نسخه‌شناسی اشعار و شرح احوال صادق هجری تفرشی

پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

دوره 4، شماره 11، شهریور 1398، صفحه 29-64   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی اکبر عطائی¹؛ عبدالرضا مدرس زاده^{* 2}؛ اصغر دادبه³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان

²دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان(نویسندۀ مسؤول)

³استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه علّامه طباطبایی تهران

چکیده

با توجه به اینکه احیای آثار گذشتگان زبان و ادبیات فارسی، نقشی اساسی در شناخت ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی جامعۀ گذشتۀ ما دارد و نیز با این شناخت می‌توان افق‌های روشنی را به زندگی امروز گشود، نویسنده را بر این داشت تا به گردآوری دقیق و تحلیل و تصحیح اشعار یکی از انسان‌های وارسته و پاک دورۀ صفویه و افشاریه بپردازد. این پژوهش سعی دارد تا پس از شرح احوال زندگی شاعر، نسخه‌های خطی از سروده‌های وی را معرفی کند. صادقهجریتفرشی شاعر عصر صفوی و افشاری، ابتدا یک مثنوی تاریخی‌مذهبی را می‌سراید و سپس به اشعار عرفانی و پرسوزوشور راغب می‌شود. بیشتر اشعار وی در قالب مثنوی است و چند رباعی و غزل و بیت‌های پراکنده (مفردات) از وی بر جای مانده است. پژوهشگر به این دلیل این موضوع را برگزید تا علاقه‌مندان شعر و ادب فارسی با چنین چهره‌های گمنامی بیشتر آشنا شوند و آنان نیز به تحلیل و معرفی چنین اشخاص و نسخه‌هایی ترغیب شوند. نگارنده مشخصات بعضی از نسخه‌هایی را که در گردآوری دیوان شاعر از آن‌ها استفاده کرده، ذکر می‌کند و در بعضی موارد به نسخه‌هایی که فقط از نظر گذرانده است، اشاره‌ای دارد. پژوهشگر دلیل جمع‌آوری و نقد و تحلیل نسخه‌های صادق تفرشی را زدودن غبار سهو و اِعمال سلیقه در نگارش نُسخ می‌داند. پژوهشگر در این مقاله به روش کتابخانه‌ای و تحقیقِ تاریخی، هریک از نسخه‌های مورد نظر را از کتابخانه‌های مختلفی به دست آورده و ماه‌ها این نسخ را با یکدیگر مقایسه کرده و آن‌ها را به‌دقت مورد تحلیل و بررسی قرار داده است.

کلیدواژه‌ها

صادق تفرشی؛ تصحیح؛ نسخه‌های خطی؛ دورۀ صفویه و افشاریه

مراجع