انقلاب اسلامی و گسترش اسلام سیاسی در دنیای عرب

فصلنامه تخصصی علوم سیاسی

مقاله 8، دوره 16، شماره 51، تیر 1399، صفحه 155-172   

نویسندگان

سجاد بهرامی مقدم^{* 1}؛ مهدیه حیدری²

¹استادیار روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان، گیلان، ایران.

²دانش‌آموخته دکتری روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

چکیده

این مقاله، به تأثیرگذاری انقلاب اسلامی ایران، در گسترش اسلام خواهی در دنیای عرب و چالش های گسترش اسلام سیاسیِ الهام گرفته از انقلاب اسلامی، که دنیای عرب با آن مواجه شده است؛ می پردازد. وقوع انقلاب اسلامی در ایران، بر تحولات سیاسی و اجتماعی کشورهای عربی تاثیرگذار بوده است، به طوری که سبب احیای نیروی عظیم اسلامی برای بازسازی اجتماعی و ترسیم هندسه سیاسی جوامع عربی، بر طبق ارزش های ضد سلطه اسلامی شده است. اما گسترش اسلام سیاسیِ الهام گرفته از انقلاب اسلامی ایران، با چالش هایی نیز در دنیای عرب روبرو بوده است که در این مقاله، در سطح درونی دولت های عربی به آن پرداخته شده است. این چالش ها را می توان به سه دسته چالش ژئوپلیتیکی، جریان های وابسته افراط گرا و چالش سکولاریسم تقسیم کرد. بنابراین، تحت تأثیر انقلاب اسلامی ایران در دنیای عرب، فراتر از سایه اسلام افراطی، یک انقلاب و دگرگونی وسیع اجتماعی - ایدئولوژیکی در حال وقوع است که بر پایه ارزش های اسلامی، متن و محتوای ارزشی، سیاسی و اجتماعی جوامع عربی را در چارچوب حکومت ها و ساختارهای مردم سالارانه باز تعریف کرده؛ به گونه ای که این بازتعریف، شکل گیری فرمانروایی متعالی در متن ارزش های اسلامی را در این جوامع ناگزیر ساخته است، گرچه این امر با چالش های افراط گرایی و دستورکارهای نظام های سیاسی محافظه کار دنیای عربی نیز مواجه است. روش تحقیق در این پژوهش مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی و شیوه گردآوری داده های آن مبتنی بر روش کتابخانه ای است.

کلیدواژه‌ها

انقلاب اسلامی؛ کشورهای عربی؛ اسلام گرایی؛ ارزش های سیاسی؛ اجتماعی؛ اسلامی

مراجع