بررسی صفات مورفولوژیک و عملکرد هیبریدهای ذرت (Zea mays L.) تحت تأثیر کاربرد اسید هیومیک

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 6، دوره 12، شماره 43، دی 1399، صفحه 58-73   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ابوالفضل شهریاری¹؛ حشمت امیدی^{* 2}

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

²استادیار، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

به‌منظور برسی تأثیر اسید هیومیک بر صفات مورفولوژیک و عملکرد هیبریدهای ذرت (704، As72 و DKC)، یک آزمایش کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شاهد واقع در جنوب تهران در طی دو سال زراعی 97-1396 و 96-1395 اجرا شد. عوامل مورد بررسی سه هیبرید ذرت (704، As72 و DKC) در کرت‌های اصلی و اسید هیومیک در دو سطح (کاربرد و عدم کاربرد) در کرت‌های فرعی بودند. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد برگ در هیبرید 704 (/13 عدد در بوته) و کمترین میانگین در دو هیبرید دیگر مشاهده شد. بیشترین تعداد دانه در بلال در کاربرد اسید هیومیک در سال دوم آزمایش با میانگین 6/802 عدد بود که در مقایسه با تیمار عدم کاربرد افزایش 02/16 درصدی داشت. هیبرید 704 در هر دو سال اجرای آزمایش و هیبرید DKC در سال دوم آزمایش به ترتیب با میانگین 7/154، 5/149 و 6/159 گرم، دارای بیشترین وزن هزار دانه بودند. بیشترین عملکرد دانه در هیبرید DKC در سال دوم آزمایش با میانگین 3/17148 کیلوگرم در هکتار به‌دست آمد. کاربرد اسید هیومیک منجر به افزایش 99/11 درصدی میانگین عملکرد دانه در مقایسه با تیمار شاهد گردید. بالاترین عملکرد بیولوژیک در کاربرد و عدم کاربرد اسید هیومیک در هیبرید DKC در سال دوم اجرای آزمایش به-ترتیب با میانگین 38088 و 36927 کیلوگرمدر هکتار مشاهده شد. محلول‌پاشی با اسید هیومیک سبب افزایش شاخص برداشت گردید. عملکرد دانه با صفات تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیک همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت. .

کلیدواژه‌ها

کود آلی؛ عملکرد دانه؛ غلات؛ عملکرد بیولوژیک؛ شاخص برداشت

مراجع

ابوطالبیان، م.ع، و ف. مقیثایی. 1393. اثر پرایمینگ بذر در مزرعه و شیوه کاربرد کود سولفات روی بر خصوصیات سبز شدن، عملکرد و اجزای عملکرد دو هیبرید ذرت در همدان. به­زراعی کشاورزی، سال 16، شماره 3: 692-675.

اکبری، ا.، و ا. غلامی. 1394. بررسی تأثیر همزیستی با میکوریزا، ورمی کمپوست و اسید هیومیک بر عملکرد اسانس و کلونیزاسیون ریشه گیاه دارویی رازیانه. نشریه پژوهش­های زراعی ایران. سال 13، شماره 4: 853-840.

امینی، ا.، ع. مهرابی، ع. حاتمی، و خ. فصیحی. 1393. ارزیابی عملکرد، اجزای عملکرد و درصد آب چهار هیبرید ذرت دانه­ای در سطوح مختلف آبیاری. تحقیقات غلات. سال 4، شماره 4: 344-333.

امینی، ب.، م. فرحبخش، و م. کیانی­زاد. 1396. بررسی تأثیر ترکیب کودهای اسید هیومیک با اوره بر برخی صفات زراعی ذرت. تحقیقات کاربردی خاک. سال 5، شماره 2: 40-31.

باصفا، م.، و م. طاهریان. 1395. تجزیه پایداری و سازگاری عملکرد علوفه در هیبریدهای ذرت علوفه­ای. پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی. سال 19 شماره 8: 191-185.

جهان، م.، م. نصیری محلاتی، ف. رنجبر، م. آریایی، و ن. کمایستانی. 1393. اثرات کاربرد پلیمر سوپرجاذب رطوبت در خاک و محلول­پاشی اسید هیومیک روی بر ویژگی­های اگروفیزیولوژیکی و عملکرد  کمی و کیفی چغندرقند (Beta vulgaris L.) در شرایط مشهد. نشریه بوم­شناسی کشاورزی. سال 6، شماره 4: 766-753.

چوکان، ر.، ا. استخر، ح. حدادی، م.ر. ک. شیری­انوری، ع. آفرینش، ه. دارخال، و ث. قاسمی. 1392. مقایسه عملکرد هیبریدهای خارجی ذرت با ارقام داخلی. مجله به­نژادی نهال و بذر. سال 1-29، شماره 4: 760-747.

حاجی­بابایی، م.، و ف. عزیزی. 1393. اثر رژیم­های آبیاری بر ویژگی­های مورفولوژیکی و عملکرد هیبریدهای ذرت علوفه­ای. فیزیولوژی گیاهان زراعی. سال 22، شماره 6: 100-89.

خالص­رو، ش.، و ح. ملکیان. 1395. ارزیابی کاربرد ورمی کمپوست و اسید هیومیک بر صفات مروفولوژیک، عملکرد، میزان و ترکیب­های اسانس در کشت ارگانیک گیاه دارویی زنیان. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. سال 32، شماره 6: 980-968.

خلیلی­محله، ج.، و م. رشدی. 1386. اثرات محلول­پاشی عناصر کم­مصرف بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه­ای 407. علوم کشاورزی. سال 13، شماره 2: 465-453.

داودی­فرد، م.، د. حبیبی، و ف.ا. داودی فر. 1391. بررسی اثر تنش شوری بر پایداری غشا سیتوپلاسمی، میزان کلروفیل و اجزای عملکرد در گندم تلقیح شده با باکتری­های محرک رشد و اسید هیومیک. زراعت و اصلاح نباتات. سال 8، شماره 2: 86-71.

سبزواری، س.، و ح.ر. خزاعی. 1388. اثر محلول­پاشی سطوح مختلف اسید هیومیک بر خصوصیات رشدی، عملکرد و اجزاء عملکرد گندم رقم پیشتاز. نشریه بوم­شناسی کشاورزی. سال 1، شماره 2: 63-53.

سیدزوار، ج.، م. نوروزی، س. اهری زاد، و ع. بنده­حق. 1394. رابطه بین عملکرد و اجزای عملکرد دانه در هیبریدهای ذرت تحت شرایط مختلف آبیاری. اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. سال 9، شماره 1: 108-93.

شعاع­حسینی، م.، م. گل­باشی، س. خاوری خراسانی، م. فارسی، و م. ضرابی. 1389. اثر تنش خشکی بر عملکرد، اجزای عملکرد و صفات مورفولوژیک ذرت سینگل کراس و تری وی کراس. کنفرانس ملی اصلاح الگوی مصرف در علوم کشاورزی و منابع طبیعی. ص:225.

صبوری، ف.، ع. سیروس­مهر، و ح. گرگینی شبانکاره. 1396. اثر رژیم­های آبیاری و محلول­پاشی هیومیک اسید بر برخی ویژگی­های مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه دارویی مرزه. زیست‌شناسی گیاهی، سال 34، شماره 9: 24-13.

صیدی، ز.، ا. فاتح، و ا. آینه­بند. 1396. اثر منابع مختلف نیتروژن و کودهای آلی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی زنیان. نشریه بوم­شناسی کشاورزی. سال 9، شماره 1: 128-115.

طالبی­فر، م.، ر. تقی­زاده، و س.ا. کمالی کیوی. 1394. تعیین روابط میان عملکرد دانه و اجزای عملکرد در ارقام گندم تحت شرایط تنش قطع آب در مراحل رشد از طریق تجزیه علیت. نشریه زراعت. سال 28، شماره 3: 113-107.

فرزین، ف.، ع. مقدم، ا. مهرانی، و ی. شرقی. 1394. بررسی روابط همبستگی بین عملکرد و اجزا عملکرد کمی و کیفی و علوفه 20 ژنوتیپ برتر ارزن دم روباهی. نشریه زراعت، سال 107 شماره 1: 174-167.

قربانی، ص.، ح. خزاعی، م. کافی، م. بنایان­اول، م. صادقی شعار. 1392. تأثیر محلول­پاشی سطوح مختلف اسید هیومیک بر عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص­های رشدی ذرت. پژوهش­های به زراعی. سال 5، شماره 4: 337-325.

قربانی، ص.، ح.ر. خزایی، م. کافی، م. بنایان اول و م. صادقی شعاع. 1392. تأثیر محلول­پاشی سطوح مختلف اسید هیومیک بر عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص­های رشدی ذرت. پژوهش­های به­زراعی (تنش­های محیطی در علوم گیاهی). سال 5، شماره 4: 337-325.

کام­سفیدی، ح.، و س.م.ح. آروین.1390. اثر کاربرد اسید هیومیک بر ذخیره رطوبت در مراحل مختلف رویشی و شکل­گیری میوه ارقام هنداوانه. یازدهمین سمینار آبیاری عمومی و کاهش تبخیر و تعرق. دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران. ص:8-1.

کریمی، ا.، ع. تدین، و م.ر. تدین. 1395. اثر اسید هیومیک بر عملکرد، اجزای عملکرد و میزان پرولین برگ گلرنگ در سطوح مختلف آبیاری. به زراعی کشاورزی. سال 18، شماره 3: 623-609.

گلباشی، م.، م. ابراهیمی، س. خاوری خراسانی، ر.، چوکان، و م. ضرابی. 1389. ارزیابی برخی صفات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد در هیبریدهای ذرت دانه­ای (Zea mays L.) در شرایط آب و هوایی مشهد. نشریه بوم­شناسی کشاورزی. سال 2، شماره 1:84-75.

مجدم، م.، م. دشتی، و ن. دروگر. 1395. بررسی اثر کاربرد اسید هیومیک و کود نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی و کارایی مصرف نیتروژن ذرت بهاره. مجله پژوهش‌های به زراعی. سال 8، شماره 1: 50-43.

محسن­نیا، ا.، و ج. جلیلیان. 1391. اثر تنش خشکی و منابع کودی بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ. بوم‌شناسی کشاورزی. سال 4، شماره 3: 245-235.

مقصودلو، م.، م.ر. داداشی، و ح. مختارپور. 1394. اثر تراکم­های مختلف کاشت بر صفات رویشی و عملکرد علوفه هیبریدهای جدید ذرت سیلویی در منطقه گرگان. پژوهش­های به زراعی، سال 7، شماره 3: 221-213.

منصور قناعی، ف.، ح. سمیع­زاده لاهیجی، ب. ربیعی، و م. شعاعی­دیلمی. 1393. مطالعه روابط میان عملکرد و اجزای عملکرد در ارقام توتون. نشریه زراعت، سال 103، شماره 1: 37-29.

Akinci, S., T. Buyukkeskin, A. Eroglu, and B.E. Erdogan. 2009. The effect of humic acid on nutrient composition in broad Bean roots. Not Sci Biol. 1(1): 81-87

Asgari, G.H., S.B. Mortazavi, S.J. Hashemian, and S.G. Mousavi. 2010. Evaluation of the process of catalytic ozonation of activated carbon in the removal of humic acid from aqueous solutions. Journal of Hamedan University of Medical Sciences & Health Services. 17(4):25-33.

Astaraei, A.R., and R. Ivani. 2008. Effect of organic sources as foliar spray and root media on nutrition of cowpea plant. American-Eurasian J. Agric. Environ. Sci. 3: 352-356.

Azeem, K., S.K. Khalili, F. Khan, A. Qahar, M. Sharif, and M. Zamin. 2014. Phenology, yield, and yield components of maize as affected by humic acid and nitrogen. Journal of Agriculture Science, 6(7):286-293.

Chockan, R. 2005. Evaluation and comparison of yield and yield components in silage corn cultivars. Seed and Plant Product Journal, 2(2): 36-40.

Daur, I., A, Ahmed. and B. Ain. 2013. Effect of humic acid on growth and quality of maize fodder production. Pak. J. Bot., 45(1):21-25.

Delfine, S., R. Tognetti, E. Desiderio, and A. Alvino, 2005. Effect of foliar application of N and humic acids on growth and yield of durum wheat. Agron. Sustain 25:183-191.

Hakan, C., A. Vahap Katkat, B. Bulent Asık, and M.A. Turan. 2011. Effect of foliar-applied humic acid to dry weight and mineral nutrient uptake of maize under calcareous soil conditions communications. Soil Science and Plant Analysis, 42(1): 29-38.

Jiao, F.C., B.P. Xiao, H.Q. Yu, Y.H. Zhanp, and X.P. Lu. 2007. Pray correlation analysis on the main agronomic characters and yield of the flue-cured tobacco. Journal of Hunan Apicultural University, 33-5: 564-56.

Khan, B., N.N. Nawab, M. Qamar, M. Abbas, M. Haroon, A. Intikhab, H. Ahmed, I. Ahmed, K. Khan, and M. Afreen. 2017. Genetic variability in different maize (Zea mays L.) genotypes for comparative yield performance under local conditions of Rawalakot, Azad Jammu and Kashmir. International Journal of Biosciences, 11(3):102-107.

Kumar, S., A. Yadav, M. Yadav, and J.P. Yadav. 2017. Effect of climate change on phytochemical diversity, total phenolic content and in vitro antioxidant activity of Aloe vera (L.) Burm. f. BMC Research Notes, 10: 60-61.

Nasiri Dehsorkhi, A., H. Makarian, V. Varnaseri Ghandali, and N. Salari. 2018. Investigation of effect of humic acid and vermicompost application on yield and yield components of cumin. Applied Research in Filed Crops, 31(1):93-113.

Shiri, M.R., S. Moharramnejad, M. Hanifezadeh, and A. Bandehhagh. 2016. Evaluation of yield stability of maize (Zea mays L.) influenced by planting date in Moghan region. Journal of Sustainable Agriculture and Production Science, 26(1): 203-214.

Tohidi Moghadam, H.R., M. Khalafi Khamene, and H. Zahedi. 2014. Effect of humic acid foliar application on growth and quantity of corn in irrigation withholding at different growth stages. Maydica, 59:124-128.

Vaccaro, S., A. Ertani, A. Nebbioso, A. Muscolo, S. Quaggiotti, A. Piccolo, and S. Nardi. 2015. Humic substances stimulate maize nitrogen assimilation and amino acid metabolism at physiological and molecular level. Chemical and Biological Technologies in Agriculture, 2(5):1-12.

Zhu, J., B.P. Xiao, X.P. Lu, Y.F. Bai, and Y.P. Li. 2006. Peneticand correlation analysis for agronomic traits in flue-cured tobacco (Nicotiana tabacum L.). Collepe of Apiculture and Biotechnology. 28-3: 317-323.