بررسی برخی صفات فیزیولوژیک و عملکرد روغن ژنوتیپ های مختلف گلرنگ در شرایط قطع آبیاری

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 14، دوره 12، شماره 43، دی 1399، صفحه 160-170   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سید محمد تقی طبیب لقمانی¹؛ فرود بذرافشان^{* 1}؛ امید علیزاده²؛ بهرام امیری¹؛ عبدالله بحرانی³

¹گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، واحد فیروزآباد، دانشگاه آزاد اسلامی، فیروز آباد، ایران

²گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

³-گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، خوزستان، ایران

چکیده

به منظور بررسی پاسخ ارقام مختلف گلرنگ به تنش رطوبتی در منطقه سروستان، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی با سه تکرار و پانزده ژنوتیپ گلرنگ در دو سال زراعی 95 و 96 اجرا شد. کرت اصلی شامل دو سطح آبیاری نرمال و قطع آبیاری از مرحله ظهور اولین قوزه‌ها و کرت فرعی شامل پانزده ژنوتیپ گلرنگ بود. شاخص‌های مورد ارزیابی در این آزمایش شامل عملکرد دانه، محتوای نسبی آب برگ، محتوای روغن، عملکرد روغن و شاخص‌های تحمل به تنش بودند. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که در هر دو شرایط آبیاری ژنوتیپ‌های Dincer و PI-537598، بیشترین عملکرد دانه، محتوای نسبی آب برگ و عملکرد روغن را به خود اختصاص دادند. بررسی شاخص‌های تحمل به تنش خشکی شامل میانگین هندسی بهره‌وری(GMP) و شاخص تحمل تنش (STI) که با توجه به مقادیر بالای آنها می‌توان ارقام متحمل را تشخیص داد، ژنوتیپ Dincer در هر دو شرایط آبیاری و بر اساس درصد کاهش عملکرد دانه ژنوتیپ PI-537636-s (57%) به عنوان متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها معرفی شدند.

کلیدواژه‌ها

شاخص تحمل؛ محتوای روغن؛ محتوای نسبی آب برگ

مراجع

پورداد، س. و م. جمشید مقدم. 1392 .بررسی تنوع ژنتیکی در کلکسیون گلرنگ (.Carthamus tinctorius L) در شرایط دیم کشور. مجله زراعت دیم ایران. 1(3): 1-16.

خلیلی، م.، م. تقوی و ع. پورابوقداره. 1392 .ارزیابی عملکرد دانه و برخی از صفات زراعی و مورفولوژیک در ژنوتیپ های بهاره گلرنگ (.Carthamus tinctorius L)  در شرایط آبیاری و دیم. اصلاح گیاهان زراعی. جلد 7 ،شماره 16 :148-139.

شیراسماعیلی، غ.، ع. ا. مقصودی مود، غ. خواجوی نژاد و ر. عبدالشاهی. 1397 .عملکرد و درصد روغن ارقام گلرنگ (.Carthamus tinctorius L) در کشت بهاره و تابستانه تحت تاثیر تنش خشکی. نشریه علمی-پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. جلد دوازدهم. شماره 2(46): 237-252.

فراست، م.، ن. ساجدی و م. میرزاخانی. 1387 .واکنش صفات گیاهی چهار ژنوتیپ گلرنگ در شرایط تنش کمبود آب. یافته های نوین 5(1): 51-67.

فرشادفر، ع.، س. پورداد، س. عقدایی، پ. لیراوی و ل. زارعی. 1388 .بررسی ارتباط عملکرد دانه و محتوای روغن با صفات مهم زراعی در ارقام پاییزه گلرنگ در شرایط تنش و بدون تنش. همایش ملی گیاهان دانه روغنی. اصفهان. صفحه 124.

فنایی، ح. ر.، ه. کیخا و ع. پیری. 1394 .اثر پرایمینگ بذر بر عملکرد دانه و روغن گلرنگ تحت شرایط کم آبیاری. علوم و تحقیقات بذر ایران. 2(2): 49-59.

یاری، پ.، ا. م. کشتکار و ع. سپهری. 1393 .بررسی تاثیر تنش رطوبتی بر رشد و عملکرد گلرنگ بهاره. فناوری و تولیدات گیاهی 14(2): 101-117

Abd, E. L. and A. Essam. 2013. Safflower yields and water use efficiency as affected by irrigation at different soil moisture depletion levels and plant population density under arid conditions. Arch Agron Soil Sci. 59: 1545-1557.

Amini, H., A. Arzani and F. Bahrami. 2013. Seed yield and some physiological traits of safflower as affected by water deficit stress. Int. J. of Plant Pro. 7: 598-614.

Ashrafi, E. and K. Razmjoo. 2010. Effect of irrigation regimes on oil content and composition of safflower (Carthamus tinctorius L.) cultivars. J. Am. Oil Chem. Soc. 87: 499–506.

Baghkhani, F., H. Farahbakhsh and A. Maghsoodi. 2007. Effect of irrigation regimes on physiological traits related to stress in safflower cultivars. Ninth National Seminar on Irrigation and Evapotranspiration. Kerman, Iran. February 5-7. P. 2036-2045.

Barrs, H. D. 1968. Determination of water deficits in plant tissues. In: T.T. Kozolvski (Ed.), Water Deficits and Plant Growth, Academic Press.

Beyyavas, V., H. Haliloglus, O. Copur and A. Yilmaz. 2011. Determination of seed yield and yield components of some safflower (Carthamus tinctorius L.) cultivar s; lines and populations under the semiarid Conditions. South African Journal of Biotechnology, 10:527-534.

Bhardwaj, H. L. and A. A. Hamama. 2003. Accumulation of glucosinolate, oil, and erucic acid in developing Brassica seeds. Ind Crops Prod. 17: 47-51.

Blum, A. 1996. Crop responses to drought and the interpretation of adaptation. Drought tolerance in higher plants. Genet Physiol. Mol. Biol. Anal. pp. 57-70.

Çamas, N., C. Çirak and E. Esendal. 2007. Seed yield, oil content and fatty acids composition of safflower (Carthamus tinctorius L.) grown in Northern Turkey conditions. Anadolu Tarım. Bilim. Derg. 22: 98-104.

Cicek, N. and H. Cakirlar. 2002. The effect of salinity on some physiological parameters in two maize cultivars. Bulg. J. plant physiol. 28: 66-74.

Esendel, E., A. I. Stanbulluoglo, B. Arslan and C. Pasa. 2008. Effect of water stress in growth components of winter safflower (Carthamus tinctorius L.). In S.E. Knights and T.D. Potter (ed.) Proceedings of the 7th International Safflower Conference. Wagga, Australia. November 3-6. P. 211 217.

Fernandez, G. C. J. 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. In proceeding of the Cympo. Taiwan, 13-16 Aug.1992. By C.G. Kuo. AVRDC.

Hey, R. K. M. and A. J. Walker. 2011. Introduction to the physiology of crop yield. Translation. Imam and M. Niknejad. Shiraz University Press. 571 pages.

Hojati, M., S. A. M. Modarres-Sanavy, M. Karimi and F. Ghanati. 2011. Responses of growth and antioxidant systems in Carthamustinctorius L. under water deficit stress. Acta Physiol. Plant. 33: 105-112.

Hussain, M. I., D. A. Lyra, M. Farooq, N. Nikoloudakis and N. Khalid. 2016. Salt and drought stresses in safflower: a review. Agron. Sustain. Dev. 36: 4.

Isanbullouglu, A., E. Gocmen, E. Gezer, C. Pasa and F. Konukcu. 2009. Effect of water stress at different development stages on yield and water productivity of winter and summer safflower (Carthamus tinctorius L.). Agric Water Manag. 96: 1429-1434.

Madeh Khaksar, A., A. Naderi, A. Ayeneh Band and Sh. Lack. 2014. Imultaneous effect of deficit irrigation and irrigation-off on physiological traits related with yield of maize s.c 704. J. Crop Prod. Res. 6: 63-79.

Nabipour, M., M. Meskarbashee and H. Yosefpour. 2007. The effect of water deficit on yield and yield components of safflower (Carthamus tinctorius L.) Pakistan. J. boil. Sci. 10: 421-426.

Öztürk, E., H. Özer and T. Polat. 2008. Growth and yield of safflower genotypes grown under irrigated and non-irrigated conditions in a highland environment. Plant Soil Environ. 54(10): 453-460.

Pasban Islam, B. 2016. Safflower cultivation approaches in low yield and saline lands of Lake Urmia. East Azerbaijan Agricultural Jihad Organization. Coordination of agricultural extension. 34 pages.

Premachandra, G., H. Saneoka and S. Ogata. 1990. Cell membrane stability, an indicator of drought tolerance, as affected by applied nitrogen in soyabean. J. Agri. Sci. 115: 63-66

Santos, R. F., D. Bassegio and M. de Almeida Silva. 2017. Productivity and production components of safflower genotypes affected by irrigation at phenological stages. Agric. Water Manag. 186: 66-74.

Sharif, P., M. Seyedsalehi, O. Paladino, P. Van Damme, M. Sillanpää and A. A. Sharifi. 2018. Effect of drought and salinity stresses on morphological and physiological characteristics of canola. Int. J. Environ. Sci. Tech. 15: 1859-1866.

Siddique, M. R. B., A. Hamid and M. S. Islam. 2000. Drought stress effect on water relation of wheat. Bot. Bull. Acad. Sinica. 41: 35-39.

Singh, S., S. V. Angadi, R. St Hilaire, K. Grover and D. M. VanLeeuwen. 2016. Spring safflower performance under growth stage based irrigation in the Southern High Plains. Crop Sci. 56: 1878 1889.

Yeilaghi, H., A. Arzani, M. Ghaderian, R. Fotovat, M. Feizi and S. S. Pourdad. 2012. Effect of salinity on seed oil content and fatty acid composition of safflower (Carthamus tinctorius L.) genotypes. Food Chem. 130: 618-625.

Zafari, M., A. Ebadi, S. Jahanbakhsh Godehahriz, and M. Sedghi. 2017. Evaluating Some Physiological Characteristics of Safflower Cultivars (Carthamus tinctorius L.) Under Water Deficit Stress and Brassionosteroide Application. Journal of Crop Ecophysiology. 11(4): 743-758.