تحلیل داستان وامق و عذرا بر اساس نقد کهن‌الگویی

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

دوره 4، شماره 12، شهریور 1399، صفحه 1-20   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

پیمان نیکنامی¹؛ دکترپوران یوسفی پور کرمانی^{* 2}؛ دکتر فاطمه غفوری مهدی اباد³

¹دانشجو دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد انار

²استادیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد انار(استاد راهنما و نویسنده مسئول)

³استاد مدعو دانشگاه آزاد اسلامی واحد انار کرمان ایران

چکیده

نقد کهن الگویی از انواع نقد اسطوره­ای است که بیشتر بر نظریات یونگ در مورد ناخودآگاه جمعی و صور ازلی تاکید دارد. در نظر یونگ، کهن­الگوها آن دسته از صور ازلی ونوعی­اند که در عمق ناخودآگاه جمعی انسان­ها، به صورت بالقوّه وجود دارند و خفته­اند. این صور کهن و اساطیری، می­توانند در هنر و ادبیّات تجلّی یابند. منظومه­های عاشقانه، یکی از عرصه­هایی است که می­تواند بستر ظهور کهن الگوها گردد. از آن جا که ادبیّات هر ملّت، ریشه در فرهنگ و باورهای آن سرزمین دارد و مطالعۀ داستان­های کهن، نه تنها از جنبۀ ادبی، هنری یا سرگرمی، بلکه از نظر آشنایی با افکار و ارزش­های فردی و اجتماعی مردم یک سرزمین حائز اهمیّت است؛ پژوهش حاضر، با تببین نمادها و کهن­الگوهای داستان وامق و عذرا و نقش آن­ها در تعالی عاشق، می­کوشد جایگاه معشوق تعالی­بخش را در منظومۀ مذکور مورد بررسی قرار دهد؛ تا آشکار شود که آیا در داستان­ عاشقانه، اتّحاد کهن­الگوها می­تواند نقش معشوق در تعالی عاشق را نشان دهد؟ مشاهده می­شود؛ اتّحاد و ارتباط کهن­الگوها در این منظومه در جهت رشد و شناخت و رسیدن به کمال انسانی عاشق است.

کلیدواژه‌ها

کهن‌الگو؛ وامق و عذرا؛ آنیما؛ سایه؛ پیر خرد

مراجع