ظرفیت سنجی فضایی توسعه میان افزای شهر بروجرد

آمایش محیط

دوره 13، شماره 49، شهریور 1399، صفحه 155-180   

نویسندگان

محمد مهرافزون^{* 1}؛ زنگانه احمد²؛ علی شماعی³؛ طاهر پری زادی⁴؛ تاج الدین کرمی⁵

¹دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران

²استادیارگروه جغراقیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران

³دانشیارگروه جغراقیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران

⁴استادیار گروه جغراقیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران

⁵استاد مشاور: استادیار گروه جغراقیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

امروزه توسعه میان افزا برای شهرهایی که با محدودیت توسعه افقی و تنگناهای طبیعی مواجه می باشند رویکردی مناسب شناخته شده است.این نوع پدیده توسعه درونی از یک سو به مسئله تأمین مسکن شهری مربوط می شود و از سوی دیگربه ضرورت حفظ زمین های محدوده ی شهر و حوزه های پیرامون آن باز می گردد.بسیاری از اراضی شهری یا فاقد کاربری هستند و یا دارای کاربری های فراشهری(زندان ها و پادگان ها و غیره) می باشند و یا اینکه متناسب با ارزش زمین و تأسیسات و تجهیزات موجود،تراکم ساختمانی-جمعیتی اعمال نشده است.همین امر باعث شده که شهرهای در فضاهای پیرامون خود به گونه ای ناموزون وافراطی گسترش یابند.این در حالی است که می توان با محدود کردن گسترش حاشیه ای و اعمال سیاست های تشویقی متراکم سازی علاوه بر استفاده بهینه و حداکثری از ظرفیت های درون شهر،مانع تخریب محیط زیست و نابودی اراضی کشاورزی وزراعی حاشیه شهرها شد و با هدایت توسعه کالبدی میان افزا گامی در جهت توسعه پایدار شهری برداشت.براساس آمارهای موجود،67هزار هکتار بافت فرسوده شهرهای کشور شناسایی شده است که از این میزان؛258 هکتار آن در شهربروجرد قرار دارد و عدم توجه به توسعه میان افزا شهرهای کشور و به طور اخص شهر بروجرد می باشد.برهمین اساس هدف مقاله در راستای ظرفیت سنجی فضایی توسعه میان افزا دراراضی رها شده وبلااستفاده شهر بروجرد است و روش پژوهش به صورت توصیفی،تحلیلی وییمایشی می باشد. بنابراین با آگاهی از میزان اراضی خالی و ساخته نشده درون شهر بروجرد و برآورد میزان اراضی قابل دریافت،ضرورت استفاده بهینه از فضاهای خالی و کم بهره برداری شده و فضاهای رها شده جهت تأمین مسکن با رویکرد توسعه میان افزا شهرقابل درک است و ارجح بر توسعه پراکنده شهر در اراضی پر شیب و ناهموار با هزینه های آماده سازی بسیار بالا می باشد.

کلیدواژه‌ها

توسعه میان افزا؛ پراکنده رویی؛ فضا؛ محلات منتخب؛ شهر بروجرد

مراجع

 

1. آیینی،م،1388،ارتقای بهره وری زمین شهری، ره آورد بهسازی ونوسازی بافت فرسوده­ی شهری، فصلنامه اقتصاد مسکن، شماره،32.
2. احمدپور،ا، کشاورز، م، علی اکبر، ا، هادوی، ف،1396، بازآفرینی پایداربافت های ناکارآمد شهری(مورد مطالعه: منطقه 10 شهری تهران)، فصلنامه علمی- پژوهشی آمایش محیط، شماره 37، 194-167.
3. بحرینی، ح،1377، فرآیند طراحی شهری، تهران، وزارت مسکن و شهرسازی.
4. برک پور، ن، بهرامی، ص،1390، قابلیت سنجی توسعه مجدد در بافت های ناکارآمد شهری (مطالعه موردی محله انبار نفت منطقه 11تهران)، فصلنامه شهر ایرانی– اسلامی، شماره4، تابستان، صص1-14.
5. پاکزاد، ج، 1384، راهنمای طراحی فضاهای شهری، تهران، وزارت مسکن و شهرسازی.
6. پاپلیی ‌زدی، م، رجبی سناجردی، ح،1382، نظریه­های شهرو پیرامون، تهران، انتشارات سمت.
7. حکمت نیا،ح، موسوی،م،1392، کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بربرنامه ریزی شهری و ناحیه ای، چاپ دوم. تهران، انتشارات علم نوین.
8. حیدری، ج، سلیمانی، م،1392، توسعه درون شهری با تأکید بر نوسازی بافت های فرسوده، چاپ اول. تهران، انتشارات آذرخش.
9. خزایی، م، رضویان، م، ت،1398، بافت فرسوده فرصت یا تهدید مدیریت شهری، (نمونه موردی: بافت فرسوده شهر نهاوند)، فصلنامه علمی پژوهشی آمایش محیط،12 (46)،126-101.
10. زبردست، ا، حبیبی، س،1387، بررسی پدیده پراکنده رویی وعلل آن درشهر زنجان، تهران، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، شماره38.
11. ژیرارده، ه،1383، چگونه شهری پایداربسازیم، ترجمه قراعی فریبا، اصفهان، انتشارات دانش نما.
12. سعیدی رضوانی، نوید، کاظمی، داود، بهار1390، بازشناسی چارچوب توسعه درون زا در تناسب با نقد سیاست های جاری توسعه مسکن(مسکن مهر)، نمونه موردی شهر نطنز، پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره 75، صص 113-132.
13. طرح جامع، تابستان،1383، طرح توسعه و عمران (جامع و بازنگری شهر بروجرد)، سازمان مسکن و شهرسازی استان لرستان.
14. غضنفری نجف آبادی، ش،1390، تحلیل الگوی توسعه شهر تهران و اسکان سنجی توسعه درون زا؛ به وسیله احیای بافت فرسوده برای حفظ سرمایه های طبیعی شهر»، پایان نامه کارشناسی ارشد شهر سازی دانشگاه تهران.
15. مریدسادات، ب، محمدیان، س،1397، مشارکت بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری(مطالعه موردی:محله خیرآبادشهر بیرجند)، فصلنامه علمی- پژوهشی آمایش محیط، (42)164-139.
16. معصومی اشکوری، حسن، 1378، شهرفعال ومدیریت توسعه­ی پایدار شهری، مجموعه مقالات اولین همایش مدیریت توسعه­ی پایدار در نواحی شهری، تبریز، شهرداری و دانشگاه تبریز.
17. مهرافزون، م، زمستان 1393، تبیین توسعه پایدار و شاخص ها و طرح های توسعه شهری در ایران، فصلنامه تخصصی بین المللی فنی و مهندسی جویندگان علم، شماره 3.
18. مهندسین مشاور مادشهر، 1388، طرح ساماندهی بافت فرسوده بروجرد.
19. مهندسین مشاور فجر و توسعه،1391، خلاصه گزارش همسان طرح توسعه و عمران (جامع) ناحیه بروجرد، وزارت راه و شهرسازی، دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران.
20. مهندسان مشاورتدبیر شهر،1389، شرکت مادرتخصصی عمران و بهسازی شهری ایران، مطالعات امکان سنجی بهسازی شهرنگر و توانمندسازی اجتماعی شهربروجرد.
21. هیراسکار، جی. کی،1387، درآمدی برنامه ریزی شهری»، ترجمه سلیمانی، دکتر محمد، یگانی فرد، دکتراحمدرضا، تهران، جهاد دانشگاهی تربیت معلم.

22. Ajay M. Garde (2004), NewUrbanism asSustainable Growth? A Supply Side Story and Its Implications for Public Policy, Journal of Planning Education and Research 24:154-170

23. Anderson, conin and Richards,Lora and Baxley, randey (2005): infill development:borriers and incentives. Truckee meadows regional planning Agency.

24. Steinacker Annete(2003), Infill Development andAffordable Housing patterns from 1996 to 2000, Urban Affairs Review, vol 38, no ,4pp 492-509.

25. Dutton, John (2000) New American Urbanism:Reforming The Suburban Metropolis, SkiraArchitectural Library.

26. Division of Historic Preservation,Wisconsin Historical Society,(2011),A Guide to Smart Growth and Cul-tural Resource Planning. Available: www.wisconsinhistory.org, Accessed4/15/2011.

27. Zhang, T., 2000, Land MarketForces and Government’s Role in Sprawl, Cities, Vol. 17