معرفی نسخ خطی «غُررِ دُرر» حسینی سمرقندی (زنده در قرن پنجم هجری قمری)

پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

دوره 3، شماره 10، اسفند 1397، صفحه 54-82   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسین پورشریف¹؛ رضا فهیمی^{* 2}؛ منیژه فلاحی³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه

²استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه (نویسنده مسؤول)

³استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه

چکیده

هرچند پژوهشگران حوزۀ زبان و ادبیات فارسی، از دیرباز به تصحیح متون کهن ادب فارسی توجه ویژه‏ای داشته‏اند، برخی از این متون با گذشت قرن‏ها، هنوز احیا و تصحیح نشده‏اند. کتاب غررِ درر، اثر ابوالبرکات حسینی سمرقندی، یکی از همین متون اخلاقی است که با وجود دارا بودن حکایات آموزنده از صدر اسلام و گفتار بزرگان دین از پیامبر و صحابه و امامان گرفته تا اولیا و مشایخ، متأسفانه با گذشت قرن‌ها از نگارش آن، تاکنون تصحیح و چاپ نشده است. نگارندگان در این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش‌ها هستند: «غرر درر» چگونه کتابی و دارای چه محتوا و نسخه‌هایی است؟ مؤلف آن، چه کسی با چه ویژگی‌های مذهبی و کلامی است؟ در آغاز این پژوهش، دربارۀ نویسنده و محتوای کتابش سخن به میان آمده و در ادامه، به معرفی نسخه‌های موجود از غررِ درر پرداخته شده است. این پژوهش با بررسی ویژگی‌های رسم‌الخطی و املاییِ نسخۀ پایه پایان می‌پذیرد. پژوهش حاضر با روش تحقیقِ توصیفی‌تحلیلی انجام شده و از نظر ابزار نیز کتابخانه‌ای است. از طریق بررسی سلسله‌سندهای احادیث و اقوال کتاب و شناسایی مشایخ و استادان ابوالبرکات و شخصیت‏هایی که در کتاب از آن‌ها یاد شده است چون صوفیان و محدثان، پی برده شد که نویسندۀ غررِ درر در قرن پنجم هجری به دنیا آمده است. از نظر اعتقادی و کلامی، می‏توان حسینی سمرقندی را «صوفیِ سنی‏مذهبِ ماتُریدی» دانست که ارادت خاصی نیز به اهل بیت پیامبر(ع) داشته است. نگارندگان با بررسی غرر درر به این نتیجه رسیدند که کتاب از لحاظ ساختار و محتوا به سبک تنبیه الغافلین ابواللیث سمرقندی تدوین شده است.
 

کلیدواژه‌ها

محمد بن احمد حسینی سمرقندی؛ غررِ درر؛ نسخه‌شناسی؛ تصحیح متن

مراجع