بررسی تطبیقی برنامه درسی دوره کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی ایران و انگلیس، بر اساس مدل ویلسون

دانش شناسی

دوره 11، شماره 41، شهریور 1397، صفحه 18-32   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

یاسمن اثنی عشری^{* 1}؛ زهرا اباذری¹؛ منصور تاجداران²

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال

²دانشگاه الزهرا

چکیده

هدف: هدف از انجام این پژوهش ارزیابی و بهبود برنامه درسی جدید دوره کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی در ایران، از طریق مطالعه تطبیقی همین برنامه درسی در کشور انگلیس، بر اساس مدل ویلسون است.

روش پژوهش: پژوهش حاضر از دیدگاه هدف کاربردی و روش پژوهش آن تحلیلی- مقایسه‌ای است. داده‌ها به صورت کتابخانه‌ای جمع آوری شده‌اند. برنامه‌های آموزشی از طریق وب‌سایت رسمی دانشگاه برای انگلیس و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران تهیه شد، که در آن‌ها محتوا و سرفصل دروس، بر اساس مدل ویلسون تحلیل محتوا شده است. سپس یافته‌ها مورد مطالعه تطبیقی با یکدیگر قرار گرفته و نتایج توسط نمودارها و جداول ارائه شده است.
یافته‌ها: میزان آموزش حوزه‌های اساسی مدل ویلسون، یعنی حوزه‌های "افراد"، "محتوای اطلاعاتی"، "نظام‌های اطلاع رسانی" و "سازمان‌ها" در برنامه درسی دوره ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شفیلد انگلیس به ترتیب 37/25%، 56/23%، 30/23% و 77/27% است. میزان آموزش همین حوزه‌ها در برنامه درسی ایران به ترتیب 11/20%، 25/39%، 48/22% و 16/18% است.

نتیجه‌گیری: میزان انطباق برنامه درسی دوره کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شفیلد با مدل ویلسون 9/93% است و میزان انطباق همین برنامه درسی در ایران 5/71% است. برای بالا بردن میزان این انطباق در برنامه درسی ایران، نیاز به برقراری توازن بیشتری در آموزش حوزه‌های مختلف مدل ویلسون وجود دارد. در واقع باید حوزه‌های افراد، نظام‌های اطلاع‌رسانی و سازمان‌ها را تقویت کرد و از تأکید بر حوزه محتوای اطلاعاتی کاست. برای انجام این مهم می‌توان از برنامه درسی انگلیس الگوبرداری و سپس آن را بومی‌سازی نمود.

کلیدواژه‌ها

برنامه درسی؛ علم اطلاعات و دانش شناسی؛ کتابداری و اطلاع رسانی؛ مدل ویلسون

مراجع

بهمن آبادی، ع.ر. (1381).مبانی،تاریخچهوفلسفهعلمکتابداری. تهران:کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

حری، ع.؛ نشاط، ن. (1393). در محضر استاد: گفتارهای از دکتر حری. تهران: نشر کتابدار.

رادفر، ا.ح. (1392). جستاری پیرامون نقش اساتید علم اطلاعات و دانش شناسی در تقویت انگاره‌های حرفه‌ای دانشجویان. تهران: منتشران اندیشه.

علیمحمدی، د. (مهر 1390).برنامه درسى دکتراى کتابدارى و اطلاع رسانى:  مطالعه تطبیقى ایران و آمریکاى شمالى. کتابماهکلیات، 14 (10)،  64-71.

فدائی عراقی، غ.ر.(1392). از کتابداری و اطلاع رسانی تا علم اطلاعات و دانش شناسی. تهران: نشر چاپار.

کُرد، س. (1392). گرایش‌های برنامه‌های درسی تخصصی مقاطع تحصیلی مختلف رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی در ایران بر اساس مدل برنامه درسی ویلسون، پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه دوره کارشناسی ارشد: دانشگاه پیام نور مشهد.

کوچک، آ.؛ سمیرمی زاده، م. (1383). میزان به کارگیری فن آوری نوین اطلاعاتی در برنامه درسی دانشجویان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته کتابداری و اطلاع رسانی شهر اهواز. مجله کتابداری، 38 (41)، 185-210.

کیانی خوزستانی، ح. (1376). نظام آموزش کتابداری در دانشگاه‌های ایران، در دو دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی و نکات لازم در اصلاح و بهبود وضعیت موجود. تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 7 (2)، 35-49.

محمودی، ع.ر.؛ یارفیروزآبادی، ح. (1391). جمع آوری و پردازش اطلاعات در روابط عمومی. تهران: ساکو.

مرتضایی، ل. (1379). بررسی تطبیقی تحصیلات تکمیلی علوم کتابداری و اطلاع رسانی در انگلستان، آمریکا، هند و ایران، علوم اطلاع رسانی. پردازش و مدیریت اطلاعات، 15 (3 و 4)، 1- 6.

مرتضایی، ل. (1380). تحصیلات تکمیلی علوم کتابداری و اطلاع رسانی در ایران و چند کشور جهان، بررسی تطبیقی. تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.

مرتضایی،ل. (1383). طراحیبرنامهدرسیکارشناسیارشدعلومکتابداریواطلاعرسانی. تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.

میرزایی، ع. (1383). بررسی برنامه درسی رشته کتابداری و اطلاع رسانی مقطع کارشناسی ارشد ایران و چند کشور منتخب بر اساس مدل ویلسون. پایان نامه دوره کارشناسی ارشد: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران.

Bronstein, J. (2007). Current Trends in Library and Information Studies Curricula Around the World: looking for the User-Centered Approach. Journal of Information, Communication & Ethics in Society. 5 (2/3), 59-78.

Buckland, M. (2011). What kind of science can information science be?. [Online], available at: http://people.ischool.berkeley.edu/~buckland/whatsci.pdf. [23 June 2014].

Hjoland, B. (2000). Library and information science: Practice, Theory, and Philosophical basis. Information Processing and management, 36 (3), 501-535.

Juznic, P., Badovinac, B. (2005). Toward library and information science education in the European Union: A comparative analysis of library and information science programmes of study for new members and other applicant countries to the European Union. New Library World, 106 (3/4), 173-186.

Markey, K. (2004). Current Educational Trends in the Information and Library Science Curri culum. Journal of Education for Library and Information Science. 45 (4), 317-339.

Brook Stowe (2011). Towards establishing a continuum in curriculum integrated library instruction. Reference Services Review, 39 (1), 81-97.

Wilson, T. D. (2001). Mapping the Curriculum in Information Studies. Journal of New Library World. 102 (11/12), 436-442.