تحولات و دگرگونی‌های شعر قوم بختیاری پس از مشروطیت

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 28، مرداد 1399، صفحه 1-22   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/irll.2020.675290

نویسنده

علی آسمند جونقانی^*

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران.

چکیده

قوم بختیاری با تاریخ و فرهنگ و ادبیات خاص خود یکی از اقوام ایرانی در بخش مرکزی زاگرس میانی است. شناخت ادبیات و گویش این قوم برای آگاهی از آداب ‌و رسوم، عناصر فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و دینی این قوم - از جنبه‌های مختلف - و به لحاظ ویژگی‌های سبکی دارای اهمیت است. پژوهش حاضر با هدف تبیین تحولات و عوامل تأثیرگذار بر شعر بختیاری انجام ‌شده است. با توجه به اهمیت ادبیات این قوم، در این پژوهش با مطالعۀ آثار موجودِ شاعران شاخص، شعر بختیاری از آغاز تاکنون با توجه به سیر تکاملی بررسی شده است، سپس با ملاحظۀ سیر تاریخی، دگرگونی‌های بعد از مشروطیت شناسایی و با ذکر نمونه‌ها تحلیل گردیده و ویژگی‌ها و عوامل تقسیم‌بندی آن‌ها نقد و بررسی شده است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته و در پایان هر دوره نمونه‌هایی عینی از اشعار بختیاری ارائه گردیده است. نتیجۀ پژوهش حاکی از آن است که اشعار بختیاری پس از دورۀ مشروطه به گویش بختیاری سروده شده است در حالی که قبل از آن، نمونه‌ای از شعر مکتوب به این گویش دیده نمی‌شود. تاریخ ادبی قوم بختیاری در عین روانی و سادگی که خود موجب جذابیت و دلنشینی آن شده، پس از دورۀ مشروطیت تحت تأثیر عوامل مختلف، هم در قالب و هم در مضمون، دچار تحول و دگرگونی اساسی شده است و تنوع موضوعات، بیانگر متغیرها و مؤلفه‌های گستردۀ فرهنگی در این قوم است.

کلیدواژه‌ها

ادبیات بختیاری؛ تحولات؛ شعر؛ مشروطیت؛ انقلاب اسلامی

مراجع

کتاب‌ها

- آسمند، علی، (1380)، تاریخ ادبیات در قوم بختیاری، اصفهان:  انتشارات شهسواری.

-افسر، داراب، (بی‌تا)، منتخباتی از اشعار شاعر فرزانه داراب افسر بختیاری، اصفهان: مشعل.

- افسر، داراب، (1373)، دیوان، تصحیح غلام عباس نوروزی و پرویز موگویی، تهران: انتشارات آنزان.

- امام، محمدعلی، (بی‌تا)، کهن شعرای خوزستان، به اهتمام و مقدمه محمدحسین حکمت فر و محمدحسن عرب دزفولی، اهواز: فرهنگ و هنر خوزستان.

- امان‌اللهی، سکندر، (1360)، کوچ‌نشینی در ایران، پژوهشی درباره عشایر و ایلات، تهران: انتشارات آگاه.

- امان‌اللهی، سکندر،(1370)، قوم لر پژوهشی درباره پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیائی لرها در ایران، تهران: انتشارات آگاه.

- اوژن بختیاری، سرهنگ ابوالفتح، (بی‌تا)، تاریخچه دو قرن شعرا و عرفای چهارمحال و بختیاری، تهران.

- بختیاری، پژمان، (1368)، دیوان پژمان بختیاری، تهران: نشر پارسا.

- حسینی، بیژن، (1373)، بُرگ چُوگ، تهران: انتشارات کاوش.

- خسروی، عبدالعلی، (1372)، تاریخ و فرهنگ بختیاری، اصفهان: نشر حجت.

- خسروی، عبدالعلی (1375)، فرهنگ و ادبیات بختیاری، شهرکرد: انتشارات ایل با همکاری انتشارات غزل.              

- رئیسی، داراب،(1370)، گلبانگ بختیاری، مجموعه اشعار داراب رئیسی، تهران:  انتشارات عشایری.

- ژوکوفسکی، والنتین، ( 1396)، مواردی برای مطالعه گویش بختیاری، ترجمۀ مریم شفقی و مهدی دادرس، تهران: انتشارات علامه طباطبایی.

- سردار اسعد بختیاری، علی‌قلی خان،(1363)، تاریخ بختیاری، تهران: انتشارات یساولی.

- شاملویی، حبیب‌الله، (1363)، جغرافیای کامل ایران، تهران: انتشارات بنیاد.

- صفی نژاد، جواد، (1368)، عشایر مرکزی ایران، تهران: انتشارات امیرکبیر.

- عکاشه، (ضیغم الدوله) اسکندر خان، (1365)، تاریخ ایل بختیاری، تهران: انتشارات فرهنگسرا.

- فصلنامۀ عشایری (ذخایر انقلاب)، (1366 تا 1371)، نخست وزیر و شورای امور عشایری، مدیر مسئول علی قنبری، 18 جلد، تهران: انتشارات علمی - فرهنگی. 

- کوپر، مریان سی، (1367)، سفری به سرزمین دلاوران، ترجمه امیرحسین ظفر خان ایلخان بختیاری، تهران: امیرکبیر.

- مک بن روزالیزابت، (1373)، با من به سرزمین بختیاری بیایید، ترجمه مهراب امیری،تهران: نشر سهند.

- گریشمن، (1372)، ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد معین، جلد دهم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.

- ملازلفعلی، کرّانی،(1376)، دیوان، به کوشش محسن دهقان، اصفهان: انتشارات مشعل.

- مینورسکی،  ولادیمیر، (1362)، رساله لرها و لرستان، ترجمه سکندر امان اللهی بهاروند، تهران: نشر ارون.

- نوروزی، غلام عباس، (1374)، کتاب آنزان، ویژه فرهنگ، هنر، تاریخ و تمدن بختیاری، کتاب اول، تهران: مؤسسه آنزان.

- نوروزی، غلام عباس، (1377)، کتاب آنزان، ویژه فرهنگ، هنر، تاریخ و تمدن بختیاری، کتاب دوم، تهران: مؤسسه آنزان.

منابع لاتین

          - D.L.R.Lorimer, the phonology of the bakhtiari, Badakhdhani, and Madaglashti Dialects of Modern persisn (London, 1922) P. 1