. (1393). سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوهای ارتباطات خانواده و ساختار کلاس: نقش واسطه‌ای ابعاد خودکارآمدی، فصلنامه روانشناسی تربیتی، 10(2):30-1.

فخاریان، جمیله. یعقوبی، ابوالقاسم. ضرغام حاجبی، مجید و محققی، حسین. (1398). تدوین مدل علی سرزندگی تحصیلی بر اساس جو عاطفی خانواده، محیط یادگیری سازنده‌گرای اجتماعی و درگیری تحصیلی با میانجی‌گری خودکارآمدی تحصیلی در دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه، مجله تدریس پژوهی، 7(3): 28-1.

فولادی، اسما.کجباف، محمدباقر و قمرانی، امیر. (1397). اثربخشی آموزش سرزندگی تحصیلی بر موفقیت تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان دختر، نشریه آموزش و ارزشیابی، 11(42): 53-37.

محمدزاده ادملایی، رجبعلی. شهنی ییلاق، منیجه و مهرابی‌زاده هنرمند، مهناز. (1388). مقایسه دانشجویان پسر دارای سبک‌های یادگیری متفاوت از لحاظ ویژگی‌های شخصیتی، انگیزش پیشرفت و عملکرد تحصیلی، مجله دست‌آوردهای روانشناختی، 16(4): 154-125.

مرادی، مرتضی و چراغی، اعظم. (1393). الگوی علی تجربی از روابط بین ادراک از الگوهای ارتباط خانواده، ادراک از ساختار کلاس، انگیزش و خودگردانی تحصیلی و سرزندگی تحصیلی، مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 6(1): 140-113.

مرادی، مرتضی. دهقانی‌زاده، محمدحسین و سلیمانی خشاب، عباسعلی. (1394). حمایت اجتماعی ادراک‌شده و سرزندگی تحصیلی: نقش واسطه‌ای باورهای خودکارآمدی تحصیلی، مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 7(1): 24-1.

ویسکرمی، حسنعلی. میردریکوند، فضل‌الله. قره‌ویسی، سمیرا و سلیمانی، مجید. (1398). رابطه خودکارآمدی تحصیلی با سرزندگی تحصیلی: نقش میانجی‌گرانه نیازهای روانشناختی پایه، نشریه آموزش و ارزشیابی، 12(47): 158-141.

Aihua, T., & Xing, L. (2014). Achievement motivation improving and its relationship with personality based on the teaching reform of psychology, International Journal ofEducation and Research, 8(2): 341-346.

Dinkelmann, I., & Buff, A. (2016). Children's and parents' perceptions of parental support and their effects on children's achievement motivation and achievement in mathematics, A longitudinal predictive mediation model, Learning and Individual Differences, 50: 122-132.

Duijn, M., Rosenstiel, I. V., Schats, W., Smallenbroek, C. & Dahmen, R. (2011). Vitality and health: A lifestyle programme for employees, European Journal of Integrative Medicine, 3: 10-97.

Feldman, D. B., & Kubota, M. (2015). Hope, self-efficacy, optimism, and academic achievement: Distinguishing constructs and levels of specificity in predicting college grade-point average, Learning and Individual Differences, 37: 210-216.

Hermans, H. J. M. (1970). A questionnaire measure of achievement motivation, Journal of Applied Psychology, 54 (2): 353-363.

Honicke, T., & Broadbent, J. (2016). The influence of academic self-efficacy on academic performance: A systematic review, Educational Research Review, 17(3): 63-84.

Ishihara, T., Morita, N., Nakajima, T., Okita, K., & Yamatsu, K. (2018). Modeling relationships of achievement motivation and physical fitness with academic performance in Japanese schoolchildren: Moderation by gender, Physiology & Behavior, 194: 66-72.

Jinks, J., & Morgan, V. (1999). Children's perceived academic self-efficacy: an inventory scale, Journal of Clearing House, 72(4): 224-230.

Jung, K., Zhou, A. Q., & Lee, R. M. (2017). Self-efficacy, self-discipline and academic performance: Testing a context-specific mediation model, Learning and Individual Differences, 60: 33-39.

Klocokova, D., & Munk, M. (2011). Usage analysis in the web-based distance learning environment in a foreign language education: case study, Journal of Social and Behavioral Sciences, 15: 993-997.

Kocaj, A., Kuhl, P., Jansen, M., Pant, H. A., & Stanat, P. (2017). Educational placement and achievement motivation of students with special educational needs, Contemporary Educational Psychology, 55(2): 63-83.

Linnebrink, E. A., & Pintrich, P. R. (2003). The role of self-efficacy beliefs in student engagement and learning in the classroom, Learning Difficulties, 19 (2): 119-137.

Martin, A. J., Colmar, S. H., Davey, L. A., & Marsh, H. W. (2010). Longitudinal modeling of academic buoyancy and motivation: do the '5Cs' hold up over time? British Journal of Educational Psychology, 80(3): 473-496.

Martin, A. J., Ginns, P., Brackett, M. A., Malmberg, L., & Hall, J. (2013). Academic buoyancy and psychological risk: Exploring reciprocal relationships, Learning and Individual Differences, 27: 128-133.

Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2008). Academic buoyancy: Towards an understanding of students’ everyday academic resilience, Journal of School Psychology, 46 (4): 53-83.

Muhonen, H., Pakarinen, E., Poikkeus, A., Lerkkanen, M., & Rasku-Puttonen, H. (2018). Quality of educational dialogue and association with students’ academic performance, Learning and Instruction, 55: 67-79.

Putwain, D. W., & Daly, A. L. (2013). Do clusters of test anxiety and academic buoyancy differentially predict academic performance? Learning and Individual Differences, 27: 157-162.

Ramdass, D., & Zimmerman, B. L. (2008). Effects of self-correction strategy training on middle school student's self-efficacy, self-evaluation and mathematics division learning, Journal of Advance Academic, 20(1): 18-41.

Reisy, J., Dehghani, M., Javanmard, A., Shojaei, M., & Monfared Naeimian, P. (2014). Analysis of the mediating effect of academic buoyancy on the relationship between family communication pattern and academic buoyancy, Journal of Educational and Management Studies, 4(1): 64-70.

Roick, J., & Ringeisen, T. (2018). Students' math performance in higher education: Examining the role of self-regulated learning and self-efficacy, Learning and Individual Differences, 65(4): 148-158.

Saricam, H. (2015). Mediating role of self -efficacy on the relationship between subjective vitality and school burnout in Turkish adolescents, International Journal of Educational Research, 6(1): 1-12.

Sheikhi Fini, A. A., Kavousian, J., Beigy, A., & Emami, M. (2010). Subjective vitality and its anticipating variables on students, Social and Behavioral Science, 5(2): 150-156.

Tarbetsky, A. I., Martin, A. J., & Collie, R. J. (2017). Social and emotional learning, social and emotional competence, and students’ academic outcomes: the roles of psychological need satisfaction, adaptability, and buoyancy, learning in Australia and the Asia-Pacific, 3: 17-37.

Zander, L., Brouwer, J., Jansen, E., Craven, C., & Hannover, B. (2018). Academic self-efficacy, growth mindsets, and university students' integration in academic and social support networks, learning and Individual Differences, 62(4): 98-107.