طراحی مدل ریاضی زنجیره تأمین تاب آور و یکپارچه سازی رویکردهای مالی و عملیاتی

مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار

مقاله 17، دوره 11، شماره 43، تیر 1399، صفحه 394-430   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عمار فیضی¹؛ احسان ساده^{* 1}؛ زین العابدین امینی سابق²؛ رضا احتشام راثی³

¹گروه مدیریت، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران

²گروه مدیریت، دانشکده علوم انسانی،واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه ، ایران

³گروه مدیریت صنعتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

چکیده

هدف پژوهش طراحی یک شبکه زنجیره تأمین پنج سطحی با در نظر گرفتن هم‌زمان ابعاد مالی وعملیاتی در چارچوب یک نگرش سیستمی است. نوآوری پژوهش حاضر ارائه یک رویکرد یکپارچه مالی – عملیاتی در زنجیره تأمین تاب‌آور و جنبه جدید بودن تحقیق در نظر گرفتن پنج سطح تأمین-کنندگان، کارخانه‌ها، مراکز توزیع، خرده‌فروشان و مشتریان به صورت ریاضی در سطوح تصمیم‌گیری راهبردی و فنی مدل‌سازی با توجه به اهمیت حقوق صاحبان سهام در مقابل سود حسابداری با هدف مدل‌سازی حداکثر کردن ثروت سهامداران و طراحی و آزمون مدل پیشنهادی با استفاده از نرم افزارگمز 24 و حل‌کننده CPLEX صورت پذیرفته است. نتایج مدل‌سازی و حل مدل عددی، اهمیت نقش بُعد مالی و در نظر گرفتن هم‌زمان ابعاد عملیاتی – مالی در مدل ریاضی برای کسب مزیت رقابتی پایدار را نشان می‌دهد؛ همچنین توانایی زنجیره تأمین پنج سطحی با مناسب نشان دادن معیارهایی مانند بهای تمام شده، ساختار سرمایه، افزایش بیشتر حقوق صاحبان سهام در مقابل سود تبیین شده است. در راستای تحلیل تاب‌‌آوری زنجیره تأمین شرکت ایران خودرو به عنوان مورد مطالعه با مدل طراحی شده آزمون و اعتبارسنجی گردید. نتایج نشان داد، با به کارگیری مدل تحقیق حاضر می‌توان تاب‌آوری زنجیره تأمین ایران خودرو را بهبود و ارتقاء بخشید.

کلیدواژه‌ها

زنجیره تأمین؛ تاب‌آوری؛ مدل‌سازی ریاضی؛ رویکرد عملیاتی؛ رویکرد مالی

مراجع

آقایی، محمد، خسروانیان، حمیدرضا و غضایری، علیرضا، طراحی الگوی زنجیره تأمین و توزیع چابک با رویکرد تلفیقی از مفاهیم کلاسیک چابکی و الگوسازی تفسیری – ساختاری: نگاهی فرایندی به چابکی سازمانی (مورد مطالعه صنعت پخش)، نشریه علمی پژوهشی بهبود مدیریت، شماره2، تابستان 1392.

روانستان، کاظم، آقاجانی، حسنعلی، صفایی قادیکلائی، عبدالحمید و یحیی­زاده­فر، محمود، تعیین راهبردها و عدد تاب­آوری زنجیره تأمین ایران­خودرو، پژوهش­های مدیریت راهبردی،  شماره66، 1396.

ربانی، مسعود، معنوی­زاده، ندا و فرشباف، امیر،  طراحی چند هدفه زنجیره تأمین با در نظر گرفتن ریسک اختلال تسهیلات، عرضه و تقاضا در شرایط غیرقطعی بودن پارامترهای اقتصادی، فصلنامه مطالعات مدیریت صنعتی، شماره37، تابستان 1394.

جعفرنژاد، احمد و محسنی، مریم، ارائه چارچوبی برای بهبود عملکرد زنجیره تأمین تاب­آور، فصلنامه مدیریت زنجیره تأمین، شماره 48، 1394.

جعفرنژاد، احمد، کاظمی، عالیه و عرب، علیرضا، شناسایی و اولویت­بندی شاخص­های ارزیابی تاب­آوری تأمین­کنندگان بر پایه روش بهترین – بدترین، چشم­انداز مدیریت صنعتی، شماره23، 1395.

جهانی، مصطفی، آذر، عادل و مقبل باعرض، عباس، طراحی مدل تفسیری – ساختاری عوامل مؤثر بر تاب­آوری زنجیره تأمین، پژوهش­های مدیریت منابع انسانی، دوره 7، شماره4، 1396.

جبارزاده، آرمین، ذکائی، شیوا، طراحی شبکه زنجیره تأمین امداد رسانی با استفاده از رویکرد بهینه­سازی استوار داده­های بازه­ای، نشریه بین­المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید، شماره4، جلد 26، زمستان 1394.

خدابخش، محسن، دهقان­نیری، محمود و امامیان، سیدامیرحسین،  شناسایی و رتبه­بندی عوامل
تاب­آوری زنجیره تأمین در شرایط بحرانی با رویکرد پدافند غیرعامل. فصلنامه پدافند غیرعامل. سال نهم، شماره1، 1397.

سید‌حسینی، ‌سید‌محمد و زمانی، ‌فرزام،  نقش حوزه­های سازمانی در مدیریت تکوین محصول جدید (با رویکرد صنایع خودرو سازی ایران)، مدیریت بازاریابی، دوره 6، شماره 24، 1393.

‏‫شول، ‌عباس، امیری، ‌مقصود، الفت، ‌لعیا و خلیلی‌دامغانی، ‌کاوه،  طراحی شبکه زنجیره تأمین چنددوره‌ای و چندمحصولی با استفاده از رویکرد ترکیبی برنامه‌ریزی ریاضی چندهدفه و تحلیل پوششی داده‌ها، فصلنامه
چشم انداز مدیریت صنعتی، دروه14، شماره4،  زمستان۱۳۹۳.

غایب لو، سیما و تارخ، محمد جعفر‏،  طراحی شبکة زنجیرة تأمین یکپارچة مستقیم و معکوس سازگار با محیط زیست،  نشریه تخصصی مهندسی صنایع، دوره49، شماره1، بهار ۱۳۹۴.

فضلی­خلف، محمدرضا، چهارسوقی، سیدکمال و پیشوایی، میرسامان، طراحی پایای شبکه زنجیره تأمین حلقه بسته تحت عدم قطعیت: مطالعه موردی یک تولیدکننده باتری اسیدی، مجله مدل­سازی در مهندسی، سال دوازدهم، شماره 39، زمستان 1393.

قهرمانی نهر، جاوید، قدرت­نما، علی، ایزدبخش، حمیدرضا، توکلی­مقدم، رضا، طراحی  یک شبکه زنجیره تأمین سبز چند هدفه چند محصولی و چند دوره­ای با در نظر گرفتن تخفیف در شرایط عدم قطعیت، نشریه
 پژوهش­های مهندسی صنایع در سیستم­های تولید، سال ششم، شماره13، پاییز و زمستان 1397.

محمدی، علی، خلیفه، مجتبی، عباسی، عباس، علی محمدلو، مسلم و اقتصادی فرد، محمود،  طراحی زنجیره تأمین و یکپارچه­سازی رویکردهای مالی و عملیاتی، فصلنامه چشم­انداز مدیریت صنعتی،  شماره26، تابستان ۱۳۹۶‏.

منصوری، فرزانه، عباس نژاد، طیبه و عسکرپور، حمیدرضا،  طراحی شبکه زنجیره تأمین چابک در شرایط وابستگی تقاضا به قیمت، پژوهش های نوین در تصمیم گیری، دوره2، شماره1، بهار ۱۳۹۶.

یاری، میلاد، پیشوایی،  میرسامان و جبارزاده، آرمین، زنجیره تأمین رقابتی با در نظر گرفتن اختلال در تأمین (مطالعه موردی: زنجیره تأمین سنگ­های تزئینی)،  فصلنامه مطالعات مدیریت صنعتی، شماره48، بهار 1397.

Ambulkar, S. Blackhurst, J. & Grawe, S.2015. "Firm’s resilience to supply chain disruptions: Scale development and empirical examination", Journal of Operations Management, 33-34, 111–122.

Bals, C.2019. "Toward a supply chain finance (SCF) ecosystem – Proposing a framework and agenda for future research", Journal of Purchasing and Supply Management, 25(2), 105-117.

Baumol, W. J.1952. "The transactions demand for cash: An inventory theoretic approach", Quantitative Journal of Economy, 66(4), 545-556.

Caniato, F. Henke, M. and Zsidisin, G.A.2019. "Supply chain finance: Historical foundations, current research, future developments", Journal of Purchasing and Supply Management, 25(2), 99-104.

Carvalho, H. Azevedo, S.G. and Cruz-Machado, V.2012. "Agile and resilient approaches to supply chain management: influence on performance and competitiveness", Logistics Research, 4(1-2), 49-62.

Christopher, M.2005. "Logistics and supply chain management: creating value-added networks (3rd ed)". Harlow, England, New York: FT Prentice Hall.

Chowdhury, M.H.  and Quaddus, M.2017. "Supply chain resilience: Conceptualization and scale development using dynamic capability theory", International Journal of Production Economics, 188, 185–204.

Donadoni, M. Roden, S. Scholten, K. Stevenson, M. Caniato, F. van Donk, D. P. and Wieland, A.2019. "The Future of Resilient Supply Chains", Revisiting Supply Chain Risk,Vol. 7, pp. 169-186.

Fahimnia, B.; Sarkis, J.; & Talluri, S.2019. "Editorial Design and Management of Sustainable and Resilient Supply Chains". IEEE Transactions on Engineering Management, 66(1), 2-7.

Hammervoll, T.2011. "Honeymoons in supply chain relationships: The effects of financial capital, social capital and psychological commitment". The International Journal of Logistics Management, 22(2), 264-279.

Heckmann, I. Comes, T.  and  Nickel, S.2015. "A critical review on supply chain risk – Definition, measure and modeling". Omega, 52, 119-132.

Hohenstein, N. Feisel, E. Hartmann, E. and Giunipero, L.2015. "Research on the phenomenon of supply chain resilience: A systematic review and paths for further investigation", International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 45(1/2), 90-117.

Li, X. Wu, Qu. Holsapple, Clyde W. and Goldsby, T.2017. "An empirical examination of firm financial performance along dimensions of supply chain resilience", Management Research Review, 40(3), 254-269.

Longinidis, P. Georgiadis, M. C.2011. "Integration of financial statement analysis in the optimal design of supply chain networks under demand uncertainty", International Journal of Production Economics, 129, 262-276.

Marak, Z.  and Pillai, D.2018. "Factors, Outcome, and the Solutions of Supply Chain Finance: Review and the Future Directions", Journal of Risk and Financial Management, 12(1), 3.

Martin, J.  and Hofmann, E.2019. "Towards a framework for supply chain finance for the supply side", Journal of Purchasing and Supply Management, 25(2), 157-171.

Macdonald, J.R. Zobel, C. Malnyk, A. & Griffis, S.2018. "Supply chain risk and resilience: theory building through structures experiments and simulation", International Journal of Production Research, Vol. 56, No.12, 4337-4355.

Miller, M. H., Orr, R. A.1966. "Model of the demand for money by firms", Quantitative Journal of Economy, 80(3), 413.

Moretto, A. Grassi, L. Caniato, F. Giorgino, M. and  Ronchi, S.2019. "Supply chain finance: From traditional to supply chain credit rating", Journal of Purchasing and Supply Management, 25(2), 197-217.

Miller, H. & Engemann, K. J.2019. "Resilience and Sustainability in Supply Chains", Revisiting Supply Chain Risk, Vol. 7, pp. 251-263.

Namdar, J. Li, X. Sawhney, R. & Pradhan, N.2018.  "Supply chain resilience for single and multiple sourcing in the presence of disruption risks", International Journal of Production Research, Vol. 56, No.12, 1-22.

Orgler, Y. E.1969. "An unequal-period model for cash management decisions", Management Science, 20(10), 77-92.

Orgler, Y. E.1970. "Cash management", California: Wadsworth.

Parast, M. M.  and Shekarian, Ma.2019. "The Impact of Supply Chain Disruptions on Organizational Performance: A Literature Review" ,Revisiting Supply Chain Risk, Vol. 7, pp. 367-389.

Rajesh, R.2018. "Pseudo resilient supply chains: Consept, traits, and practices", Journal of Risk Research. 52, 1–23.

Rajesh, R.2019. "A fuzzy approach to analyzing the level of  resilience in manufacturing supply chains", Sustainable Production and Consumption, 18, 224-236.

Robichek, A. A. Teichroew, D. Jones, J. M.1965. "Optimal shortterm financing decision", Management Science, 12(2), 1-36.

Scheibe, K. P.  and Blackhurst, J.2019. "Systemic Risk and the Ripple Effect in the Supply Chain", Handbook of Ripple Effects in the Supply Chain, Vol. 276, pp. 85-100.

Srinivasan, V. Kim, Y. H.1986. "Deterministic cash flow management: state of the art and research directions", Omega, 14(2), 145–166.

Tang, O. and Nurmaya Musa, S.2011. "Identifying risk issues and research advancements in supply chain risk management", International Journal of Production Economics, 133(1), 25-34.

Wang, J. Dou, R. Muddada, R.R. & Zhang, W.2018. "Management of a holistic supply chain network for proactive resilience: Theory and case study", Computers & Industrial Engineering, 89, 1–10.

Yu, W. Jacobs, M.A. Chavez, R. and Yang, J.2019. "Dynamism, disruption orientation, and resilience in the supply chain and the impacts on financial performance: A dynamic capabilities perspective", International Journal of Production Economics, 218, 352-362.

Zhao, L. and Huchzermeier, A.2015. "Operations–finance interface models: A literature review and framework", European Journal of Operational Research, 244(3), 905-917.