برساخت‌های اجتماعی زنان از شیوه گذران اوقات فراغت در بستر مراکز تجاری- تفریحی شهری

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 7، دوره 10، شماره 34، خرداد 1399، صفحه 179-214   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

موسی غندی¹؛ رضا اسماعیلی^{* 2}؛ اصغر محمدی³

¹گروه جامعه شناسی و مدرس دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد فارس، ایران.

²استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان، اصفهان، ایران (نویسنده مسئول)

³استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دهاقان، دهاقان، ایران.

چکیده

مفهوم شیوه گذران اوقات فراغت در بستر مراکز تجاری به‏مثابۀ سازه‏ای اجتماعی که در زمان‏های مختلف مدلول‏های متعددی داشته و شکل‌های مختلفی به خود گرفته و در جوامع مختلف استدلال‌های مختلفی را داشته است. در همین راستا این پژوهش با هدف برساخت‌های اجتماعی زنان از شیوه گذران اوقات فراغت در بستر مراکز تجاری به روش کیفی با استفاده از نظریه داده بنیاد انجام شده است. محققان برای رسیدن به این هدف به سراغ زنان و دختران حاضر در مراکز بزرگ تجاری و تفریحی رفتند که بنابر اظهار خودشان این مراکز پاتوق آنهاست و با در نظرگرفتن معیار اشباع نظری با 15 نفر از زنان و دختران مصاحبۀ نیم‌ساخت‌یافته به عمل آمد. اطلاعات حاصل‌شده با سه مرحله کدگذاری و نیز با استفاده از نظریۀ داده‌بنیاد (رویکرد کدگذاری استراوس) مورد تحلیل قرار گرفت و در قالب مدل پارادایمی ارائه شد. یافته‌های این پژوهش نشان داد که در مرحلۀ کدگذاری باز، بیش از 216 مفهوم و گزاره معنادار استخراج و در مرحله بعد 187 مفاهیم متناظر از تعداد 216 گزاره‌های معنادار کلی موجود در متن مصاحبه‌ها استخراج شد. بخاطر ارتباط مفهومی گزاره‌ها با همدیگر در مرحله کدگذاری باز 17 خرده مقوله از مفاهیم متناظر بیرون کشیده شده است. در نهایت پس از بررسی دقیق‌تر و پیوند بین مفاهیم خرده مقولات، 6 مقوله محوری به دست آمد که این مقولات عبارت از: هژمونی فرهنگ مصرف، رخ‌نمایی طبقه بالای اقتصادی، پذیرش فرهنگ غرب، همسانی با سلبریتی‌‌ها، تاثیرات فضای مجازی و تغییر سبک زندگی هستند که با انتزاع بیشتر این مقولات در مرحلۀ کدگذاری گزینشی، یک مقوله هسته‌ای به شرح «شیوه گذران اوقات فراغت زنان در مراکز تجاری به علت گسترش فرهنگ مصرف و فرهنگ غرب در بستر رخ‌نمایی طبقه بالای اقتصادی، با استراتژی همسانی با سلبریتی‌‌ها و تاثیرات فضای مجازی به تغییر سبک زندگی زنان شهر شیراز منجر شده است» ظاهر شد که می‌تواند تمامی مقولات دیگر را تحت پوشش قرار بدهد.
 

کلیدواژه‌ها

زنان؛ برساخت‌های اجتماعی؛ اوقات فراغت؛ مراکز تجاری

مراجع

- آبوتو، والاس. (1380 ). جامعه شناسی زنان، ترجمه منیژه نجم عراقی، تهران: نشرنی.

 - آهور، ایران، کاظم جاجرمی، اصغر نظریان، سید رحیم مشیری، (1391). از بازار تا بزرگ بازار (مگامال)، فصلنامه آمایش محیط شماره 20.

- باکاک، رابرت. (1381). مصرف، ترجمه: خسرو صبری، تهران: نشر شیرازه.

- بخشی‌زاده، علیرضا؛ کردنائیج، اسداله؛ خداداد حسینی، سیدحمید؛ احمدی، پرویز. (1396). موفقیت مجتمع های تجاری از منظر عوامل مؤثر بر رفاه خرید مشتریان ، پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی دوره7، شماره1، بهار 1396، صص 25 -43.

- بودریار، ژان. (1389). جامعه مصرفی؛ اسطوره‌ها وساختارها. ترجمه: پیروز ایزدی، تهران: نشر ثالث.

- رحیمی، الناز. (1391). طراحی فضاهای تجاری، تهران: نشر هنر معماری.

- رفیع‌پور، فرامرز. (1392). آناتومی جامعه، تهران، نشر شرکت سهامی.

- روجک، کریس. (1388). نظریه اوقات فراغت (اصول و تجربه‌ها)، ترجمه: عباس مخبر، تهران: نشر نی.

- ریویر، کلود. (1394). درآمدی بر انسان‌شناسی، ناصر فکوهی، تهران: نشر نی.

- ریتزر، جورج. (1392). نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.

- زند وکیلی، مهدی. (1383). مردم‌شناسی فرهنگی، قم: نشر زمزم هدایت.

- سیدان، فریبا. (1383). «چندگانگی پایگاه اجتماعی- اقتصادی زنان و بیماری‏های روانی»، نشریه مطالعات زنان، سال دوم، ش 6، ص 31-60.

- شارون، جوئل. (1390). ده پرسش از دیدگاه جامعه‌شناسی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران، نشرنی.

- شفیعی، سمیه سادات. (1394). تاملی بر یافته های پژوهشی فراغت زنان از منظر جامعه‌شناسی، فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال چهارم، شماره پانزدهم، تابستان 94، صص 307 – 271.

- شفیعی، سمیه سادات؛ قادری، طاهره. (1390). عوامل مرتبط با رضایتمندی زنان از چگونگی گذران اوقات فراغت فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 10 شماره 39: 389-357.

- شیخ فرشی، شیوا؛ اردوانی، سارینا. (۱۳۹۵). عوامل موثر بر چگونگی گذران اوقات فراغت در فضاهای شهری از نگاه زنان نمونه موردی: زنان منطقه 6 شهر اصفهان، همایش بین المللی زنان و زندگی شهری، تهران، شهرداری تهران.

- فرهنگ، منوچهر. (۱۳۶۳). فرهنگ علوم اقتصادی، تهران: انتشارات آزاده.

- کاظمی، عباس، رضایی، محمد. (1386) «دیالکتیک تمایز و تمایز زدایی: پرسه زنی و زندگی گروه‌های فرودست شهری در مراکز خرید تهران»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، سال اول، شماره 1 ، صص 1-24.

- کاظمی، عباس؛ حسین‌آبادی، مهدی. (۱۳۸۹). تیپولوژی خریداران در مراکز خرید شهری. نامه علوم اجتماعی، ۱۶۹-۱۹۸.

- کوهستانی، حسینعلی؛ خلیل‌زاده، علی‌اصغر. (1378). پژوهشی در اوقات فراغت و راه های بهره وری از آن، مشهد: نشر تیهو.

- کوئن، بروس. (1395)مبانی جامعه شناسی، ترجمه غلامعباس توسلی و رضا فاضل، چاپ اول، تهران:سازمان مطالعه و تدوین کتی علوم انسانی دانشگاهها (سمت).

- مجیدزاده، یوسف. (1368). آغاز شهر نشینی در ایران، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

- مدنی، بهناز؛ اذانی، مهری. (1391). بررسی مراکز گذران اوقات فراغت زنان در مناطق 5 و 6 اصفهان با استفاده از مدل‌های عوامل استراتژیک و SWOT. برنامه ریزی فضایی . جغرافیا 1(3), 107-130.

- مظاهری، حسین؛ رحیمی، سیدداریوش؛ ابراهیم‌پور سامانی، جمشید. (1396). ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎ و ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ اﺳﻼﻣﯽ، فصلنامه مطالعات تاریخ و تمدن ایران و اسلام» تابستان 1396 - شماره 6 .

- میرلو، مریم؛ شیعه، اسماعیل؛ توسلیان، رحیم. (1389). شناسایی و تحلیل عوامل کالبدی – کارکردی موثر بر افزایش حضور زنان در فضاهای فراغت، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگده هنر اصفهان.

- هیوود، لس؛ کیو، فرانسیس؛ براهام، پیتر؛ اسپینک، جان؛ کاپنرهارست، جان؛ هنری، یان. (1384). اوقات فراغت، ترجمه: محمد احسانی، تهران: نشر بامداد کتاب.

- Edington, C. (1993). Leisure Programming, US .

- Eppli, M.J; Benjamin, J.D (1994). the Evolution of Shopping Center Research:A Review and Analysis, The Journal of Real Estate Research, 1(9),pp 5-32.

- Ferguson. Neumeyer, E. (1993). Leisure and Recreation, New York.

- Hargreaves, J. (1989). The Promise and Problems of Women’s Leisure and Sport in Chris Rojek , Leisure for Leisure, Venture publishing: state collage.

- Jones .E.D & Williamson J.(2009). Retrofitting suburbia: urban desing solutions for redesigning suburbs .New Jesey :John Wiley & Sons.

- Lilti, Antoine. (2017). The Invention of Celebrity 1750–1850, translated by Lynn Jeffress. Cambridge: Polity, 2017. viii, 354 pp. $74.95 US (cloth), $28.95 US (paper), $18.99 (e-book).

- Lovell, T. (2004). Bourdieu, Class and Gender: ‘The Return of the Living Dead’? The Sociological Review, 52(2_suppl), 37–56. https://doi.org/10.1111/j.1467-954X.2005.00523.x

- Miller, D. (2005). Making Love in Supermarkets.

- Veblen, Thorstein (1899): The Theory of the Leisure Class: an economic study of institutions, Dover Publications, Mineola, N.Y., 1994, ISBN 0-486-28062-4.

- Victor, G. (1960). Shopping Towns USA: The Planning of Shopping Centers. New York: Reinhold Pub. Corp.

-Wynned,D, (2000). leisure. Lifestyleand the new middle class a case study London and NewyorkRoutledy,Taylor and Francis group.