بررسی اثر رقم بر شاخص‌های جوانه‌زنی و رشدی گیاه کینوا (Chenopodium quinoa Willd) تحت تنش شوری

تحقیقات بذر

دوره 10، شماره 34، خرداد 1399، صفحه 25-32   

نویسندگان

سید اسماعیل موسوی؛ حشمت امیدی^*

دانشگاه شاهد

چکیده

به منظور ارزیابی اثر رقم بر شاخص‌های جوانه‌زنی و رشدی گیاه کینوا تحت تنش شوری، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در سال 97 در دانشگاه شاهد اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل دو رقم (تی‌تی-کاکا و ردکارینا) و چهار سطح شوری (صفر، 3، 6 و 9 دسی‌زیمنس برمتر سدیم‌کلرید) بودند. نتایج نشان داد افزایش شوری تا 3 دسی‌زیمنس برمتر، درصد جوانه‌زنی را به میزان 17 درصد افزایش داد و با بالارفتن غلظت شوری، این شاخص کاهش یافت و همچنین شوری باعث افزایش مدت زمان لازم برای جوانه‌زنی 90 درصد بذرها، کاهش طول گیاهچه و کاهش تعداد گیاهچه نرمال گردید. اثر رقم نیز بر میزان تغییرات این شاخص‌ها متفاوت بود، به‌طوریکه میانگین مربوط به درصد جوانه-زنی و طول گیاهچه در رقم تی‌تی کاکا نسبت به رقم ردکارینا بالاتر بود و زمان لازم برای جوانه‌زنی 25، 50 و 90 درصد بذرها نیز در رقم تی‌تی کاکا پایین‌تر از از رقم ردکارینا بود که نشان دهنده کم بودن زمان جوانه‌زنی در رقم تی‌تی کاکا بود. اثر متقابل شوری و رقم بر میانگین مدت زمان جوانه‌زنی معنی‌دار بود و در بالاترین سطح شوری میانگین این شاخص در رقم ردکارینا نسبت به رقم تی‌تی کاکا 31 درصد افزایش نشان داد که نشان از دیر جوانه‌زدن رقم ردکارینا نسبت به تی‌تی کاکا در تنش شوری بوده است. به‌طور کلی می‌توان نتیجه گرفت رقم ردکارینا در این آزمایش نسبت به رقم تی‌تی کاکا ضعیف‌تر عمل نموده و نسبت به شوری حساس‌تر است.

کلیدواژه‌ها

درصد جوانه‌زنی؛ ردکارینا؛ سدیم‌کلرید؛ طول گیاهچه

اصل مقاله

بررسی شاخصهای جوانهزنی و رشدی کینوا (.Willd quinoa Chenopodium ( تحت تنش شوری 2 ، *حشمت امیدی 1 سید اسماعیل موسوی 1 کارشناسیارشد، گروه علوم و تکنولوژی بذر، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران 2 دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران 1399/1/28 :پذیرش تاریخ ؛ 1398/12/20 :دریافت تاریخ چکیده به منظور ارزیابی شاخصهای جوانهزنی و رشدی ژنوتیپهای کینوا تحت تنش شوری، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در سال 1397 در دانشگاه شاهد اجرا گردیـد. تیمارهـای آزمایشی شامل دو ژنوتیپ (تیتیکاکا و ردکارینا) و چهار سطح شوری (صفر، 3 ،6 و 9 دسـی زیمـنس برمتـر سدیمکلرید) بودند. افزایش شوری تا 3 دسیزیمنس برمتر، درصد جوانهزنی را به میزان 17 درصد افزایش داد و با بالارفتن غلظت شوری، این شاخص کاهش یافت. شوری باعث افزایش مدت زمان لازم برای جوانهزنـی 90 درصد بذرها، کاهش طول گیاهچه و کاهش تعداد گیاهچه نرمال گردید. اثر ژنوتیپ نیز بر میزان تغییـرات ایـن شاخصها متفاوت بود، بهطوری که میانگین مربوط به درصد جوانهزنی و طول گیاهچه در ژنوتیپ تیتی کاکـا نسبت به ردکارینا بالاتر بود و زمان لازم برای جوانهزنی 25 ،50 و 90 درصد بذرها نیز در ژنوتیپ تیتی کاکـا پایینتر از ژنوتیپ ردکارینا بود که نشان دهنده کم بودن زمان جوانهزنی در ژنوتیپ تیتی کاکا بود. اثـر متقابـل شوری و ژنوتیپ بر میانگین مدت زمان جوانهزنی معنیدار بود و در بالاترین سطح شوری میانگین این شاخص در ژنوتیپ ردکارینا نسبت به ژنوتیپ تیتی کاکا 31 درصد افزایش نشان داد که نشان از دیر جوانهزدن ژنوتیپ ردکارینا نسبت به تیتی کاکا در تنش شوری بوده است. بهطور کلی میتوان نتیجه گرفت ژنوتیپ ردکارینـا در این آزمایش نسبت به ژنوتیپ تیتی کاکا ضعیفتر عمل نموده و نسبت به شوری حساستر است. واژههای کلیدی: بنیه بذر، جوانهزنی، ردکارینا، شوری. 1 مقدمه کینوا با نام علمی .Willd quinoa Chenopodium گیاهی یک ساله و از خانواده اسفناجیان میباشد. این گیاه بومی آمریکای جنوبی بوده که در قرن بیستم به اروپا، آمریکای شمالی، آفریقا و آسیا معرفـی گردیـد ( 2010., al et Oyoo .( دانههای این گیاه دارای ارزش غذایی بالایی مانند محتوای بالای پروتئین با ترکیبات آمینواسیدی متعـادل شـده، انـواع زیادی از ویتامینها، عناصر معدنی و فلاونوئیدهای متنوع میباشد (2014., al et Yao .(این گیاه نسبت بـه تـنش هـای محیطی مقاوم بوده و میتواند یک عامل مهمی برای توسـعه پایـدار اکوسیسـتم کشـاورزی باشـد ( ,.al et Gonzalez 2009 .(دانهها بهصورت مسطح و گاهی بیضی شکل هستند که رنگ آنها زرد کمرنگ بوده و تغییرات رنگ میتوانـد در دانه صورتی، سیاه و سفید نیز باشد. ارزش این گیاه آنقدر مهم هست که سازمان خواروبـار جهـانی سـال 2013 را * [e-mail] :مسئول نویسندهنشریه تحقیقات بذر، سال دهم، شماره 1 ،بهار 1399 /صفحات : 32 -25 26 بهعنوان سال کینوا نامگذاری کرده بود. این گیاه بهعنوان یک گیاه جدید در کشورهای مختلفی ماننـد اروپـا، آمریکـای شمالی، آفریقا، پاکستان، چین و هند با موفقیت کشت شده است (2014, FAO .( گیاهان از زمان قرار گرفتن بذر آنها در خاک تا اتمام همه مراحل رشدی خود با تنشهای محیطی مختلفی مواجه هستند که تولید را با محدودیت مواجه میسازد، یکی از این تنشها، تنش شوری مـی باشـد. شـوری خـاک یـا آب از عمده تنشهای محیطی میباشد و در مناطق خشک و نیمهخشک بیشتر شایع است. همچنین درزمینهای آبی نیز شور شدن رخ میدهد و دلایل این رخداد نیز میتواند مدیریت نامناسب آبیاری و زهکشی، بارش کم، تبخیر زیاد و آبیاری با آب شور باشد (2008, Tester and Munns .(جوانهزنی و رشد گیاه دو مرحلهی بحرانی برای استقرار گیاه میباشند (2012., al et Hubbard (و این مراحل حساسیت زیادی به تنشهای غیرزنده دارند (2004, Jutzi and Kader ،(زیـرا این مرحله برای تعیین تراکم بوته در واحد سطح اهمیت زیادی دارد وتراکم کافی در مزرعه زمانیحاصل میگردد کـه بذرهای کشتشده بهطور کامل و یکنواخت و سریعتر جوانه بزنند، بنابراین مرحله جوانهزنی بذر، مرحلـه حسـاس و مهمی است که با استقرار مطلوب گیاهچهها در فرآیند تولید نقش مهمی را دارد. اگرچه تنش شوری در تمـام مراحـل رشدی گیاه میتواند رخ دهد اما با توجه به این که استقرار اولیه گیاه در عملکرد نهایی تاثیر زیادی دارد، تنش شـوری در مرحله گیاهچهای برای گیاه میتواند بسیار مضر باشد (2007., al et Rauf .(تنش شوری با تاثیر بر چنـد مکانیسـم مهم گیاهی مانند فتوسنتز، تنظیم فشار اسمزی و فعالیت آنزیمها، رشد گیاه را کاهش میدهـد ( 2001, Ashraf .(کینـوا در برابر تنشهای غیرزندهای مانند سرما، شوری و خشکی مقاومت زیادی دارد و در خاکهای حاشیهای بهخوبی رشد میکند (2009., al et Jacobsen .(تنوع بالای کینوا به تنش شوری و خشکی موجب شده است که این گیاه سـازگاری وسیعی به شرایط مختلف اقلیمی داشته باشد (2007., al et Bhargava .(طالبنژاد و سپاسخواه ( ,.al et Talebnejad 2015 (در گزارشی بیان نمودند که کینوا در شوری آب 40 دسی زیمنس بر متر نیز میتواند مراحل رشد فنولوژی خود را طی کرده و محصول دانهای را برابر 35/0 مگاگرم بر هکتار تولید کند که از ویژگیهای منحصـر بـه فـرد ایـن گیـاه است. در آزمایشی که اثر شوری بر روی کینوا رقم Titicaca انجام شده بود، گزارش شد که ایـن رقـم بـه خـوبی بـا شرایط تنش شوری سازگار شده است (2010., al et Jacobsen .( از آنجایی که شوری رشد گیاه بهخصوص مرحله جوانهزنی را با محدودیت مواجه میکند و اثر شوری در گیاهان مختلف و همچنین ارقام مختلف یک گیاه نیز میتواند متفاوت باشد، این آزمایش با هـدف بررسـی اثـر ژنوتیـپ بـر شاخصهای جوانهزنی و رشدی گیاه کینوا تحت تنش شوری انجام شد. مواد و روشها بهمنظور ارزیابی شاخصهای جوانهزنی و رشدی گیاه کینوا تحت تنش شوری، آزمایشی در سال 1397 بهصـورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در دانشگاه شاهد اجـرا گردیـد. تیمارهـای آزمایشـی شـامل دو ژنوتیپ (تیتیکاکا و ردکارینا) و چهار سطح شوری (صـفر، 3 ،6 و 9 دسـی زیمـنس بـر متـر سـدیم کلریـد) بودنـد . ژنوتیپها از موسسه اصلاح نهال و بذر تهیه و چون تحمل به تنش این دو ژنوتیپ نسبت به ژنوتیپهـای دیگـر بـالا هست، انتخاب شدند. بذرها ابتدا با هیپوکلریتسدیم 5/0 درصد به مدت چهار دقیقه ضدعفونی شدند. پـس از انجـام این فرآیند، بذرها به تعداد 50 عدد در پتریدیش روی کاغذ صافی قرار داده شـدند . تـنش شـوری بـا چهـار غلظـت شوری به میزان 5 سیسی در هر پتری دیش اعمال شد. پتریدیشها در دمای 25 درجه سانتیگراد قـرار گرفتـه و در بررسی شاخصهای جوانهزنی و رشدی کینوا (.Willd quinoa Chenopodium...( 27 پایان هر 24 ساعت بذرهای جوانهزده شمارش شدند. با ثابت شدن جوانهزنی، صفات مورد مطالعه اندازهگیری شدند. بذوری جوانهزده تلقی میشدند که طول ریشهچه آنها از 2 میلیمتر بیشـتر بـود. پس از اتمام شمارش تعداد بذرهای جوانهزده، تعداد گیاهچههای نرمال شمارش و از هر پتریدیش بیست عدد گیاهچه بهصورت تصادفی انتخاب و طـول ریشهچه، طول ساقهچه و طول گیاهچه با استفاده از خطکش مدرج اندازهگیری شد. شاخصهای جوانهزنـی براسـاس روابط زیر محاسبه گردید. درصد جوانهزنی با استفاده از رابطه 1 محاسبه گردید (2012., al et Tsakalidi-Liopa .( GP = (N100) / M 1 رابطه در این رابطه N مجموع کل بذرهای جوانهزده در پایان آزمایش، M تعداد کل بذرهای کاشته شده. میانگین مدت زمان جوانهزنی با استفاده از رابطه 2 محاسبه گردید (1981, Roberts and Ellis .( MGT=  (ni ×di)/ ni 2 رابطه MGT میانگین مدت زمان جوانهزنی، ni تعداد بذرهای جوانهزده در هر شمارش، di تعداد روز تا شمارش. بنیه طولی بذر با استفاده از رابطه 3 محاسبه گردید (2010, ISTA .( رابطه 3 طول گیاهچه  درصد جوانهزنی بنیه طولی بذر محاسبه زمانهای تا 25) T25 ،(50) T50 (و 90) T90 (درصد سبز شدن بذرها با استفاده از نرمافزار Germin انجام .(Soltani and Maddah, 2010) شد در نهایت تجزیهی دادهها با استفاده از نرمافزار 1.9 SAS و مقایسهی میانگین صفات مورد ارزیابی با استفاده از آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. نتایج و بحث درصد جوانهزنی: طبق نتایج جدول تجزیه واریانس اثر شوری و ژنوتیپ بر درصد جوانهزنی معنیدار بود (جدول 1.( بر اساس نتایج مقایسه سطوح مختلف شوری، با افزایش غلظت شوری تا 3 دسیزیمنس درصد جوانهزنی افـزایش و با افزایش بیشتر از آن، از درصد جوانهزنی کاسته شد (جـدول 3 .(در بـین دو ژنوتیـپ بیشـترین درصـد جوانـه زنـی (25/81 (مربوط به ژنوتیپ تیتی کاکا بود (جدول 4 .(با افزایش غلظت نمـک جوانـه زنـی کـاهش مـی یابـد. مختـل شدن آنزیمهای مؤثر در متابولیسم به دلیل اتصال یونها به ساختمان مولکولی آنها عامـل اصـلی ایـن کـاهش باشـد (2010., al et Biouki Yazdani .(تورهان و ایاز گزارش کردند افـزایش سـطح شـوری بـا اثـر بـر تقسـیم سـلولی و متابولیسم گیاه، جوانهزنی را کاهش میدهد و همچنین دریافتند که اثر بازدارندگی کلرید سدیم بر جوانهزنی آفتابگردان به جذب یونهای کلرید و سدیم توسط هیپوکوتیل بستگی دارد (2004, Ayaz and Turhan .(در مطالعهای بـه منظـور بررسی اثر آب خالص بهعنوان شاهد و شوری با نمکهای مختلف بهصورت مجزا بر جوانهزنی کینوا انجام شد، نتایج نشان داد که جوانهزنی در غلظتهای پایین تمام نمکها نسبت به آب (شاهد) افزایش یافته اسـت ( ,.al et Panuccio 2014 (که تا حدودی با نتایج این آزمایش همخوانی دارد. میانگین مدت زمان جوانهزنی: طبق نتایج جدول تجزیه واریانس اثر شوری، ژنوتیپ و برهمکنش ایـن دو عامـل بـر میانگین مدت زمان جوانهزنی معنیدار بود (جدول 1 .(نتـایج مقایسـه میـانگین نشـان داد بـا افـزایش سـطح شـوری بهخصوص در بالاترین سطح شوری، این شاخص افـزایش یافـت امـا میـزان افـزایش در دو ژنوتیـپ متفـاوت بـود، نشریه تحقیقات بذر، سال دهم، شماره 1 ،بهار 1399 /صفحات : 32 -25 28 بهطوریکه میزان این شاخص در ژنوتیپ ردکارینا و بالاترین سطح شوری، بیشترین میزان (50/14 روز) را دارا بـود و نسبت به ژنوتیپ تیتی کاکا 32 درصد افزایش نشان داد. این نتیجه نشـان مـی دهـد حساسـیت ژنوتیـپ ردکارنیـا بـه افزایش شوری نسبت به ژنوتیپ تیتی کاکا بیشتر و شوری باعث شد بذر ژنوتیـپ ردکارینـا در مـدت زمـان زیـادی جوانه بزند. در شرایط تنش جذب آب توسط بذر دچار اختلال شده و یا جذب بهکندی صورت مـی گیـرد. در چنـین حالتی فعالیتهای متابولیکی جوانهزنی در داخل بذر بهآرامی انجام میشود و درنتیجه مدتزمان لازم برای جوانهزنـی .(De and Kar, 1995) مییابد افزایش T25 ،T50 و T90 :طبق نتایج جدول تجزیه واریانس، اثر ژنوتیپ بر T25 و T50 و اثر شوری و ژنوتیپ بر T90 معنـی دار بود (جدول 1 .(این شاخصها نشان دهنده زمان لازم جهت جوانهزنی 25 ،50 و90 درصد بذرها میباشند. بر اساس نتایج مقایسه ارقام، بیشترین مقدار مربوط بـه T25) 71/8 ،(T50) 47/9 (و T90) 69/10 (در ژنوتیـپ ردکارینـا حاصـل شدند و هر سه شاخص در ژنوتیپ ردکارینا نسبت به ژنوتیپ تیتی کاکا 16 درصد افـزایش نشـان دادنـد کـه نشـان دهنده بالا بودن زمان جوانهزنی در ژنوتیپ ردکارینا بوده است (جدول 4 .(با افزایش سطح شـوری، زمـان لازم بـرای جوانهزنی 90 درصد بذرها افزایش یافت و بهطوریکـه بـالاترین زمـان لازم ( 01/10 روز) در بـالاترین سـطح شـوری بهدست آمد (جدول 3 .( تعداد گیاهچه نرمال: براساس نتایج جدول تجزیه واریانس اثر شوری و ژنوتیپ بر تعداد گیاهچه نرمال معنیدار بـود (جدول 1 .(بر اساس نتایج مقایسه سطوح مختلف شوری، با افزایش سططح شوری تا 3 دسـی زیمـنس برمتـر تعـداد گیاهچه نرمال افزایش (50/21 عدد) و با افزایش بیشتر سطح شوری، از تعداد گیاهچه نرمال کاسته شد (جدول 3 .(در مقایسه ژنوتیپها نیز مشاهده گردید که بیشترین تعداد گیاهچه نرمال (25/16 عدد) در ژنوتیپ تـی تـی کاکـا حاصـل گردید (جدول 4.( طول گیاهچه: نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد اثر شوری بر طول گیاهچه معنیدار است (جدول 1 .(بـر اسـاس نتایج مقایسه سطوح مختلف شوری، بالاترین طول گیاهچه (69/85 میلیمتر) در شوری 3 دسیزیمنس برمتر حاصل و با میانگینهای بهدست آمده در سطوح شوری قبل و بعد خود در یک سطح آماری قرار داشتند و کمترین میزان مربوط به طول گیاهچه (85/54 میلیمتر) نیز در بالاترین سطح شوری حاصل گردید (جدول 3 .(Ehteshamnia و همکـاران (2006 (با مطالعه بر روی 10 گیاه دارویی گزارش کردند تنش شوری بر طول گیاهچه اثر منفی دارد. نسبت طول ریشهچه به ساقهچه: براساس نتایج جدول تجزیه واریانس، اثر شوری و ژنوتیپ بر نسبت طول ریشهچـه به ساقهچه معنیدار بود (جدول 1 .(نتایج مقایسه سطوح مختلف شوری نشان داد بـالاترین میـانگین مربـوط بـه ایـن شاخص (38/1 (در بالاترین سطح شوری حاصل شد که با بقیه سطوح شوری تفاوت معنیداری داشت (جدول 3 .(در مقایسه ژنوتیپها نیز مشاهده شد بالاترین سطح این شاخص (25/1 (در ژنوتیپ تیتی کاکا بهدست آمد (جـدول 4.( در تنش شوری و محدودیتهای محیطی رشد ریشه میتواند عامل مهمی برای موفقیت گیاه جهـت اسـتفاده از منـابع دردسترس برای رشد بیشتر خود باشد و در این آزمایش رشد ریشه در ژنوتیپ تیتی کاکا نسـبت بـه ردکارینـا رشـد بیشتری داشته و میتوان بیان نمود که حساسیت ریشه در ژنوتیپ ردکارینا نسبت به تیتی کاکا بیشتر بـوده اسـت. در پژوهشی روی خرفه، با افزایش غلظت نمک کلرید سدیم طـول انـدام هـوایی کـاهش یافـت ( 2007., al et Yazici.( Fallahi و همکاران (2009 (در بررسی خود بر روی مریمگلی گزارش کردند که با افزایش سطح شوری از صفر به 4- بار، طول گیاهچه افزایش یافت آنها دلیل این امر را افزایش طول ریشهچـه در شـرایط تـنش نسـبت دادنـد. زیـرا در بررسی شاخصهای جوانهزنی و رشدی کینوا (.Willd quinoa Chenopodium...( 29 شرایط تنش اسمزی بسیاری از گیاهان بخش زمینی را گسترش داده و نسبت ساقه بـه ریشـه را کـاهش مـی دهنـد تـا بتوانند آب موردنیاز گیاه را تأمین کرده و تنش کمتری به اندام هوایی وارد کنند. بنیه طولی بذر: براساس نتایج جدول تجزیه واریانس، اثر شوری و ژنوتیپ بر بنیه طولی بذر معنیدار بود (جدول 1 .( نتایج مقایسه سطوح مختلف شوری نشان داد بالاترین میانگین مربوط به بنیه طولی بذر (65/41 (در سـطح شـوری 9 دسیزیمنس برمتر حاصل و با میانگینهای بهدست آمده در سطوح شوری قبل از خـود در یـک سـطح آمـاری قـرار داشتند و کمترین میزان مربوط به این شاخص (25/7 (نیز در بالاترین سطح شـوری حاصـل گردیـد (جـدول 3 .(در مقایسه ژنوتیپها نیز مشاهده گردید که بیشترین بنیه طولی بذر (95/40 (در ژنوتیپ تیتی کاکا حاصل گردید (جدول 4 .(شاخص بنیه طولی بذر، حاصل طول گیاهچه و درصد جوانهزنی میباشد و هر عاملی که بر این شاخص اثر گذارد میتواند بنیه طولی بذر را نیز تحت تاثیر قرار دهد. جدول 2 :مقایسه میانگین اثر متقابل ژنوتیپ و شوری بر میانگین مدت زمان جوانهزنی کینوا ژنوتیپ شوری میانگین مدت زمان جوانهزنی (روز) تیتی کاکا 0 3 6 9 9 c 10 bc 10 bc 11 b ردکارینا 0 3 6 9 11 b 11 b 11 b 14/50 a میانگینهای با حروف مشابه در هر ستون در سطح احتمال 5 درصد با روش LSD تفاوت معنیداری ندارند. جدول 1 :تجزیه واریانس اثر ژنوتیپ بر شاخصهای جوانهزنی و رشدی کینوا تحت تنش شوری میانگین مربعات منابع تغییرات درجه آزادی درصد جوانهزنی میانگین مدتزمان جوانهزنی T90 T50 T25 تعداد گیاهچه نرمال طول گیاهچه بنیه طولی بذر نسبتطول ریشهچه به ساقهچه ** شوری 3 8216/66 ** 12/12 ns 1/01 ns 0/45 * 0/01 ** 328/66 ** 1552/18 ** 1961/10 ** 0/18 * ژنوتیپ 1 800 ** 28/12 ** 11/88 ** 14/09 ** 17/94 * 32 ns 0/08 ** 3577/52 ** /08 شوری  ژنوتیپ 3 ns 0/0005 * 2/79 ns 0/006 ns 0/002 ns 0/0005 ns 0/0005 ns 0/0002 ns 197/65 ns 0/0003 0/006 329/80 36/75 6/16 0/006 0/15 0/34 0/79 154/16 24 خطا ضریب تغییرات 6/50 11/80 8/04 10/28 0/77 4/42 7/21 8/13 13/28 - ns * ،و ** به ترتیب غیر معنیدار، معنیدار در سطح احتمال 5 و 1 درصد نشریه تحقیقات بذر، سال دهم، شماره 1 ،بهار 1399 /صفحات : 32 -25 30 جدول 3 :مقایسه تاثیر سطوح مختلف شوری بر شاخصهای جوانهزنی و رشدی کینوا سطوح شوری درصد جوانهزنی (درصد) T90)روز) تعداد گیاهچه نرمال (عدد) طول گیاهچه (میلیمتر) بنیه طولی بذر نسبت طول ریشهچه به ساقهچه 1/02 d 34/75 a 79/83 a 18 b 9/92 b 85 b 0 1/16 c 37/79 a 85/69 a 21/50 a 9/90 b 100 a 3 1/26 b 41/65 a 81/23 a 15 c 9/94 ab 75 c 6 1/38 a 7/25 b 54/85 b 6/50 d 10/01 a 32/50 d 9 میانگینهای با حروف مشابه در هر ستون در سطح احتمال 5 درصد با روش LSD تفاوت معنیداری ندارند. جدول 4 :مقایسه تاثیر سطوح مختلف شوری بر شاخصهای جوانهزنی و رشدی کینوا ژنوتیپ درصد جوانهزنی (درصد (T90 T50 T25 تعداد گیاهچه نرمال (عدد) بنیه طولی بذر نسبت طول ریشهچه به ساقهچه 1/25 a 40/94a 16/25 a 9/19 b 8/14 b 7/49 b 81/25 a کاکا تیتی 1/15 b 19/79 b 14/25 b 10/69 a 9/47 a 8/71 a 71/25 b ردکارینا نتیجهگیری کلی شوری یکی از مهمترین عواملی است که جوانهزنی و رشد گیاه را با محدویت مواجه میکند. اثر شوری بر گیاهان در مراحل مختلف رشدی و حتی بر ارقام مختلف یک گونه گیاهی میتواند متفاوت باشد. در این آزمـایش مشـخص شد وجود مقدار کمی تنش شوری میتواند تاثیر مثبتی بر شاخصهای جوانهزنی و رشدی از جمله درصد جوانهزنـی، T90 ،طول گیاهچه و بنیه طولی بذر داشته باشد. این گیاه تا حدودی بـه شـوری مقاومـت دارد و مـی تـوان بـا اعمـال مدیریت در مزرعه، استقرار این گیاه را در آب و خاک شور تضمین نمود. با مقایسه ژنوتیپها مشخص گردید ژنوتیپ تیتی کاکا نسبت به ژنوتیپ ردکارینا در ارزیابی شاخصهای جوانهزنی و رشدی موفقتر عمل نموده است و توصـیه میشود برای دستیابی به نتایج دقیقتر، آزمایشات دیگری با این ارقام انجام گیرد

مراجع

Ashraf, M. 2001. Regulation between grown and gas change characteristics in some salt tolerance amphidiploid Brassica species relation to their diploid parents. Environmental and Experimental Botany, 45: 155-163.

Bhargava, A., Shukla, S., Rajan, S. and Ohri, D. 2007. Genetic diversity for morphological and quality traits in quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) germplasm. Genetic Resources and crop Evolution, 54: 167-173.

De, R. and Kar, R.K. 1995. Seed germination and seedling growth of mung been (Vigna radiate) under water stress induced by PEG-6000. Seed Science and Technology, 23: 301-308.

Ehteshamnia, A. 2006. Effect of salinity on seedling growth indices of 10 medical plants. 3th Medicinal Plant Sympsium. Shahid Beheshti University. [In Persian].

Ellis, R.H., Roberts, E.H. 1981. The quantification of aging and survival in orthodox seeds. Seed Science and Technology, 9: 373-409.

Fallahi, J., Ebadi, M.T. and Ghorbani, R. 2009. The effect of salinity and drought stresses on germination and seedling growth of clary, 1(1): 57-67. [In Persian].

FAO, 2014. GIEWS (global information and early warning system on food and agriculture) country briefs.

  Gonzalez, J.A., Gallardo, M. and Hilal, M. 2009. Physiological respons of quinoa (Chenopodium quinoa Willd.). Tibet's Science and Technology, 73: 13-17.

 Hubbard, M., Germida, J. and Vujanovic, V. 2012. Fungal endophytes improve wheat seed germination under heat and drought stress. Botany, 90: 137-149.

 ISTA, 2010. International rules for seed testing. International Seed Testing Association (ISTA).

Jacobsen, S.E., Liu, F. and Jensen, C.R. 2009. Does root-sourced ABA play a role for regulation of stomata under drought in quinoa (Chenopodium quinoa Willd.). Scientia Horticulture, 122(2): 281-287.

Jacobsen, S.E., Christiansen, J.L. and Rasmussen, J. 2010. Weed harrowing and inter-row hoeing in organic qrown quinoa (Chenopodium quinoa Willd.). Outlook on Agriculture, 39(3): 223-227.

  Kader, M.A. and Jutzi, S.C. 2004. Effect of thermal and salt treatment during imbibition on germination seedling growth of sorghum (Sorghum bicolor L.) at 42/19. Journal of Agronomy and Crop Science, 190 (1): 35-38.

Liopa-Tsakalidi, A., Kaspiris, G., Salahas, G and Barouchas, P. 2012. Effect of salicylic acid (SA) and giberellic acid (GA) pre-soaking on seed germination of Stevia (Stevia rebaudiana) under salt stress. Journal of Medicinal Plant Research, 6: 416-423.

 Munns, R. and Tester, M. 2008.  Mechanisms of salinity tolerance. Annual Review of Plant Biology, 59: 651-681.

  Oyoo, M.E., Githiri, S.M. and Ayiecho, P.O. 2010. Performance of some quinoa (Chenopodium quinoa Willd) genotypes in Kenya. South African Journal of Plant and Soil, 27: 187-190.

Paniccio, M.R., Jacobsen, S.E., Akhtar, S.S and Muscolo, A. 2014. Effect of saline water on seed germination and early seedling growth of the halophyte quinoa. AOB Plant, 6: 1-18.

   Rauf, M., Munir, M., Hassan, M.U., Ahmad, M. and Afzal, M. 2007. Performance of wheat genotypes under osmotic stress at germination and early seedling growth stage. African Journal of Biotechnology, 6(8): 971-975.

Soltani, A. and Maddah, V. 2010. Simple applied programs for education and research in agronomy. Issa Press. Iran. 80p.

Talebnejad, R. and Sepaskhah, A.R. 2015. Effect of different saline groundwater depths and irrigation water salinities on yield and water use of quinoa in lysimeter. Agriculture and Water Management, 148: 177-188.

Turhan, H. and Ayaz, C. 2004. Effect of salinity on seedling emergence and growth of sunflower (Helianthus annuus L.) cultivars. International Journal of Agriculture Biological, 6: 149-152.

Yao, Y., Shi, Z.X. and Ren, G.X. 2014. Antioxidant and immunoregulatory activity of polysaccharides from quinoa (Chenopodium quinoa Willd). International Journal of Molecular Sciences, 15: 19307-19318.

Yazdani Biouki, R., Rezvani Moghaddam, P., Khazaei, H.R., Ghorbani, R. and Astaraei, A.R. 2010. Effects of salinity and drought stresses on germination indices of milk thistle (Silibum marianum L.). Iranian Journal of Agricultural Research, 8(1): 12-19. (In Persian)

Yazici, I., Turkan, I., Sekman, A.H. and Demiral, T. 2007. Salinity tolerance of purslane (Portulaca oleracea L.) is achived by enhanced antioxidative system lower level of lipid peroxidation and proline accumulation. Environmental and Experimental Botany, 61(1): 49-57.