تبیین الگوی راهبرد چابکی در صنعت خودروسازی کشور بر مبنای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی

پژوهش های مدیریت راهبردی

دوره 26، شماره 76، خرداد 1399، صفحه 103-128   

نوع مقاله: علمی _ پژوهشی

نویسندگان

عیسی روغنی ممقانی¹؛ جلال حقیقت منفرد^{* 2}؛ احمد جعفرنژاد چقوشی³

¹دانشجوی دکتری، گروه مدیریت صنعت ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار، گروه مدیریت صنعتی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³استاد، گروه مدیریت صنعتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

چابکی لازمة پیشرفت در صنعت است. متخصصین در هر دو حوزة دانشگاه و صنعت، مدت‌هاست که بر اهمیت تولید چابک برای دستیابی به رقابت‌پذیری پایدار اذعان دارند. در این راستا، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به عنوان یک سند بالادستی می‌تواند راهنمای خوبی برای چابک‌سازی صنایع تولیدی کشور در شرایط تحریم کنونی باشد. لذا با هدف شناسایی عناصر چابکی و به منظور تبیین راهبردهای چابکی در صنعت خودروسازی کشور، این سند تحلیل مضمون گردید. این پژوهش، از منظر هدف، یک تحقیق کاربردی و از نظر روش، یک تحقیق کیفی می‌باشد. داده‌های سند، یک بار به شیوة دستی و یک بار با استفاده از نرم‌افزار کدگذاری گردید که منجر به شناسایی 37 مضمون پایه شد. سپس با استفاده از پرسشنامة سنخیت‌سنجی، به روش دلفی فازی، از خبرگان منتخب صنعت خودروی سواری و سبک کشور نظرسنجی گردید که نتایج آن، تأیید ارتباط قوی 15 مضمون با صنعت مورد مطالعه بود. این مضامین پایه با به‌کارگیری روش نگاشت شناختی در 3 مضمون سازمان‌دهنده دسته‌بندی شد که در قالب شبکة مضامین ترسیم گردید. مطابق با یافته‌های تحقیق، 1- چابک‌سازی نیروی انسانی از طریق: توانمندسازی، ارتقاء آموزش، افزایش مهارت، تجربه و انعطاف‌پذیری، فرهنگ کار جهادی، فرهنگ کار استاندارد، و تقویت کار گروهی 2- چابکی تولید و عملیات از طریق: تقویت عوامل تولید، انعطاف‌پذیری تولید و محصول، و کیفیت تولید و محصول و 3- چابکی زنجیرة تأمین از طریق: مدیریت بهینة منابع، مدیریت قابلیت‌ها، تنوع در تأمین، و توسعة همکاری و مشارکت، به عنوان راهبردهای چابکی صنعت خودروسازی معرفی شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

راهبردهای چابکی؛ اقتصاد مقاومتی و تولید محور؛ صنعت خودروسازی؛ تحلیل مضمون؛ دلفی فازی

مراجع

آیت االله خامنه ای، سید علی (1382). سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی. پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت االله العظمی خامنه ای .(https://farsi.khamenei.ir/)

آیت االله خامنه ای، سید علی (1390). پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال. پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت االله العظمی خامنه ای.

آیت االله خامنه ای، سید علی (1391). پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال. پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیتاالله العظمی خامنه ای.

آیت االله خامنه ای، سید علی (1391). بیانات در دیدار دانشجویان در تاریخ 1391/05/16 . پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیتاالله العظمی خامنه ای.

آیت االله خامنه ای، سید علی (1391). بیانات در دیدار رئیس جمهوری و اعضای هیأت دولت در تاریخ 1391/06/02 .پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت االله العظمی خامنه ای.

آیت االله خامنه ای، سید علی (1392). ابلاغ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی. پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیتاالله العظمی خامنه ای.

آیت االله خامنه ای، سید علی (1392). بیانات در حرم مطهر رضوی. پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت االله العظمی خامنه ای.

آیت االله خامنه ای، سید علی (1393). پاسخ رهبر انقلاب به 10 پرسش درباره اقتصاد مقاومتی. پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت االله العظمی خامنه ای.

آیت االله خامنه ای، سید علی (1398). پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال. پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت االله العظمی خامنه ای.

آیت االله خامنه ای، سید علی (1398).بیانات در حرم مطهر رضوی. پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت االله العظمی خامنه ای.

آیت االله خامنه ای، سید علی (1399). پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال. پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت االله العظمی خامنه ای.

آیت االله خامنه ای، سید علی (1399). بیانات به مناسبت روز مبعث. پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت االله العظمی خامنه ای.

آذر، عادل، پیشدار، مهسا (1390 ). شناسایی و اندازهگیری شاخص های چابکی سازمانی (مطالعۀ موردی). پژوهش های مدیریت، 4( 11)، 20-5

آذر، عادل، خسروانی، فرزانه، جلالی، رضا (1395). تحقیق در عملیات نرم: رویکردهای ساختاردهی مسئله، تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی، چاپ دوم.

الگوی پایۀ اسلامی ایرانی پیشرفت (1397)تهران: مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.

تیزرو، علی، آذر، عادل، احمدی، رضا، رفیعی، مجید (1390). ارائه مدل چابکی زنجیرة تأمین؛ مورد مطالعه: شرکت سهامی ذوب آهن. مدیریت صنعتی، دورة 3 ، شمارة 7 ،36- .17

ثابتی، محمد، موتمنی، علیرضا، فارسیجانی، حسن (1396). طراحی و تبیین مدل اقتصاد مقاومتی صنعت حمل و نقل دریایی ایران با بهره گیری از مدل چابکی سازمانی. اولین کنگره بین المللی چشم انداز مدیریت کلاس جهانی در ایران، تهران.

جعفرنژاد، احمد، زارعی، علیاصغر (1384). بررسی نقش عوامل درون سازمانی در تبیین مدلی برای تبدیل سازمان های فعلی به سازمانهای چابک در صنایع الکترونیک و مخابرات کشور. مدیریت فرهنگ سازمانی، 3( 3) ،86 -67 .

جعفر نژاد، احمد (1394). مدیریت تولید و عملیات نوین: مفاهیم، سیستم ها، مدل ها و زنجیره تأمین، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم.

جیلکرایست، آلسدایر (1398). زنجیره تأمین در انقلاب صنعتی چهارم از قفسه های انبار تا گسترش در جهان (احمد جعفرنژاد، رامین ناجیزاده و رضا کریمی، مترجمان)، تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی (نشر اثر اصلی 2018).

خاتمی فیروزآبادی، سید محمد علی، بامداد صوفی، جهانیار، بیگدلی، الهه (1392). شناسایی و طبقه بندی عوامل موثر بر چابکی با رویکرد QFD( مطالعه موردی: صنعت قطعه سازی خودرو). پژوهش های مدیریت در ایران، 17(4) ،138-119 .

خسروی، ابوالفضل، ابطحی، سید حسین، احمدی، رضا، حسین سلیمی (1391). شناسایی عوامل توانمند ساز چابکی نیروی انسانی به روش دلفی درصنایع الکترونیک. بهبود مدیریت ،6(4) ،129-153.

خوش سیما، غلامرضا، جعفرنژاد، احمد، محقر، علی، لوکس، کارو (1385). بررسی چابکی سازمانهای تولیدی در صنعت الکترونیک ایران با استفاده از منطق فازی. نشریۀ بین المللی علوم مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران، 5(17) ،15-7 .

- دانائی فرد، حسن، مظفری، زینب (1387).ارتقاء روایی و پایایی در پژوهشهای کیفی مدیریتی: تأملی بر استراتژی های ممیزی پژوهشی. پژوهشهای مدیریت، 1( 1) ،(162 -131 .

دهقانی پوده، حسین، شفقت، ابوطالب، ابن الرضا، سیدمجید، پاشایی هولاسو، امین (1397). شناسایی عوامل مؤثر بر چابکی سازمانی در یکی از سازمان های نیروهای مسلح با رویکرد فازی. مطالعات بین رشته ای دانش راهبردی، 8(31)،48-7 .

شهریان، سپیده، نبوی، علی (1395).اثرات استراتژیک اقتصاد مقاومتی برای دستیابی به تولید چابک. ششمین کنفرانس بین المللی حسابداری و مدیریت با رویکرد علوم پژوهشی نوین، تهران.

عابدی جعفری، حسن، تسلیمی، محمد سعید، فقیهی، ابوالحسن، شیخزاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی، 5(2) ،198-151 .

عباس آباد عربی، احسان، بابائیان پور، مرضیه، فکری، رکسانا (1393). مدل مفهومی اقتصاد مقاومتی با تأکید بر الگوی چابکی سازمانها. فصلنامۀ علمی پژوهشی راهبرد، (71)23 .79 -100 

کزازی، ابوالفضل، سهرابی، روحاالله (1389).ارائه مؤلفه ها و شاخص های ارزیابی چابکی زنجیرة تأمین شرکت ملی نفت ایران (مورد مطالعه: شرکت مناطق نفت خیز جنوب). پژوهشنامۀ  مدیریت تحول، 2 (4)، 141-165.

کمیجانی، اکبر، نقدی، یزدان (1388). بررسی ارتباط متقابل بین تولید و تورم در اقتصاد ایران (با تأکید بر تولید بخشی). پژوهشنامه علوم اقتصادی، 9(1)،124-99

لایق آهنی، کریم، رحیمی، حمیده (1395).بررسی عوامل موثر بر تحقق اقتصاد مقاومتی چابک در منطقه آزاد تجاری قشم. چهارمین کنفرانس بین المللی اقتصاد، حسابداری و مدیریت، کوالالامپور، مالزی.

محمدی، محمد (1381). برنامه های توانمندسازی کارکنان. فصلنامه مطالعات مدیریت،36 و 35 .159 -185

محمدی، مهدی (1392).طراحی و تدوین مدل سازمان چابک، شرکت مجتمع فولاد مبارکۀ اصفهان. (رسالۀ دکتری). بخش مدیریت، اقتصاد و حسابداری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

میرمحمدی، سید محمد، حسینپور، داود، قاسمی بنابری، حمیدرضا (1396).عوامل کلیدی موفقیت توانمندسازی کارکنان. فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات مدیریت (بهبود وتحول )، (83) 25 .93-114 

نارنجی، مسعود، پاشایی هولاسو، امین، ارجمندی، فرخ (1396). ارائه مدل اقتصاد مقاومتی چابک با رویکرد فازی. اولین کنفرانس بین المللی بهینه سازی سیستم ها و مدیریت کسب و کار، بابل.

 یخچالی، مصطفی، لطیفی، میثم، پورصادق، ناصر، هاشمی گلپایگانی، سیدمحمدحسین (1397). واکاوی الگوی سازمان جهادی در بخش صنعت. اندیشه مدیریت راهبردی، (1)12 .49-80

Bottani, E (2010). Profile and enablers of agile companies: An empirical investigation. International Journal of Production Economics, Vol. 125, pp. 251–261

Bouzon, M., Kannan, G & Rodriguez, C.M.T (2016). Identification and analysis of reverse logistics barriers using fuzzy Delphi method and AHP. Resources, Conservation and Recycling, 108, 182–197.

Bui, T.D., Tsai, F.M., Tseng, M.L & Ali, M.H (2020). Identifying sustainable solid waste management barriers in practice using the fuzzy Delphi method. Resources, Conservation & Recycling, 154, 104625.

Christopher, M (2000). The Agile Supply Chain. Industrial Marketing Management. No. 29, 37-44.

Dove, R (1992). The 21s Century Manufacturing Enterprise Strategy or What Is All This Talk About Agility?. Paradigm Shift International, Agility Forum, Bethlehem, PA, USA.

Dove, R (1996). An Agile Enterprise Reference Model with a Case Study. Agility Forum - AR96-04 - December 1996.

Dove, R (1999). Knowledge management, response ability, and the agile enterprise. Journal of Knowledge Management, Volume 3, Number 1, pp. 18–35.

Dubey, R & Gunasekaran, A (2015). Agile manufacturing: framework and its empirical validation, International Journal of Mnanufacturing Technology, 76:2147–2157.

Goldman, S.L., Nagel, R.N & Preiss, K.P (1995). Agile Competitors and Virtual Organizations: Strategies for Enriching the Customer, New York, Van Nostrand Reinhold.

Gunasekaran, A., Yusuf, Y.Y., Adeleye, E., Papadopoulos, T., Kovvuri, D & Geyi, D.G (2019). Agile manufacturing: an evolutionary review of practices, International Journal of Production Research, 57:15-16, 5154-5174.

Habibi, A., Firouzi Jahantigh, F & Sarafrazi, A (2015). Fuzzy Delphi Technique for Forecasting and Screening Items. Asian Journal of Research in Business Economics and Management, Vol. 5, No. 2, pp. 130-143.

Hormozi, A. M (2001). Agile manufacturing: the next logical step. Benchmarking: An International Journal, Vol. 8, Iss 2, pp. 132 – 143.

Kidd, P.T (1994). Agile manufacturing: forging new frontiers. AddisonWesley, Reading, MA.

Kumar, A Zavadskas, E.K., Mangla, S.K., Agrawal, V., Kartik Sharma, K & Gupta, D (2018). When risks need attention: adoption of green supply chain initiatives in the pharmaceutical industry, International Journal of Production Research, https://doi.org/10.1080/00207543.2018.1543969.

Kumar, A., Kaviani, M.A., Hafezalkotob A & Zavadskas, E.K (2017). Evaluating innovation capabilities of real estate firms: a combined fuzzy Delphi and DEMATEL approach, International Journal of Strategic Property Management, 21:4, 401-416.

Ma, Z., Shao, C., Ma, S & Ye, Z (2011). Constructing road safety performance indicators using Fuzzy Delphi Method and Grey Delphi Method. Expert Systems with Applications, 38,1509–1514.

Meredith, S & Francis, D (2000). Journey towards agility: the agile wheel explored. The TQM Magazine, Vol. 12, No. 2, pp. 137-143.

Nagel, R.N & Dove, R (1991). 21st Century Manufacturing Enterprise Strategy: An industry-led view of agile manufacturing. Iacocca Institute, Lehigh University, Bethlehem, PA.

Ramasesh, R., Kulkarni, S & Jayakumar, M (2001). Agility in manufacturing systems: an exploratory modeling framework and simulation. Integrated Manufacturing Systems, 12/7, 534-548.

Sherehiy, B., Karwowski, W & Layer, J.K (2007). A review of enterprise agility: Concepts, frameworks, and attributes, International Journal of Industrial Ergonomics, 37, 445–460.

Singh, P.K Sarkar, P (2019). A framework based on fuzzy Delphi and DEMATEL for sustainable product development: A case of Indian automotive industry, Journal of Cleaner Production, https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.118991.

Yusuf, Y.Y., Sarhadi, M & Gunasekaran, A (1999). Agile manufacturing: The drivers, concepts and attributes, International Journal of Production Economics, vol. 62, pp. 33-43.

Zhang, Z & Sharifi, H (2000). A methodology for achieving agility in manufacturing organizations. International Journal of Operations & Production Management, Vol. 20, Iss 4, pp. 496 – 513.