تأثیر همزیستی میکوریزی در تعدیل اثرات زیانبار علف‌کش هالوکسی‌فوپ-آر متیل‌استر در آفتابگردان

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 5، دوره 12، شماره 43، دی 1399، صفحه 46-57   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زینب دهقان¹؛ جلیل خارا^{* 2}

¹دانشجوی دکترای فیزیولوژی گیاهی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

²گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

به ‌منظور بررسی اثرات تلقیح با قارچ میکوریز آربوسکولار Glomus intraradices در تعدیل اثر علف‌کش هالوکسی‌فوپ آرمتیل استر با نام تجاری سوپرگالانت بر شاخص‌‌های بیوشیمیایی و پاسخ‌های هورمونی گیاه آفتابگردان (Helianthus annuus L.) رقم لاکومکا، یک آزمایش فاکتوریل به ‌صورت طرح کاملاً تصادفی با 4 سطح غلظت علف‌کش (0، 25، 50 و 75 پی‌پی‌ام) در 3 تکرار انجام شد. در مرحله 4 تا 6 برگی، غلظت‌های مختلف علف‌کش به اندام هوایی گیاهان پاشیده شد. اثرات علف‌کش روی درصد همزیستی میکوریزی و سایر شاخص‌ها، در گیاهان تحت تیمار با میکوریز و شاهد کاملاً مشهود بود. با افزایش غلظت علف‌کش، افزایش (60 درصد) مقدار جیبرلین در گیاهان همزیست و کاهش معنی‌دار مقدار اکسین اندام هوایی (48 درصد) نسبت به شاهد مشاهده شد. علاوه بر این، افزایش مقدار پرولین (7/2 و 5/1 برابر در اندام هوایی و ریشه) و محتوای قندهای محلول (5/36 و 5/23 درصد در اندام هوایی و ریشه) و نیز کاهش محتوای پروتئین‌ کل (2/29 درصد در اندام هوایی و 1/40 درصد در ریشه) و کاهش وزن خشک (3/61 و 0/76 درصد در اندام هوایی و ریشه) گیاهان شاهد و همزیست قابل توجه بود. با افزایش غلظت علف‌کش، مقدار آسیب وارده به گیاه بیشتر شد و گیاه برای مقابله با این شرایط با افزایش جیبرلین، پرولین و قندهای محلول پاسخ داد. این پاسخ‌های سازشی در گیاهان تلقیح شده با قارچ میکوریز شدیدتر و مؤثرتر بود. از این رو، به نظر می‌رسد تلقیح گیاهان آفتابگردان با G. intraradices می‌تواند این گیاه را در برابر اثرات زیانبار علف‌کش فوق مقاوم‌تر کند.

کلیدواژه‌ها

میکوریز؛ علف‌کش؛ هالوکسی‌فوپ آر-متیل استر؛ آفتابگردان؛ سوپرگالانت

مراجع

الهویردیان حمیدی، ا. 1396. اثرات تعاملی کلونیزاسیون میکوریزای آربوسکولار و علف­کش سوپرگالانت در رشد و فیزیولوژی گیاه کانولا (Brassica napus L.). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ایران.

بابایی، ک.، م. امینی دهقی، س. ع. م.  مدرس ثانوی و ر. جباری . 1389. اثر تنش خشکی بر صفات مورفولوژیک، میزان پرولین و درصد تیمول در آویشن (Thymus vulgaris L) تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران . دوره  26 ، شماره  2(پیاپی )48: از صفحه 251-239.

خواجه پور‍، م. 1391. گیاهان صنعتی. جهاد دانشگاهی ( دانشگاه صنعتی اصفهان) .582 صفحه.

زند ، ا .، م. باغستانی، ف. بناکاشانی و ف. دستاران ممقانی. 1389. بررسی کارایی تعدادی از علف­کش­ها در کنترل بیوتیپ­های یولاف وحشی( Avena ludoviciana Durieu) مقاوم و حساس به علف­کش­­های بازدارنده استیل کوآنزیم-آ-کربوکسیلاز. مجله حفاظت گیاهان ( علوم و صنایع کشاورزی). دوره 24. شماره 3 : 251-242.

مکاریان، ح.، ح. ر.  اصغری و ح. مطهری نژاد. 1389. تاثیر قارچ­های میکوریزا بر تولید ماده خشک و محتوای کلروفیل برگ ذرت  (Zea mays L.)در حضور علف­کش متری بیوزین . یازدهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشگاه شهید بهشتی تهران. صفحه 486.

میری، ح. و ی. ع. رحیمی. 1388. بررسی تاثیر برخی از علف­کش­ها در کنترل علف­های هرز (Brassica napus) در استان بوشهر. مجله اکوفیزیولوژی گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان. دوره1 ، شماره 1 :63-49.

Abouziena, H. F. and W. M. Haggag. 2016. Weed Control in Clean Agriculture: A Review. Planta Daninha. 34(2): 377-392.

Agostinetto, D., L. T., Perboni, A. C., Langaro, J. Gomes, D.S. Fraga and J. J. Franco. 2016. Changes in photosynthesis and oxidative stress in wheat plants submitted to herbicides application. Planta Daninha. 34(1): 1-9.

Ahmad Khan, I., S. H. Ahmad, N. M. Sarvat, N. Moazzam, M. Athar and S. H. Shabir. 2007. Growth response of Buffel Grass (Cenchrus ciliaris) to phosphorus and mycorrhizal inoculation. Agric. Conspec. Sci. 72: 129-132.

Balestrini, R., E. Lumini, R. Borriello and V. Bianciotto. 2015. Plant-soil biota interactions, in Soil Microbiology, Ecology and Biochemistry, ed Paul E. A., editor. London. Academic Press. Elsevier. 311-338.

Bates, L. S., R. P. Waldren and I. D. Teare. 1973. Rapid determination of free proline for water-stress studies. Plant Soil. 39: 205-207.

Bent, E., S. Tuzun, C. P. Chanway, and S. Enebak. 2001. Alterations in plant growth and root hormone levels of lodge pole pines inoculated with rhizobacteria. Can. J. Microbiol. 47: 793-800.

Bernat, P., J. Nykiel-Szymanska, P. Stolarek, M. Slaba and R. Szewczyk. 2018. 2,4-dichlorophenoxyacetic acid-induced oxidative stress: Metabolome and membrane modifications in Umbelopsis isabellina, a herbicide degrader. PLoS One. 13(6):e0199677

Berrios, J., A. Illanes and G. Aroca. 2004. Spectrophotometric method for determining gibberellic acid in fermentation broths. Biotech. Let. 26: 67-70.

Chatterjee, J. and C. Chatterjee. 2000. Phytotoxicity of cobalt, chromium and copper in cauliflower. Environ Pollut. 109(1): 69-74.

Cobb, A. H.  and J. P. H. Reade. 2010. Herbicides and Plant Physiology. Wiley-Blackwell Pub. London, U.K.

Choi, N. H., G. J. Choi, B. S. Min, K. S. Jang, Y. H. Choi, M. S. Kang, M. S. Park, J. E. Choi, B. K. Bae and J. C.  Kim. 2009. Effects of neolignansfrom the stem bark of Magnolia obovata on plant pathogenic fungi. J. App. Microb. 106: 2057-2063.

De Prado, J., R. A. De Prado and R. H. Shimabukuro. 1999. The effect of diclofop on membrane potential, ethylene induction, and herbicide phytotoxicity in resistant and susceptible biotypes of grasses. Pest. Biochem. Physiol. 63(1): 1-14.

DuBois, M., K. A. Gilles, J. K. Hamilton, P. A. Rebers and F. Smith. 1956. Colorimetric method for determination of sugars and related substances. Anal. Chem. 28 (3):350–356.

El-Saht, H. M., M. N. A. Hasaneen and F. M. Bassuony. 1994. Effect of metribuzin herbicide on nitrogen, pigments, protease and nitrate reductase activity of normal and NaCl-stressed castor bean and maize plants. Biol. Plant. 36(2): 267-275.

Fan, Q. J. and J. H. Liu. 2011. Colonization with arbuscular mycorrhizal fungus affects growth, drought tolerance and expression of stress-responsive genes in Poncirus trifoliata. Acta Physiol. Plant. 33: 1533-1542.

Hassan, S. E., M. Hijri and M. St.Arnaud. 2013. Effect of arbuscular mycorrhizal fungi on trace metal uptake by sunflower plants grown on cadmium contaminated soil. N. Biotechnol. 30(6): 780-787.

Hildebrandt, T. M., A. N. Nesi, W. L. Araújo and H. P. Braun. 2015. Amino acid catabolism in plants. Mol. Plant. 8(11): 1563-1579.

Hoppe, H. H. 1980. Changes in membrane permeability, carbohydrate content, lipid content, and lipid composition in root tips from Zea mays after treatment with diclofop-methyl. Z. Pflanzenphysiol. 100: 414-426.

Iniobong, O. E., M. G. Solomon and O. Osonubi. 2008. Effects of arbuscular mycorrhizal fungus inoculation and phosphorus fertilization on the growth of Gliricidia sepiom in sterile and non-sterile soil. Agron. J. 2: 23-27    

Islam, F., T. Yasmeen, S. Ali, B. Ali, M. A. Farooq and R. A. Gill. 2016. Priming-induced antioxidative responses in two wheat cultivars under saline stress. Acta Physiol. Plant. 37: 1-12.

Janicka, U., H. Mioduszewska, E. Kielak, J. Klocek and M. Horbowicz. 2008. The effect of haloxyfop-ethoxyethyl on antioxidant enzyme activities and growth of wheat leaves (Triticum vulgare L.). Polish Journal of Environmental Studies 17: 485-490.

John, R., P. Ahmad, K. Gadgil and S. Sharma. 2009. Heavy metal toxicity: Effect on plant growth, biochemical parameters and metal accumulation by (Brassica juncea L.) Intl. J. Plant Prod. 3(3):65-76.

Khan‚ A. G. 2005. Mycorrhizas and phytoremediation. In: Willey‚ N. (ed.), Methods in Biotechnology-Phytoremediation: Methods and Reviews. Humana press Inc. Totowa, N.J., USA.

Lowry, O. H., N. S. Rosebrough, A. L. Farr and R. J. Randall. 1951. Protein measurement with the Folin-phenol reagent. J. Biol. Chem. 193: 265-75.

Maggio, A., G. Barbieri, G. Raimondi and S. D. Pascale. 2010. Contrasting effects of GA₃ treatments on tomato plants exposed to increasing salinity. Plant Growth Regul. 29: 63-72.

Magome, H., Sh. Yamaguchi, A. Hanada, Y. Kamiya and K. Oda. 2008. The DDF1 transcriptional activator upregulates expression on a gibberellin-deactivating gene, GA2ox7, under high-salinity stress in Arabidopsis. Plant J. 56:613–626.

Mishra, Sh. and R. S. Dubey. 2006. Heavy metal uptake and detoxification mechanisms in plants. Intl. J. Agric. Res. 1(2): 122-141.

Naylor, R. E. L. 2002. Weed Management Handbook. British Crop Protection Council, Blackwell Science, Oxford, UK.

Phillips, J. M. and D. S. Hayman. 1970. Improved procedures for clearing roots and staining parasitic and vesicular–arbuscular mycorrhizal fungi for rapid assessment of infection. Trans. Br. Mycol. Soc. 55: 157-161.

Porcel, R., J. M. Barea and J. M. Ruiz-Lozano. 2003. Antioxidant activities in mycorrhizal soybean plants under drought stress and their possible relationship to the process of nodule senescence. New Phytol. 157: 135-143.

Seiler, G. J. 2007. Wild annual (Helianthus anomalus) and (H. deserticola) for improving oil content and quality in sunflower. Ind. Crop. Prod. 25: 95-100.

Selvaraj, T. and P. Chellappan. 2006. Arbuscular mycorrizae: a diverse personality. J. Cen. Eur. Agr. 7: 349-358.

Vogel-Mikus, K., D. Drobne and M. Regvar. 2005. Zn, Cd and Pb accumulation and arbuscular mycorrhizal colonization of pennycress (Thlaspi praecox Wulf. Brassicaceae) from the vicinity of a lead mine and smelter Slovenia. Environ. Pollut. 133: 233-242.

Wagg, C., C. Barendregt, J. Jansa and M.G.A. van der Heijden. 2015. Complementarity in both plant and mycorrhizal fungal communities are not necessarily increased by diversity in the other. J. Ecol. 103: 1233-1244.

Wenxuan, M., X. Xiangrong, G. Feng and T. Changyan. 2018. Simultaneously maximizing root/mycorrhizal growth and phosphorus uptake by cotton plants by optimizing water and phosphorus management. BMC Plant Biol. 18(334): 1-10.

Wu, Q. S., Y. N. Zou, X. H. He. 2011. Differences of hyphal and soil phosphatase activities in drought-stressed mycorrhizal trifoliate orange (Poncirus trifoliata) seedlings. Sci. Horti. 129: 294-298.

Xu, G. H., V. Chague, C. Melamed-Bessudo, Y. Kapulnik, A. Jain, K. G. Raghothama, A. A. Levy and A. Silber. 2007. Functional characterization of LePT4: a phosphate transporter in tomato with mycorrhiza-enhanced expression. J. Exp. Bot. 58: 2491-2501.

Yang, S. Y., M. Grønlund, I.  Jakobsen, M. Suter Grotemeyer, D. Rentsch, A. Miyao, H. Hirochika, C. S. Kumar, V. Sundaresan, N. Salamin, S. Catausan, N. Mattes, S. Heuer and U. Paszkowski. 2012. Nonredundant regulation of rice arbuscular mycorrhizal symbiosis by two members of the phosphate transporter 1 gene family. Plant Cell 24: 4236-4251.