بررسی زیست محیطی -رسوب شناسی مناطق ساحلی دریای مکران ایران (جنوب استان سیستان و بلوچستان)

Geotechnical Geology

دوره 7، شماره 4، اسفند 2011، صفحه 289-298   

نوع مقاله: Original Research

نویسندگان

Mohyeddin Ahrari-Roudi^{* 1}؛ سیدرضا موسوی حرمی²؛ راضیه لک³؛ احمد معتمد⁴؛ اسدالله محبوبی²

¹Department of Oceanography, Faculty of Marine Sciences, Chabahar Maritime University, Chabahar, Iran

²گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

⁴گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

چکیده

در این پژوهش، مناطق ساحلی جنوب استان سیستان و بلوچستان مورد مطالعه قرار گرفتند. این مناطق در تجارت بین المللی، مدیریت سواحل و صنایع دریایی نقش قابل توجهی را دارند. شناخت زمین های مناسب جهت توسعه و ساخت سازه های دریایی مانند اسکله های سوخت گیری، صیادی، تجاری و بنادر ساحلی و دور از آلودگی های زیست محیطی، بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش، روش تحقیق براساس مطالعات اسنادی و کتابخانه ای، صحرایی و عملیات پیمایشی، نمونه برداری از رسوبات ساحلی اعم از سطحی و عمقی بوده است. پس از تهیه مقاطع نازک، رسوبات منطقه بررسی و تیپ های مختلف رسوبی آن شناسایی شدند. با تلفیق اطلاعات به دست آمده، سواحل دارای پتانسیل ساخت و توسعه اسکله، بنادر ، محل های مناسب جهت سوخت گیری و محل های نامناسب، شناسایی شدند. در این تحقیق مشخص شد که عواملی مانند تغییرات سطح آب دریا ، فرایندهای تکتونیکی ، فرایندهای اقلیمی، فرایندهای هیدرولیکی بهویژه عمل جریان های جزر و مدی و نیز دخالت های انسانی و فعالیت های عمرانی در اسکله ها و مناطق ساحلی جنوب استان سیستان و بلوچستان، مهم ترین فرایندهای تخریبی و سازنده سواحل می باشند. همچنین مشخص شد سواحل پسرونده در خلیج های چابهار و پزم، شاخص یک ساحل پسرونده در زمان پیشروی دریا می باشند. سواحل دریای عمان پس از تحمل بالا آمدگی مداوم ناشی از نئوتکتونیک و زون فرورانش که در حال حاضر نیز ادامه دارد، در معرض دو گروه عوامل محیطی خشکی و دریایی قرار گرفته اند. البته عوامل زمین شناختی به عنوان عوامل اصلی محسوب می گردند. واحدهای سنگی، تحت تأثیر فرایندهای دگرسانی مانند انحلال، تجزیه و دگرسانی اجزاء سازنده، دچار فرسایش شدید شده و سواحل را در برابر هجوم، ضربه امواج و بارگذاری های موضعی بسیار آسیب پذیر نموده اند. در برخی نقاط مانند شرق رمین تا غرب پسابندر، این عوامل به تنهایی ریزش و جدایش توده های سنگی ساحلی و نهایتاً عقب نشینی آنها را موجب می شوند. در برخی نقاط ساحلی دیگر مانند دیواره های دریایی حد فاصل خلیج های پزم و چابهار و نیز گواتر، عوامل هیدرودینامیکی مانند اثر امواج و عوامل اقلیمی مانند بادهای مونسون و فرسایش بادی، به عنوان عوامل مکمل عوامل اصلی در فرسایش و عقب نشینی سواحل سنگی نقش داشته اند.

کلیدواژه‌ها

سواحل؛ زون فرورانش؛ فرسایش؛ تغییرات سطح آب دریا؛ بالا آمدگی