تاثیر رژیم آبیاری، محلول‌پاشی متانول و کاربرد اسید هیومیک بر برخی ویژگی‌های ریشه کاسنی (Cichorium intybus L.)

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 3، دوره 12، شماره 43، دی 1399، صفحه 20-34   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سید غلامرضا موسوی^{* 1}؛ منصور فاضلی رستم پور^{* 2}؛ حامد جوادی^{* 3}؛ محمدرضا مالکی^{* 4}

¹دانشیار گروه کشاورزی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران

²استادیار بخش زراعی و باغی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زابل، ایران

³استادیار دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه پیام نور، ایران

⁴دانشجوی دکتری گروه کشاورزی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران

چکیده

با هدف بررسی سطوح آبیاری، متانول و اسید هیومیک بر صفات مورفولوژیکی، بعضی مواد محلول و عناصر ریشه کاسنی، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1395 اجرا شد. رژیم آبیاری در سه سطح (آبیاری پس از 70، 140 و 210 میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر) به عنوان کرت اصلی، محلول‌پاشی با متانول در دو سطح (صفر و 21 درصد حجمی) و اسید هیومیک با دو سطح (صفر و 10 لیتر در هکتار) به صورت فاکتوریل به عنوان کرت فرعی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که تاخیر در آبیاری از 70 به 210 میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر، طول، تعداد انشعابات ریشه، درصد قند ملاس، نیتروژن و فسفر و عملکرد خشک ریشه را به ترتیب 37، 46، 23، 39، 55 و 44 درصد کاهش داد. کاربرد 10 لیتر در هکتار اسید هیومیک باعث افزایش معنی‌دار صفات طول و تعداد انشعابات ریشه، درصد نیتروژن، فسفر و پتاسیم ریشه، عملکرد خشک ریشه و کارایی مصرف آب ریشه به ترتیب به میزان 12، 19، 15، 5/18، 35، 9 و 7 درصد و کاهش درصد قند ریشه کاسنی به میزان 25 درصد نسبت به تیمار عدم کاربرد اسید هیومیک گردید. همچنین اگرچه کاربرد متانول باعث تاثیر معنی‌داری بر صفات ریشه گردید ولی با آبیاری برهمکنش معنی‌داری نداشت. به طور کلی نتایج تحقیق نشان داد که کاربرد اسید هیومیک توانست باعث کاهش اثرات منفی تنش کم‌آبی بر کاسنی گردد.

کلیدواژه‌ها

اسید هیومیک؛ تنش کم‌آبی؛ عناصر ریشه؛ متانول؛ مورفولوژی ریشه

مراجع

امیری، م.، عرب، ب.، آزادگان، ا. و مطلبی، ب. 1392. بررسی تأثیر اسید هیومیک بر اجزاء عملکرد و دوام عمرگل شاخه بریده ژربرا. فصلنامه نظام مهندسی کشاورزی. جلد 11، شماره 42: 43-46.

اویسی، م. و ف. قوشچی. 1391. بررسی اجمالی نقش اسید هیومیک در تخفیف اثرات تنش کمبود آب در گیاهان زراعی. دو ماهنامه کشاورزی و توسعه پایدار. شماره 43: 16-21.

بابایی، پ.، گلچین، ا.، بشارتی، ح. و افضلی، م. 1391. تأثیر کود میکروبی گوگردی بر جذب عناصر غذایی و عملکرد سویا در مزرعه. مجله پژوهش­های خاک (علوم خاک و آب). جلد 2، شماره 26: 150-145.

پاسبان­اسلام ، ب. 1383. ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد در ژنوتیپ­های بی­خار جدید گلرنگ. مجله علوم کشاورزی ایران. جلد  35، شماره 4: 869-874.

جوان، ج. و فال­سلیمان، م. 1387. بحران آب و لزوم توجه به بهره­وری آب کشاورزی در نواحی خشک (مطالعه موردی: دشت بیرجند). مجله جغرافیا و توسعه. شماره 11: 115-138.

حیدری، م. و س. خلیلی. 1393. تاثیر اسید هیومیک و کود فسفر بر عملکرد دانه و گل، رنگدانه­های فتوسنتزی و مقادیر عناصر معدنی در گیاه چای ترش ((Hisbiscus sabdariffa L.. مجله علوم گیاهان زراعی ایران. جلد 45، شماره 2: 191-199.

خرم­قهفرخی، ا.، رحیمی، ا.، ترابی، ب. و مداح حسینی، ش. 1394. تأثیر کاربرد کود هیومیک اسید، محلولپاشی برگی چای کمپوست و ورمی­واش بر جذب عناصر و محتوای کلروفیل گلرنگ(Carthamus tinctorius L.) . مجله تولید گیاهان روغنی. جلد 2، شماره 1: 71-84.

خسروی، م.ت.، ع. مهرآفرین، ح. نقدی بادی، ر. حاجی­آقایی و ا. خسروی. 1390.  تاثیر کاربرد متانول و اتانول بر عملکرد گیاه دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea L.) در منطقه کرج. مجله داروهای گیاهی. جلد 2، شماره 2: 121-128.

سهرابی، ی.، م.ر. شکیبا، م. عبداللهیان نوقابی، ف.رحیم­زاده خویی، م. تورچی و ک. فتوحی. 1385. ارزیابی اثر آبیاری محدود و زمان برداشت ریشه روی عملکرد و خصوصیات کیفی چغندرقند. مجله پژوهش و سازندگی.  شماره 70: 8-15.

قاسمی، ا.، توکلی، م.ر. و  ذبیحی، ح.ر. 1391. تأثیر نیتروژن، پتاسیم و اسید هیومیک بر رشد رویشی، جذب عناصر نیتروژن و پتاسیم در مینی تیوبر سیب زمینی تحت شرایط گلخانه‌ای. مجله زراعت و اصلاح نباتات. جلد 8، شماره 1: 56-39.

قائدی­جشنی، م. و س.م. موسوی­نیک. 1394. تأثیر تنش خشکی و کودهای فسفر و روی بر صفات زراعی مورفولوژیکی و میزان اسانس بابونه آلمانی. مجله تنش­های محیطی در علوم زراعی. جلد 8، شماره 1: 65-72.

قلی­نژاد، ر. ع. سیروس­مهر و ب.  فاخری. 1395. ارزیابی رژیم آبیاری و کودهای آلی برعملکرد کمی و کیفی گاوزبان  (Borago officinalis L.). مجله اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. جلد10،  شماره 3: 683-396.

مطهری، ح.، پ. مرادی، ا.س. هانی و م. مطهری. 1390. تاثیر کاربرد کود نیتروژن و باکتری­های حل­کننده فسفات بر صفات مورفولوژیکی و مواد موثرع همیشه­بهار. اولین همایش ملی ایده­های نوبن در کشاورزی، داشگاه آزاد ساوه، ایران.

مهراندیش، م.، م. جامی و م. آرمین. 1397. اثر منبع و مقدار مصرف پتاسیم بر ویژگی‌های کیفی چغندرقند رقم ارس در شرایط آبیاری کامل و محدود. مجله اکوفیزیولوژی گیاهی. جلد 10، شماره 34: 97-108.

نادعلی، ا.، ف. پاک­نژاد و م. غفاری. 1393. اثر متانول به عنوان منبع کربن بر صفات کمی و کیفی چغندرقند در شرایط تنش خشکی. مجله پژوهش­های به­زراعی. جلد 6،  شماره 3: 231-246.

Abd El-Baky, H.M., M. Hussein and G. El-Baroty. 2008. Algal extracts improve antioxidant defense abilities and salt tolerance of wheat plant irrigated with sea water. Afric. J. Biochem. 2: 151–164.

Afzal, F., A.K. Yar, R.H. Ullah, B.G. Ali, J.S. Ali, J.S. Ahmad and S. Fu. 2017. Impact of drought stress on active secondary metabolite production in cichorium intybus roots. J. Appl. Environ. Biol. Sci. 7(7): 39-43.

Bassiri, A., M. Kosh-Khui, and I. Rouhani. 1977. The influence of simulated moisture stress conditions and osmotic substrates on germination and growth of cultivated and wild safflowers. J. Agric. Sci. 88:95-100.

Campanella, A., C. Fontanini and M.A. Baltanas. 2015. High yield incorporate with humic acid and water deficit generated in castor. Chem. Eng. J. 170: 280- 289.

Dlnoaz Hashimloyan, B., A. Ataiazimin and M. Mozhdehi. 2015. Identification and measurement of some secondary metabolites of leaves, stems and roots of Dendrostellera lessertii and their allelopathy effects on barley and mungbean plants. J. Plant Ecophysiol. 7(22): 162-177. (In Persian)

Dowine, A., S. Miyazaki, H. Bohnert, P. John, J. Coleman, M. Parry and R. Haslam. 2004. Expression profiling of the response of Arabidopsis thaliana to methanol stimulation. Phytochem. 65: 2305–2316.

Fathy, M.F., A. Motagally and K.K. Attia. 2009. Response of sugar beet plants to nitrogen and potassium fertilization in sandy calcareous soil. Int. J. Agric. Biol. 11: 695-700.

Fazeli Rostampour, M., M. Yarnia, R. Farokhzadeh Khoee, M.J. Seghatoleslami and G.R. Moosavi. 2013. Physiological response of forage sorghum to polymer under water deficit conditions. Agron. J. 105 (4): 1-9.

Gholami, H., F. Raouffard, M.J. Saharkhiza and D. Askarghani. 2018b. Yield and physicochemical properties of inulin obtained from Iranian chicory roots under vermicompost and humic acid treatments. Indust. Crops Produc. 123: 610-616.

Hincapie, C.S.G., F. Mondragon and D. Lopez. 2011. Conventional in situ transesterification of castor seed oil for biodiesel production. Fuel. 90: 1618-1623.

Holland, M.A. 1997. Occam’s razor applied to hormonology. Are cytokinins produced by plants? Plant Physiol. 115: 865-868.

Jahan, M., Sh. Ghalenoee, A. Khamooshi and M.B. Amiri. 2015. Evaluation of some agroecological characteristics of basil (Ocimum basilicum L.) as affected by simultaneous application of water-saving superabsorbent hydrogel in soil and foliar application of humic acid under different irrigation intervals in a lowinp. J. Hort. Sci. 29(2): 240-254. 

Karaivazoglou, N., D. Papakost and S. Divanidis. 2007. Influence of liming form of phosphor fertilizer on nutrent uptake, growth, yield and quality of virginia tobacco. Field Crops Res. 15(2): 52-60.

Kerr, S. and M. leaman. 1997. Varieties for 1998. British Sugar Beet Rev. 65(2): 7-11.

Liu, C.H., R.J. Cooper and D.C. Bowman. 1998. Humic acid application affects photosynthesis, root development, and nutrient content of creeping bentgrass. Hort. Sci. 33: 1023-1025.

Mohammadipour, E., A. Golchin, J. Mohammadi, N. Negahdar and N. Zarchini. 2012. Effect of humic acid on yield and quality of marigold (Calendula officinalis L.). Ann.  Biol. Res.  3: 5095- 5098.

Moosavi, S.G.R. 2012. Effects of irrigation and nitrogen (N) fertilization levels on yield, morphological traits and water use efficiency of chicory (Cichorium intybus L.).  J. Medi. Plants Res. 6(31): 4647-4652.

Oveysi, M. and F. Ghoshchi. 2012. Study of humic acid role on reduction of water deficit stress effects on crops. Agric. Sustain. Develop. 43: 12-16.

Ramirez, I., F. Dorta, V. Espinosa, A. Mercado and H. Pena-cortes. 2006. Effect of foliar and root application of methanol on the growth of Arabidopsis, tobacco and tomato plants. J. Plant Growth Regul. 56: 165-174.

Reinefeld, E., B. Emmerich, G. Baumgarten, C. Winner and U. Beiss. 1974. Prediction of molasses with beet analysis. Zucker. 27: 2-15.

Salehi, B., A. Bagherzadeh and M. Ghasemi. 2010. Effect of humic acid on growth, yield and yield components traits of three variety of Lycopersicon esculentum L. Agroecol. J. 2(4): 640-647.

Sani, B.  and H. Aliabadi Farahani. 2010. Effect of P₂O₅ on coriander induced by AMF under water deficit stress. J. Ecol.Natu. Environ. 2(4): 52-58.

Save, R., J. Penuelas, I. Filella and C. Olivella. 1995. Water relations, hormonal level, and spectral reflectance of gerbera- jamesonii bolus subjected to chilling stress. J. Am. Soc. Hort. Sci. 120: 515-519.

Schmidt, R.E., X. Zhang and D.R. Chalmers. 1999. Response of photosynthesis and superoxidide dismutase to silica applied to creeping bentgrass grownunder two fertility levels. J. Plant Nutri. 22: 1763-1773.

Tan, K.H. 2003. Humic matter in soil and the environment. Marcel Dekker, New York.