نظریه مشروعیت و استیلای حکومت در اندیشه سیاسی روزبهان خنجی

فصلنامه مطالعات سیاسی

دوره 11، شماره 42، اسفند 1397، صفحه 213-233   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

محمد مهدی نادری^{* 1}؛ کتایون سرلک²

¹گروه فلسفه، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران

²دکتری جامعه شناسی، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بین الملل کیش، ایران

چکیده

فضل اله بن روزبهان خنجی(925-860 ق) معرف به خواجه ملا اندیشمند، فقیه و عارف ایرانی عصر آق‌قویونلو و صفویان است که نقش مهمی در گسترش مکتب فقهی شافعی داشته است. او شافعی مذهبی متعصب بود و این تعصب در تکوین عقایدش نقش مهمی داشت. فضل بن روزبهان خنجی با احیاء شریعت نامه نویسی و نظریه استیلا به دنبال احیای نظم و اقتدار سیاسی اهل سنت بود. روزبهان بحران سیاسی جامعه عصر خود را به قدرت رسیدن سلاطین غیرمذهبی و بی‌توجه به اجرای شریعت می‌دانست. به راستی او را می‌توان یکی از مهم‌ترین اندیشمندان نظریه مشروعیت و استیلا در میان اهل سنت دانست. در واقع خنجی با استفاده از مؤلفه‌هایی چون تأویل گرایی، مشیت گرایی و حتی نمادهایی از اندیشه ایرانشهری در صدد برآمده تا حکومت آق قویونلو را حکومتی مشروع معرفی نماید. پژوهش توصیفی – تحلیلی حاضر بر آن است که با تمرکز بر دیدگاه آخرین شریعت نامه نویس (فضل اله بن روزبهان خنجی) به این پرسش پاسخ دهد که روزبهان خنجی راه حل برون‌رفت از مسائل و مشکلات سیاسی عصر خود را در چه می‌داند. 

کلیدواژه‌ها

نظریه استیلا؛ مشروعیت حکومت؛ خلافت؛ سلطنت؛ اندیشه سیاسی؛ روزبهان خنجی

مراجع