مقایسه‌ بیش‌متنیت اشعار ابوالعتاهیه با پروین اعتصامی در آموزه‌های اخلاقی قرآن

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

دوره 4، شماره 12، شهریور 1399، صفحه 21-43   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

دکترعلی نبی اللهی^{* 1}؛ دکتر محمدجواد کوچک‌یزدی²

¹گروه معارف دانشگاه جامع امام حسین ع

²استادیار دانشگاه پیام نور واحد مهریز

چکیده

قرآن بهترین راهنما و اخلاق یکی از مهمترین مسائل در زندگی بشر است از اینرو رهگیری موضوعات اخلاقی در قرآن اهمیت ویژه می‌یابد، زبان شعر نیز بسیار گویا و از شاخصه‌های هر فرهنگی به شمار می‌رود و آثار قرآنی اخلاقی شاعران مسلمان، دارای اهمیت زیاد است، بیش‌متنیت یکی از زیر مجموعه‌های نظریه ژنت در موضوع بینامتنیت است که برداشت متن دوم از متن اول است به گونه‌ای که اگر متن اول نبود امکان شکل‌گیری متن دوم وجود نداشت. این نگاشته با روش تحلیل واژگان و محتوا انجام پذیرفته است. بررسی مقایسه‌ای اشعار دو شاعر مسلمان یعنی ابوالعتاهیه و پروین اعتصامی در زمینه مفاهیم اخلاقی قرآنی با رویکرد بیش‌متنیت ژنت هدف اصلی این مقاله است. جامعه آماری این تحقیق، دیوان پروین اعتصامی و دیوان ابوالعتاهیه است. این بررسی نشان داد دوشاعر مفاهیم اخلاقی قرآن را با زبان شعر، بازنشر داده‌اند، با توجه به تقسیم‌بندی مسائل اخلاقی به کلیات اخلاق، اخلاق بندگی، فردی، اجتماعی و زیست محیطی، بررسی مقایسه‌ای در سه زمینه اول،‌انجام شد که این نتایج به دست آمد: در کلیات اخلاق؛ تطابق و تناسب پاداش انسان با اعمالش، آلی بودن دنیا برای آخرت و نه اصالی بودن آن، در اخلاق بندگی؛ همیشه خود را در محضر خدا دانستن و همیشه راضی به قضای الهی بودن و در اخلاق فردی، برخورداری از ملکه صبر در زندگی و عبرت‌آموزی از گذشتگان و توجه به گردش روزگار برای همگان.

کلیدواژه‌ها

ابوالعتاهیه؛ پروین اعتصامی؛ ژرار ژنت؛ بیش‌متنیت؛ اخلاق قرآنی

مراجع